از سوی رئیس ستاد امید خطاب به دهیاران و اعضای شوراهای اسلامی روستاهای کشور منتشر شد: بیانیه حکمرانی روستایی برای ایران
6 تیر, 1403 - 13:48
به گزارش امیدنامه در متن این بیانه آمده است:
دهیاران عزیز و اعضای محترم شوراهای اسلامی روستاهای کشور
مدیران و کارشناسان و متخصصان امور روستایی
با سلام؛
میدانیم که در حاكميت نظامِ مردم‌سالاري ديني ، مردم در تعيين سرنوشت خويش دخالت مستقيم دارند. با تبعيت از نص صريح قرآن كريم كه مي‌فرمايند: «و اَمرُهُم شَوري بَينَهم» و «شاوِرهُم في‌الاَمر» و براساس قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران، شوراهاي اسلامي يكي از اركان تصميم‌گيري در اداره امور كشورند. با تصويب قانون تأسيس دهياري‌هاي خودكفا در روستاهاي كشور نيز، نهاد دهياري به عنوان حلقه مفقوده مديريت روستايي با شخصيت حقوقي مستقل، به عنوان بازوي اجرايي شوراهاي اسلامي روستا، حلقه مديريت مردمي را تكميل نموده است و رابطه پويای بین این دو نهاد نشان از حاكميت مردم بر اداره‌ي امور خود دارد.
روستاها به عنوان كانون‌هاي توليد و ارزش‌آفريني، از ديرباز نقشي مهم در تأمين نيازهاي اساسي كشور و حركت به سوي توسعه پايدار داشته‌اند. حال آنكه خود همواره به كمترين سهم از دستاوردهاي خويش قانع بوده و سخاوتمندانه آن‌ها را در اختيار هم‌ميهنان خود گذاشته‌اند. روستاييان در گوشه گوشه‌ي اين سرزمين و حتي در دورافتاده‌ترين نقاط، همواره پاسداراني لايق براي حفظ و صيانت از آب و خاك اين سرزمين بوده و در طي هشت سال دفاع مقدس و پس از آن، پرچمداراني خستگي‌ناپذير براي حفاظت و حراست از ارزش‌هاي اسلامي-ايراني، در برابر تهاجم همه‌جانبه دشمنان به شمار آمده‌اند.
با اجرای قانون تاسیس دهیاریهای خودکفا در دولت خاتمی ، تا کنون بیش از 37هزار دهیاری در روستاهای بالای 20 خانوار ایجاد شده و ارائه خدمات به روستاییان از این طریق در حال انجام است. اقدامات و فعالیت های دهیاریها در امور متنوع و متعددی است که برخی از آن ها تا پیش از تاسیس این نهاد، متولی مشخصی در روستاها نداشت. خدمات نوینی همچون مدیریت پسماند روستایی، ایجاد و ساماندهی بوستاهای چند منظوره روستایی، ساماندهی امور مربوط به ساخت و ساز روستایی، تنظیف سطح روستا، زیباسازی منظر و مبلمان روستایی، روشنایی معابر و بسیاری اقدامات از این دست که روستاها را مکانهای مناسبتری برای زیست بدل کرده است. همچنین ایجاد ارتباط اداری مستقیم بین روستا با سایر نهادهای دولتی و دستگاه های خدمات رسان از دیگر دستاوردها و کارکردهای شوراهای اسلامی روستا و دهیاریها در کشور است.
اما، نکته آن است كه همواره اجراي سياست‌هاي بخشي‌نگر و تك بعدي، روح و كالبد مناطق روستايي را مورد هجمه قرار داده است و علي‌رغم اقدامات دولت ها در توسعه زيرساخت‌هايي همچون؛ آب، برق، تلفن، راه، اينترنت و غيره، توجه چنداني به تقويت بنيه اقتصادي روستاها و ايجاد فرصت‌هاي جديد اشتغال در مناطق روستايي نشده است. به‌گونه‌اي كه در طي سال‌هاي پس از پيروزي انقلاب اسلامي، همواره شاهد شكاف تاريخي ميان شهر و روستا و بروز پديده‌هايي همچون مهاجرت، حاشيه‌نشيني و امثال آن بوده و هستيم. از سوی دیگر علیرغم نقش موثر روستاها در تولید ناخالص ملی و امنیت غذایی کشور، هیچگاه در برنامه های پنج ساله و قوانین بودجه به قدر کفایت به امور روستا توجه نشده و روستاها حداقل به میزان سهم جمعیتی از منابع بهره مند نشده اند.
اكنون و در اين مقطع از تاريخ نبايد فراموش كنيم كه روستا يكي از اركان اصلي چنين توسعه‌اي است و بايد جايگاهي همپايه شهر براي آن قائل شد و اساساً همه‌جانبه بودن توسعه‌‌ي كشور جز در سايه توسعه پايدار روستايي ميسر نخواهد بود؛ توسعه‌اي كه حاصل آن محروميت‌زدايي كامل از روستاها، رفع تبعيض ميان شهر و روستا، پايداري جمعيت در سكونتگاه‌هاي روستايي و حتي در الگويي آرماني، مهاجرت معكوس افراد به روستاهاي زادگاه خويش است.
امروز به همت والاي دهياران و همراهي شوراهای اسلامی روستا، شاهد ارتقاء شأن و منزلت دهياري‌ها و هويت‌بخشي به بيش از 37 هزار نهاد دهياري در عرصه‌هاي مختلف توسعه پايدار هستيم. به‌گونه‌اي كه نام دهياري به عنوان نهاد نوين مديريت روستايي كه كمتر از دو دهه از تولد آن مي‌گذرد، همپايه نام شهرداري با عمري بيش از يكصد سال، براي همگان شناخته شده است و اين اتفاقي است به غايت فرخنده و مبارك براي توسعه پايدار روستايي.
