امید

با توجه به اینکه شما در دولت آقای خاتمی بودید، آیا الان هم به عنوان نماینده جریان اصلاح‌طلبان وارد عرصه شدید، یا خیر؟ به طور کلی اصلاح‌طلب را چگونه تعریف می کنید؟
 من خود را یک اصلاح‌طلب می‌دانم و اصلاح‌طلبی هم تعریف روشنی دارد. ما اعتقاد به حرکت در چارچوب نظام و رعایت همه هنجارهای داخل نظام داریم. معتقدیم باید گام به گام امور را اصلاح و اشکلات را برطرف کنیم.  بنابراین این مفهوم اصلاح طلبی است که بارها اشاره کرده‌ام: هم در منش و هم در روش نمی توانیم برای تحقق آرمان اصلاح طلبی، هنجارشکنی کنیم و معتقدیم حرکت ما کاملا در چارچوب نظام و در داخل نظام است. اینکه من جریان اصلاحات را نمایندگی کنم را باید بزرگان این جبهه اعلام کنند. خوشبختانه اجماع را ما به خوبی جلو می بردیم که جناب آقای هاشمی اعلام نامزدی کردند و موضع من هم این بود که اگر ایشان حضور پیدا کنند به طور طبیعی با ایشان رقابت نکنم که متاسفانه الان ایشان حضور ندارند و من به عنوان یک نامزد اصلاحات در صحنه حضور دارم.
 

جایگاه اصلاح طلبان را در عرصه انتخابات چگونه می بینید؟
  اصلاح طلبان اصلی‌ترین جریان انقلاب  است. هم در پیروزی انقلاب سهیم بوده اند و هم در همه صحنه های بعد از پیروزی در سه دهه گذشته حضور داشتند و گاهی به عنوان نیروهای چپ مطرح بودند، گاهی به عنوان خط امام و امروز به عنوان خط اصلاحات یا اصلاح‌طلبان که ما هم وظیفه اصلاح طلبان می‌دانیم که در همه صحنه های سیاسی حضور داشتیم و هم حق اصلاح‌طلبان است. با این نگاه در صحنه حضور دارم.
 

اختیارات ریاست‌‎جمهوری را چگونه می بینید که شما این انگیزه را دیدید که جزو تعریفی که از اصلاح‌طلبان ارایه دادید، وارد عرصه انتخابات شوید؟
 اختیارات ریاست‌جمهوری چیزی نیست که یک نامزد بخواهد مطرح کند. چون بنایمان بر این است که در چارچوب قانون اساسی کار کنیم. اگر فردی خودش را نامزد ریاست‌جمهوری می‌کند، فردی است که باید در چارچوب قانون اساسی فعالیت کند. از نظر شخصی در قانون اساسی فضای خیلی خوبی را برای ریاست‌جمهوری به عنوان شخصیت دوم  کشور دیده شده که فکر می‌‎کنم برای پاسخگویی به نیازهای مردم و انجام برنامه‌های فرد کافی باشد.
 

عرصه سیاسی را چگونه ارزیابی می‌کنید با توجه به افرادی که تایید صلاحیت شدند، آیا احتمال اتحاد در بین اصولگرایان به عنوان رقیبان اصلی شما وجود دارد یا نه؟
 عرصه سیاسی آن شور و شادابی لازم را ندارد. هنوز امیدوارم به تدریج در روزهای آینده و با توجه به برنامه‌هایی که صداوسیما دارد، شاهد یک شور حداکثری باشیم. اگر برخی از دوستان در صحنه حضور پیدا می‌کردند شاید شور انتخابات و فضای رقابتی بهتر می‌شد. به هر حال تصمیم گیرنده بر طبق قانون اساسی شورای نگهبان است که الان 8 نفر را از دیدگاه‌های مختلف تعیین کرده است که امیدواریم با حضور جریان‌های مختلف سیاسی ما یک شور خوبی را در صحنه داشته باشیم. در مورد وحدت اصولگرایان من بارها مطرح کرده‌ام که آروزی ما با توجه به اینکه معتقدیم در یک نظام ارزشی کار می‌کنیم، این است که به سمت وحدت برویم و بین جریان‌های مختلف یک ائتلاف را داشته باشیم برای آنکه بتوانیم با یک خرد جمعی و توانایی بیشتر و استفاده از افراد برجسته، خدمت بیشتری داشته باشیم.
 

