امید

به گزارش Hامید به نقل از آنا، حجت‌الاسلام والمسلمین سید حسن خمینی در مراسم گرامیداشت هفته پژوهش و روز وحدت حوزه و دانشگاه که سه‌شنبه شب، در دانشگاه آزاد قم برگزار شد، «فضای آرام محیط های پژوهشی و دانشگاهی» را اولین ضرورت و لازمه پژوهش خواند و اظهار داشت: شرط تحقیق در هر محیط علمی آرامش است و در طول تاریخ همواره تحقیقات و پژوهش‌ها پیرامون مراکز قدرت شکل گرفته است، زیرا لوازم آرامش و محیط مناسب فراهم بوده است و هرگاه اوضاع ناآرام شده است، مرکز علم از جایی به جای دیگر منتقل شده است.

وی با اشاره به این جمله مشهور که «علم، وطن ندارد» افزود: آنچه که امروز به عنوان فلسفه اسلامی شناخته می‌شود، قبل از آن در یونان بوده است و یونانیان نیز قبلا آن را از ایران گرفته بودند و در واقع هرکدام از دوش یگدیگر بالا رفته و آن علم را ارتقا بخشیده‌اند.

سید حسن خمینی با اشاره به موضوع تفاوت میان نخبگان و پیامبران گفت: پیامبران در سیر قهقرایی جوامع و نخبگان در سیر صعودی آنها پیدا شده‌اند و بنابراین جوامع همواره مدیون پیامبران یا کسانی که رسالت پیامبرگونه دارند، هستند. اما در مورد نخبگان، آنها هستند که مدیون جامعه‌شان هستند؛ زیرا تحقیق و پژوهش در یک محیط آرام رشد می‌کند.

یادگار امام، سپس به تقسیم‌بندی انواع «آرامش» پرداخت و تصریح کرد: یک نوع آرامش، «آرامش قبرستانی» است که چون موضوعی برای بحث وجود ندارد، در نتیجه فضا هم آرام است؛ مانند آرامش مردگان. این آرامش بدان معناست که اساسا فکر و اندیشه‌ای در جامعه وجود ندارد که اصلا قابل قبول نیست.

وی، نوع دیگر آرامش را «آرامش پادگانی» خواند که ممکن است هزاران التهاب درون افراد وجود داشته باشد اما او به خاطر دستوری که آمده، آرام است.

سید حسن خمینی ادامه داد: آرامش دیگر که مختص محیط‌های علمی و دانشگاهی است، «آرامش عدم اقتضا» است؛ شما نمی‌توانید به یک محیط علمی بگویید نسبت به دردهای موجود در جامعه ابراز حساسیت نکند زیرا حتما دردهایی در جامعه وجود دارد که دانشگاهیان آن را بر تحقیق و پژوهش مقدم بدارند؛ همانطور که در روز حمله صدام به ایران، جنگ و جهاد مقدم بود. لذا آرامش در فضای دانشگاه لازم است اما اقتضائات آن را باید فراهم کرد؛ و الا اگر شرایط التهاب در جامعه فراهم باشد نمی‌توانیم انتظار آرامش در دانشگاه داشته باشیم، زیرا محیط‌های علمی، جزیره‌هایی میان آب‌های سرگردان نبوده و جزئی از همین کشور هستند.

یادگار امام گفت: اگر انتظار داریم دانشگاه‌ها تحولی در فضای علمی در سطح جهانی ایجاد کنند که انتظار درستی هم هست، نمی‌توان فقط به حوزه آموزش و وزارت علوم و وزارت بهداشت توجه کرد و بدون نگاه به جامعه نمی‌توان چنین انتظاری داشت. امکان ندارد در یک جامعه عقب افتاده و فقیر، یک حوزه علمی پیشرفته پدید آید؛ بلکه باید پله‌های ترقی را در بیرون جامعه دانشگاهی ایجاد کنیم تا دانشگاه پیشرفت کند. به عنوان مثال امروز موضوع «تغذیه» به عنوان یکی از موضوعات مهم در امر یادگیری و آموزش مطرح است. آیا می‌توان بدون توجه به تغذیه، مراکز علمی پیشرفته پدید آورد؟ آیا امکان دارد بدون دبیرستان‌های خوب، مراکز دانشگاهی قوی را شاهد بود؟ اگر می‌خواهیم مراکز علمی پیشرفته ایجاد کنیم باید از کف، تمام لوازم آن را فراهم کنیم. لذا تمام کسانی که در فضای جامعه هستند در پیشرفت دانشگاه نیز نقش دارند.

