امید

به گزارش امیدنامه در ادامه سرمقاله امروز «جمهوری اسلامی» آمده است: این منبر بزرگ، از ابتکارات و اختراعات انقلاب اسلامی و نظام جمهوری اسلامی نیست، از ابداعات اسلام است. قرآن کریم در سوره جمعه، مسلمانان را به شرکت همراه با اراده‌ای استوار در نماز جمعه دعوت کرده و آن را برای جامعه اسلامی مفید و کارساز و گره گشا دانسته است. وجود روایات زیاد درباره نماز جمعه و احکام فقهی مفصل برای چگونگی برگزاری آن، نشان دهنده اهمیت این عبادت اجتماعی است.

جنبه اجتماعی نماز جمعه، آن را به یک عبادت سیاسی تبدیل کرده و محتوای آگاهی بخش آن که باید تماماً بر محور تقوا باشد، این عبادت بزرگ سیاسی، اجتماعی را به مثابه منبری همه جانبه که می‌تواند بزرگ‌ترین و پرنفوذترین رسانه باشد در اختیار رهبران دینی قرار داده است. هنگامی که جامعه‌ای با حاکمیت دینی اداره شود، نماز جمعه یک پیوست فرهنگی برای حاکمیت است که ضمن حمایت از آن، گرایش‌های انحرافی حاکمان را تصحیح می‌کند و مسیر صحیح را به آنان و به مردم نشان می‌دهد. به همین دلیل است که این عمل عبادت خالص، صبغه سیاسی هم پیدا می‌کند و سیاست جاری و عملکرد حاکمان را صیقل می‌زند.

این، تعریفی است که از نماز جمعه واقعی می‌توان ارائه کرد. چنین منبری هنگامی که در سراسر یک کشور فعال باشد، توانمندی بسیار بالائی خواهد داشت و کارکرد واقعی خود را در هدایت حاکمان، تامین منافع مردم و جلوگیری از انحرافات و بی‌عدالتی‌ها نشان خواهد داد. فلسفه نماز جمعه، که اگر واقعی باشد جمع بندی یک هفته عبادت و کار و تلاش و معاشرت و سیاست و فعالیت‌های اجتماعی است و خط مشی یک هفته دیگر را نیز مشخص می‌کند، اگر هدایت حاکمان، تامین منافع مردم و جلوگیری از بی‌عدالتی‌ها باشد، آیا کسی می‌تواند برای چنین منبر مهمی قیمت تعیین کند؟!

با پیروزی انقلاب اسلامی به برکت و تاسیس نظام جمهوری اسلامی، نماز جمعه که قبل از آن در ایران مهجور بود، احیا شد و تا مدتی نیز کارکرد بسیار خوبی داشت. همین حالا هم در بعضی شهرها نماز جمعه کارکرد مفید و موثری دارد، اما صدافسوس که هرچه زمان می‌گذرد این منبر بزرگ از کارکرد واقعی خود دور می‌شود. انقلاب اسلامی را امام خمینی به کمک مساجد، نماز جماعت‌ها و مجالس و محافل مذهبی به پیش برد و با اضافه شدن نماز جمعه، رسانه بزرگ‌تری به این چند رسانه موثر مذهبی اضافه شد. از منبر نماز جمعه در دوران مقابله با شورش‌های گروهکی و قومی دو سال اول بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، تقویت روحیه جهادی در 8 سال دفاع مقدس و مقابله با انواع توطئه‌ها استفاده‌های زیادی شد. در آن دوران، بلندگوهای نماز جمعه بهترین امکانات برای همراه ساختن مردم با انقلاب و دفاع مقدس و حضور آنها در صحنه‌های مقابله با توطئه دشمنان بودند. این، یک کارکرد افتخارآفرین است که در تحکیم وحدت جامعه و تامین همسوئی مردم با نیازهای انقلاب و نظام تاثیر منحصر به فردی داشت. این کارنامه درخشان، مرهون حضور ائمه جمعه‌ای با سابقه انقلابی و صاحب درک صحیح از شرایط روز جامعه بود. آنها با محور قرار دادن تقوا و رعایت تمام شرایط فقهی امامت جمعه،‌ در این سنگر حساس حضور پیدا می‌کردند و از این منبر موثر حداکثر بهره‌برداری را به نفع مردم، کشور،‌ انقلاب و نظام جمهوری اسلامی و حتی امت اسلامی و ملت‌های جهان به عمل می‌آوردند.

