امید

امام موسی صدر یکی از شخصیت‌های بزرگ دنیای اسلام است که با وجود غیبت ایشان از دیدگان عمومی طی بیش از سه دهه، نام و یاد ایشان در خاطر مردم خاورمیانه، چه در ایران و چه در لبنان و عربستان و دیگری کشورهای عربی بخ جا مانده‌است.  مجموع ویژٓگی‌های امام موسی صدر، عامل این محبوبیت در میان عامه مردم، چه مسلمان و چه غیر مسلمان بود.

ویژگی‌های امام موسی صدر ویژه‌های فوق العاده‌ای بودند که در کمتر کسی یافت می‌شد.  اولین ویژگی بارز این بود که ایشان از خانواده بزرگی بود.  از طرف پدری از خاندان صدر، خانواده بسیار بزرگی از علما و مراجع دینی، و از طرف مادر هم از خانواده طباطبایی قمی بودند، که باز هم یکی از خانواده‌های بزرگ مردان بزرگ و معروف و مشهور عالم تشیع بودند.

جدای از خانواده، اما خود ایشان بودند که هوش و استعداد بسیار بالایی داشتند.  از قریحه بسیار والا و تحصیلات حوزوی و دینی بسیار بالایی برخوردار بودند.  امام موسی صدر فقه و اصول و کلام و فلسفه را به حد کمال در حوزه‌های قم و نجف آموخته‌بود.  از سوی دیگر در دهه‌های ۱۳۲۰ جز معدود روحانیونی بود که به دانشگاه راه پیدا کرده‌بود و از تحصیلات دانشگاهی برخوردار بود.

به علاوه اینکه آقای صدر در دوره‌ای از زندگی به لبنان هجرب کرد.  لبنان به لحاظ فرهنگ و اندیشه، محلی آزاد، چند فرهنگی، محل تقاطع و تضارت آرا و اندیشه‌ها در دنیای عرب محسوب می‌شود.  امام موسی صدر سال‌ها در چنین محیطی قرار می‌گیرد.  می‌توان گفت که زندگی ایشان در لبنان به نوعی تاثیر متقابل در دو طرف داشت، جدای تاثیری که ایشان در جامعه لبنان گذاشت و اثر ماندگاری که بسیار در مورد آن گفتگو شده‌است، شخصیت امام موسی صدر نیز از این محیط آزاد و چند فرهنگی لبنان، الهام می‌گیرد.

نگاهی که امام موسی صدر به اسلام و قرآن و تشیع دارد نگاه بسیار برجسته‌ای‌ست.  او سعی دارد که اسلام و قرآن را به زندگی مردم بیاورد و زندگی مردم را با قرآن و اسلام پیوند بدهد.  واقعیت این است که ایشان خود را از تفسیر‌های کلامی، فلسفی و عرفانی از اسلام دور نگه می‌داشت.

ویژگی برجسته دیگر او این بود که اخلاق فوق‌العاده عجیب و جذابی در رفتار اجتماعی داشت.  من خودم بارها برای شرکت در کنفرانس‌هایی که به مناسبت گردهمایی‌هایی که به مناسبت سالروز ربوده شدن ایشان برگزار می‌شد، از نزدیک می‌دیدم که چه اثر ماندگار معنوی از ایشان در اذهان مردم باقی مانده‌است.  این اثر ماندگار منحصر به یک فرقه یا یک مذهب یا فقط شیعیان یا حتی مسلمانان نبود.  در میان تمام فرق و مذاهب و ادیان، خاطره ایشان به یادگار مانده‌است.  من خودم از مسیحیان لبنان و روحانیون مسیحی لبنان شنیده‌ام که هنوز که هنوزاست تا چه اندازه امام موسی صدر را می‌ستایند و از نفوذ معنوی ایشان به نیکی سخن می‌گویند.

در مجموع امام موسی صدر یک انسان شریف و والا بود، چه از جهت دینی، چه از جهت دید اجتماعی و چه از جهت فکری، که نقش بارزی در اعتلای جایگاه اسلام و به ویژه تشیع در حوزه مدیترانه و دیگر کشورهای منطقه داشت.  او در عین حال به دلیل ویژگی‌های شخصیتی خود در میان رهبران کشورهای منطقه نیز نفوذ داشت و با آنها ارتباط نزدیکی پیدا کرده‌بود.

دغدغه اصلی امام موسی صدر تعایش ادیان بود و این هدف را دنبال می‌کرد که «انسان‌ها» در کنار یکدیگر با مسالمت زندگی کنند.  ایشان اولویت را به انسان بودن می‌داد، قبل از اینکه بحثی از دین به وجود بیاید.  هدف او همیشه در لبنان این بود که اهل مسلمان و مسیحی، شیعه و سنی و مازونی، و همه ادیان و فرقی که در این کشور زندگی می‌کنند، بتوانند در کنار یکدیگر بهتر زندگی کنند.

بزرگ‌ترین هدفی که امام موسی صدر دنبال می‌کرد، کاهش آلام و دردهایی بود که جامعه لبنان و جوامع دیگر در خاورمیانه به آن مبتلاست.  به بیان کوتاه می‌توان گفت که امام موسی صدر به دنبال کاستن از رنج‌های بشری بود.  برای او حکومت اصل نبود.  آنچه در نظام دینی و در تفکر امام موسی صدر اصل بود این بود که مردم از رنج ها و دغدغه‌های اجتماعی در امان باشند.  خود کلمه امان و ایمان و سکونت به معنای آرامش از واژه‌های کلیدی قرآن هم هست.