مرحوم بهمن کشاورز را بیش از چهار دهه به عنوان یک همکار فعال، حقوقدان صاحبنظر و وکیل مبرز میشناسم. ایشان در عین حال از فعالان صنف وکالت و دارای سابقه عضویت در هیات مدیره، ریاست کانون وکلا و مدیریت اتحادیه کانونهای وکلا را برعهده داشتند. نهادی که قطعا مدیریت در آن با چالش فراوان روبهروست و مرحوم کشاورز با درایت مدیریتی خاصی براساس برنامههایی که داشتند، با معدل قابل قبول و مدیریت چشمگیری هدایت این دو نهاد را با هدفمندی حفظ استقلال نهاد وکالت به انجام رساندند. با مرحوم کشاورز به عنوان یک رفیق صنفی همکاری نزدیکی البته با برنامهها و رویکردهای متفاوت اما هدفی واحد در طول سه دهه گذشته داشتم و میتوانم بگویم ایشان وکیلی با برنامه، مدیری فکور، عنصری موثر در نهاد وکالت بودند که آموزههای عملی ایشان در جهتگیری بسیاری از وکلا موثر بوده است. با شنیدن این خبر دچار شوک شدم، باورم نمیشد که بهمن کشاورز که همیشه ایستاده در دفاع از نهاد وکالت عمل میکرد، اینگونه ما را تنها گذاشته باشد. قطعا فقدان ایشان جامعه وکالت را در مسیر دفاع از ارزشهای تعریف شدهاش دچار مشکل خواهد کرد. عزیز دیگری به نام آقای اسماعیل مصباح اسکویی که چندین دوره به طور فعال عضو هیات مدیره کانون وکلا بودهاند و زمانی که جامعه وکالت مسئولیت مدیریت آن را برعهده حقیر گذاشت، آقای مصباح اسکویی به عنوان نایب رئیس، قانونگرا، وفادار به اصول از تمام ظرفیتهای خود هم در آن دوره و همچنین در دورههای قبل و بعد صادقانه به جامعه وکالت بدون ادعا با تواضعی درخور تحسین و بینظیر خدمت مینمود. آقای مصباح نه تنها یک دوست و رفیق صنفی است در نشستها و مسافرتها، در جلسات و دورههای مدیریتی با پایبندی بر اصول خود هیچگاه سعی در توجیه کردن وسیله با هدف نبود. آنچه بود همان بود که عرضه میکرد. وکیل بسیار قوی در دعاوی تجاری بود؛ فردی وفادار در زندگی داخلی و انسانی قابل اتکا در نظام صنفی نهاد وکالت. این دو بزرگوار هر یک به نوعی مورد اقبال و الگوی جامعه حقوقی کشور بهویژه وکلای دادگستری بودند. هر دو وکیل برجسته و وفادار به استقلال نهاد وکالت و خادم مجموعه حقوقی کشور بودند. شاید مخاطبان خلأ ناشی از عدم حضور ایشان را آنگونه که ما به عنوان همکاران نزدیک حس میکنیم، احساس نکنند. هرچند جامعه وکالت دارای وکلای برجسته و حقوقدانهای فعال و خوشنام است اما صادقانه و سوگمندانه عرض میکنم که پیداکردن جایگزینی برای مرحوم کشاورز و مرحوم مصباح اگر نگویم غیرممکن باید عرض کنم، بسیار بعید است. روحشان شاد، راهشان مستدام و امیدوارم که بازماندگان این دو بزرگوار اعم از خاندان و خانواده حقوقی کشور، ضمن تحمل و صبر در مسیر این دو مرحوم مغفور قدم بردارند.