به خوبي مي‌دانيم كه دهياري‌ها با وجود نوپا بودن، موفقيت‌هاي ارزنده‌اي از قبيل اجراي هزاران پروژه عمراني و خدماتي كوچك و متوسط مقياس را در سطح كشور و با صرف هزينه‌هايي به مراتب پايين‌تر از هزينه‌هاي پيش‌بيني‌شده و با بهره‌گيري از مشاركت مردمي انجام داده‌اند و از همين طريق تغييرات زيادي را در چهره روستاها ايجاد نموده‌اند، به‌گونه‌اي كه امروز روستاهايي پاكيزه‌تر، آبادتر و زيباتر از گذشته داريم.
همكاري دهياري‌ها با سازمان‌هاي متعدد و تسهيل شرايط براي انجام وظايف آن‌ها در سطح روستا و توسعه خدمات فرهنگي و اجتماعي در روستاها، فضاي زندگي مطلوب‌تري را براي اهالي مناطق روستايي فراهم آورده است.
واقعيت آن است كه علي‌رغم سیاستهای کلی نظام و اقدامات دولت ها و نقش موثر شوراهای اسلامی روستا و دهياران در عرصه توسعه روستايي، همچنان کاستی‌هایی نظیر؛
- تعدد مراجع سیاستگذار و تصمیم گیر در امر توسعه روستایی
- وجود خلاء های قانونی در نظام برنامه ریزی روستا
- عدم توجه کافی به روستاها در نظام برنامه ریزی و بودجه ریزی کشور
- تداخلات و تناقضات عملکردی در روستاها و عدم اصلاح وظایف دستگاه ها متناسب با شکل گیری دهیاریها
- ضعف بنيه اقتصادي روستاها و عدم زمینه سازی مناسب برای هدایت سرمایه به عرصه های روستایی
- کمبود منابع آب و عدم امکان استمرار کشاورزی به روش سنتی و با بهره وری پایین
- عدم پیش بینی مشاغل متنوع در روستا با توجه به ارتقا سطح تحصیلات جوانان روستا
پيش‌روي توسعه پايدار روستایی است كه حل آن‌ها نیازمند سیاستگذاری دقیق، بازنگری در رویه ها، اصلاح ساختارها و رفع خلا های قانونی است.
از اینرو با توجه به نقش و جایگاه موثر روستاها در اقتصاد ملی، وجود ظرفیت های فراوان طبیعی و خدادادی، ایجاد ظرفیت های گسترده مدیریت های محلی و خودباوری روستاییان عزیز لازم است با انتخاب فردی درد آشنا در مقام ریاست جمهوری رویکردهای جدید در مناطق روستایی داشته باشیم.
- ... و آنچه باید انجام دهیم
- تعیین نقش روستاها در فرآیند توسعه ملی و توجه به روستاها در توزیع منابع ملی حداقل به نسبت جمعیت روستایی کشور
- تعیین سیاست واحد در نظام برنامه ریزی روستایی و ایجاد هم افزایی و همسویی در برنامه دستگاه های اجرایی متولی امور روستا
- اعطای نقش محوری به شورای اسلامی روستا و دهیاری به عنوان مدیران ارشد روستا در اجرای طرح های روستایی
- طراحی و اجرای نظام نوین اقتصادی روستا و تاکید بر اقتصاد جایگزین
- ایجاد تحول در کشاورزی و حرکت بسوی کشاورزی با روشهای نوین با توجه به محدودیت منابع آب و خاک
- استقرار صنایع وابسته کشاورزی، صنایع تبدیلی و کارگاه های پشتیبان صنایع بزرگ در روستاها با رویکرد ایجاد اشتغال برای جوانان تحصیلکرده روستایی
- توسعه اقتصاد گردشگری برای بهره گیری از ظرفیت های بیشمار روستاها ضمن توجه به ویژگیهای فرهنگی روستاها
- زمینه سازی برای ایجاد ارزش افزوده و فرآوری تولیدات روستایی به جای خام فروشی
- برند سازی محصولات روستایی با نگاه به بازارهای داخلی و خارجی
- ایجاد شبکه های تولید و فرآوری محصولات بین خوشه های روستایی با هدف رقابت پذیری و ارتقاء بهره وری در تولید
- ارتقاء و بهبود زیرساختهای فناوری و توجه به توسعه اقتصاد فضای مجازی با توجه به بعد مسافت و پراکندگی روستاها
- توجه به جایگاه فرهنگی روستاها به عنوان پایه های تمدنی کشور در برنامه ها و تولیدات فرهنگی و حفظ و صیانت از فرهنگ روستا
- هدایت مجموعه های دانشگاهی و دانش بنیان در جهت کمک به اجرای طرح و برنامه های توسعه روستایی
بدون شک اجرای برنامه های توسعه ای کشور بدون در نظر گرفت توسعه روستایی میسر نخواهد شد و حضور مردم در عرصه های برنامه ریزی و اجرا در محیط های روستایی بسیار موثر و قابل اجراتر از سایر عرصه های کشور است. در طول تاریخ انقلاب شکوهمند اسلامی و دفاع مقدس نیز نقش روستاییان بی بدیل بوده است. اکنون با انتخاب دکتر پزشکیان برای ایجاد تحول در عرصه توسعه روستایی بار دیگر باید بر این نقش صحه گذاشت. به امید آینده ای آبادتر برای روستاهای کشورمان ایران.
محمد حسین مقیمی
رئیس ستاد امید – مسعود پزشکیان