با گذشت زمان، پیدایش و گسترش اختلافات و خالی شدن سنگرهای نماز جمعه از امام جمعه‌هایی که یا شهید شدند یا به رحمت خدا رفتند و یا کنار گذاشته شدند، متاسفانه نماز جمعه به تدریج کارکرد واقعی خود را در بسیاری از شهرها از دست داد. بسیاری از امامان جمعه به جای ترویج وحدت به اختلاف‌افکنی روی آورده‌اند و شیطان بزرگ را به جای آنکه در آنسوی کره زمین جستجو کنند در وجود افرادی که به اسلام و انقلاب و نظام جمهوری اسلامی وفادارند ولی سلیقه‌ای غیر از سلیقه آنها دارند جستجو می‌کنند! آنان،‌ فلسفه وجودی نماز جمعه را که وحدت‌بخش بودن سرفصل اصلی آن است از یاد برده‌اند و منبر جمعه را به مدیحه‌سرایی این و بدگویی آن دیگری آلوده می‌کنند.

بعضی از امامان جمعه علم لازم را برای تصدی این منصب ندارند، بعضی دیگر فاقد درک لازم از مصالح جامعه و منافع ملی هستند و بعضی دیگر بلندگوی افراد فرصت طلب یا مجموعه‌های قدرت طلب شده‌اند. اینها البته بخشی از امامان جمعه هستند، بخش دیگر از امامان جمعه افرادی عالم، مهذب، صاحب درک، مستقل و آگاه به مصالح و دلسوز منافع ملی هستند. در این میان، آنچه موجب نگرانی است این است که وجود گروه اول موجب بی‌اعتبار شدن سنگر نماز جمعه می‌شود و جایگاه مهم و مقدسی را که باید خط دهنده باشد به خط گیرنده و بلندگوی سفارشات و فرمایشات تبدیل کرده است. علت کاهش شرکت کنندگان در نماز جمعه‌ها همین است و این کاهش به همان اندازه که برای دشمنان انقلاب و نظام جمهوری اسلامی خوشحال‌کننده است برای دوستان انقلاب و علاقمندان به نظام جمهوری اسلامی نگرانی آفرین است. ما نماز جمعه را پرجمعیت، پرصلابت و تاثیرگذار می‌خواهیم نه تاثیرپذیر. نماز جمعه باید وحدت آفرین باشد نه وحدت شکن، نماز جمعه باید مدافع افراد خدوم باشد نه مهاجم به آنان، نماز جمعه باید جایگاه النصیحه لامه المسلمین باشد و هیچ چیز را بر منافع مردم و مصالح اسلام ترجیح ندهد.

ما برای تداوم انقلاب اسلامی و تقویت نظام جمهوری اسلامی به نماز جمعه‌ای که معشوق مردم باشد و در آن، تقوا و اخلاق و کرامت انسانی و آگاهی بخشی حرف اول را بزند نیاز مبرم داریم. بی‌تعارف اعتراف می‌کنیم اکنون از چنین نماز جمعه‌ای برخوردار نیستیم و برای نجات این سنگر مهم و حساس و حیاتی از آفاتی که به سراغ آن آمده، نیازمند انتقاد از خود هستیم. ما چه کرده‌ایم که نماز جمعه دچار چنین آفاتی شده است؟ برای باز گرداندن این نهاد مهم و حساس به جایگاهی که در شان آن است راهی غیر از انتقاد از خود، دیدن واقعیت‌ها و تجدیدنظر در راه ناصوابی که طی شده است وجود ندارد.