انتخابات 92 با توجه به انتخابات 88 موجب شده تا نگاه غربی ها به آن بیشتر باشد، فکر می کنید بحث های مطرح شده از سوی کشور های غربی مبنی بر سلامت انتخابات تا چه اندازه می‌تواند صحت داشته باشد. با توجه به اینکه ما سوابق انتخابات ایران را دیده‌ایم که رییس‌جمهوری روی کار آمده است که اتفاقا از جریان مخالف جریان حاکم بوده است.
 ما یک نظام مردم سالار داریم که بر طبق قانون اساسی، نقش اصلی بر عهده مردم است و مردم بارها با شعور بالا همواره پشتوانه انقلاب در همه صحنه ها، بودند. در صحنه سیاسی به طور متوسط هر سال ما یک انتخابات برگزار کردیم. طبیعتا بر روی انتخابات‌هایمان نقدها و تحلیل‌هایی به خصوص غربی‌ها با دیدگاه‌ها و معیارهای خودشان دارند ولی آنچه برای مردم ما مهم بوده اینکه انتخابات در مجموع در شرایط خوبی برگزار شده است. البته گیرهایی وجود داشته و تخلفاتی هم در انتخابات شده که عموما نهادهای نظارتی برخورد کرده‌اند. انتظاری که الان هست و مقام معظم رهبری هم مطرح کردند، اینکه  همه دست اندرکاران انتخابات مر قانون را رعایت کنند که دیگر بهانه کمتری را دست مخالف بدهیم.
 

به چه دلیل است که غرب تا این اندازه بر انتخابات ایران حساسیت نشان می‌دهد و چقدر توجه و گاهی هم تلاش و اخلال ایجاد می‌کند؟
  اعتقادمان بر این است که ما مستقل‌ترین کشور دنیا هستیم. به هیچ قدرت خارجی هیچ وابستگی نداریم. البته اهل تعامل و مذاکره هستیم. پشتوانه اصلی انقلاب و نظام ما مردم بودند و به طور طبیعی مخالفان تلاششان بر این بوده که یک فاصله ای را بین مردم و دولتمردان و نظام بیاندازند  و در این راستا تخریب‌هایی می‌شده ولی مردم، مردم با درک و با شعوری هستند که عموما ذهنیت غربی‌ها را دنبال نمی‌کنند و همواره پشتیبان انقلابشان بودند.
 

اشاره کردید به مردم و شرایطی که غرب تحمیل کرده. این موضوع مساله تحریم‌ها را به یاد ما می‌آورد. فکر می کنید با توجه به شرایط تحریم که در کشور ما وجود دارد، چقدر بر انتخابات تاثیر می‌گذارد؟
  تاثیر زیادی ندارد. مردم حساب عملکرد دولت ها را از نظام همیشه جدا کرده‌اند. یعنی تحت تاثیر عملکرد دولت‌ها حضور خودشان در صحنه را مشخص نکرده‌اند. به نظر می‌رسد که تحریم‌ها در حضور مردم تاثیر ندارد. شاید اگر بخواهیم تحلیل دقیق کنیم، می تواند، اثر مثبتی برای حضور داشته باشد؛ مردم جدی‌تر دولت آینده را حمایت کنند تا دولت آینده قوی‌تر مقابل تحریم‌ها گام بردارد.
 