وی با بیان اینکه "دستاورد یک محقق در خلأ به دست نمی‌آید"، کشورهای سوسیالیستی را نمونه‌ای از نتیجه بی‌توجهی به این موضوع دانست و گفت: ما دیدیم کشوری که اولین انسان را به فضا فرستاد، فروپاشید؛ زیرا امر پژوهش فقط به خاطر تزریق پول به یک نفر یا یک بخش پیشرفت نمی‌کند. اگر به تمام لوازم کار توجه نکنیم ممکن است در یک بُعد موفق شویم؛ اما سایر موارد را از دست داده‌ایم.

سید حسن خمینی «آزاداندیشی» را دیگر لازمه امر پژوهش خواند و یادآور شد: رهبر معظم انقلاب چندین سال است که بحث کرسی‌های آزاداندیشی را مطرح می‌کنند. معنای این حرف این نیست که آزاداندیش باشیم تا دست آخر به حرف من برسید! بلکه ممکن است کسی آزادانه بیندیشد و به حرف من نرسد. امروز باید موانع اجرای سخن رهبری که هر سال هم بر آن تأکید می‌کنند را برداریم.

وی، سپس به بیان لوازم آزاداندیشی پرداخت و گفت: اولین عامل این است که «تحمل شنیدن» باید بالا برود که این امر واقعا نیازمند تمرین است؛ زیرا تحمل شنیدن در ما کم است. در حالی که امام می‌گویند انتقاد و بلکه تخطئه از الطاف خفیه الهی است. اگر فکر کنیم بدون آزاداندیشی به یک پژوهش کامل و نقطه اوج تحقیق و پیشرفت رسیده‌ایم، اشتباه کرده‌ایم.

به گزارش جماران، یادگار امام، «شجاعت» را عامل دوم در آزاداندیشی خواند و تأکید کرد: باید از کودکی، این خصلت را به کودکان تعلیم داد و این ویژگی را در محیط های علمی بعضا با برخی کارهای کوچک و ساده می‌توان تعلیم داد.

سید حسن خمینی سپس به انتقاد از رویه‌ای جدید در محیط های علمی پرداخت و گفت: باید تحمل کردن را در دانشگاه تمرین کنیم؛ سنت بدی در محیط‌های دانشگاهی ما رایج شده است که هر کس سخنرانی می‌کند، گروه مخالف جلسه را به هم می‌زند که در روزهای اخیر هم نمونه‌های آن را شاهد بوده‌ایم. این کار بسیار غلطی است. هر کسی می‌خواهد سخنرانی کند، موافقانش باید سخنانش را بشنوند و مخالفان هم اگر می‌خواهند در جلسه باشند و اگر نمی‌خواهند نباشند؛ از هر گروهی باشند فرقی ندارد. اگر محیط دانشگاهی پیشرفت می‌خواهد، آزاداندیشی لازمه آن است و اگر آزاداندیشی می‌خواهد شجاعت می‌خواهد، اگر شجاعت می‌خواهد، تحمل می‌خواهد. معنا ندارد که این حلقه‌ها، یکی باشد و دیگری نباشد؛ نمی‌شود انتظار داشت یک تیغ در دست من بِبُرد و در دست دیگری نَبُرد! اگر اینگونه بود خواهید دید که محیط دانشگاهی چگونه پیشرفت خواهد کرد.

وی به تعبیر «بحث طلبگی» از سوی امام اشاره کرد و گفت: این بحث‌ها بعضا با فریاد و پرخاش همراه است اما در صورت انجام این بحث‌ها، شاهد باروری محیط علمی خواهیم بود.

یادگار امام گفت: اگر لوازم موجود باشد، از دل دانشگاه‌ها پژوهش بیرون می‌آید، اگر لوازم باشد از دل حوزه‌ها انقلاب پدید می‌آید، اگر لوازم نباشد از دل همین حوزه‌ها تحجر بیرون می‌آید. ارادت مردم به امام زمان(عج) در جنگ، آدم‌ها را به زیر تانک و شهادت می‌رساند، اما در زمانی دیگر به بیغوله‌ها می‌کشاند. فلسفه انتظار اگر در جایگاه خودش قرار گیرد از درون آن انقلاب اسلامی و اگر در جای خودش قرار نگیرد انجمن حجتیه بیرون می‌آید. مشکل، از فلسفه انتظار نیست؛ مشکل از دستی است که آن را به کار می‌گیرد. اگر لوازم پژوهش را رعایت کنیم حتی اگر بسیاری از لوازم مادی موجود نباشد؛ باز هم پژوهش‌های خوبی بیرون خواهد آمد. البته قطعا مسائل مادی و مالی هم مهم است و باید تأمین شود؛ اما شرط کافی نیست.

سید حسن خمینی در پایان، همت عالی و عزم دانشجویان را نیز لازمه دیگر برای پژوهش‌های قوی در محیط‌های علمی دانشت.