نظر شما در باره مذاکره با آمریکا چیست؟ الان یکی از سوال‌هایی که از نامزدها پرسیده می شود و غربی‌ها هم دوست دارند بدانند، دیدگاه نامزدها چیست؟ما نشان دادیم که طی 33 سال بعد از پیروزی انقلاب  اهل تعامل و گفت و گو هستیم. در چارچوب سیاست‌های کلی نظام  و حفظ منافع ملی و پاسداری از حقوق مردم با همه کشورها مذاکره می‌کنیم. خط قرمز ما در مذاکره هم سیاست های کلی نظام است که اخیرا با صراحت مقام معظم رهبری مجددا اشاره کردند. فکر می‌کنم با هر کشوری از جمله آمریکا در شرایطی که بتوانیم از حقوق حقه مردم دفاع کنیم و تعامل خوبی داشتیم باشیم، قطعا مذاکره را دنبال کنیم.
 

روند مذاکرات هسته‌ای را چگونه ارزیابی می کنید.
 از دید فنی هم غرب و هم ما می دانیم که هیچ مشکلی نداشتیم و مبنای ما همیشه استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای بوده است. برای اعتماد بخشیدن به غرب فتوا هم داریم و جایگاه فتوا را در اسلام مشخص است. بنابراین این فتوا می تواند امیدبخش باشد. منتها متاسفانه مساله پرونده مساله سیاسی شده و راه حل سیاسی هم می طلبد. بر این باورم که با دیپلماسی قوی‌تر  و تعامل سازنده و خوبی که با کشورهای مختلف به خصوص کشورهای اروپایی خواهیم داشت، بتوانیم در اسرع وقت این پرونده سیاسی را ببندیم.
 

به نظر شما چرا تا کنون این مذاکرات به نتیجه نرسیده است؟
 بحث، بحث سیاسی است و پشت این مذاکرات آمریکاست. یعنی، روشن است که اگر زمانی بحث گفت‌وگوی ایران با آمریکا و رابطه سیاسی ایران با آمریکا حل شود، به طور طبیعی مساله هسته ای حل خواهد شد. امیدواریم با تعاملی که با کشورهای اسلامی و کشورهای جنبش عدم تعهد می‌کنیم و با ارتباط خوبی که با اروپا خواهیم داشت، بتوانیم مستقل از رابطه‌مان با آمریکا به این پرونده رسیدگی و خاتمه دهیم.
 

شما تحصیلکرده آمریکا هستید، توضیح دهید که آیا اینکه شما آنجا تحصیل کردید و آشنایی بیشتری با فرهنگ آمریکا دارید، می تواند در سیاستی که می‌خواهید در نظر بگیرد، تاثیر بگذارد؟
  من 5 سال در آمریکا بودم از سال 54 تا 59. فوق لیسانس و دکترای را از دانشگاه استنفورد گرفتم. البته به محض فارغ التحصیل شدن به ایران بازگشتم تا از اندوخته های خوب خودم در یکی از بهترین دانشگاه ها، استفاده کنم. حضورم در آمریکا به طور طبیعی شناخت بهتری به من داد نسبت به فرهنگ آمریکا و فرهنگ های کشورهای مختلف و فکر می کنم با شناختی که از غرب پیدا کردم و به طور طبیعی شاید اعتماد نسبی که غربی‌ها به یک تحصیلکرده غرب داشته باشند، بتوانم بهتر در ارتباط با تقویت روابط و تعامل سازنده با دنیا گام بردارم.

در رابطه با افرادی که مثل شما در کشورهای غربی و خارج از کشور درس خواندند، آیا برنامه خاصی دارید؟ چون مساله فرار مغزها یکی از مشکلاتی است که کشور ما با آن دست به گریبان است.
ایرانیان در هر کجای دنیا باشند، سرمایه معنوی ایران و برای ما عزیز هستند و یکی از الویت های برنامه ما _ 7 الویت را در برنامه دیدیم_ استفاده از همین سرمایه معنوی است. حالا به شکل‌های مختلف می‌شود از این سرمایه استفاده کرد. اصولا در بخش اقتصادی سرمایه مادی بالایی دارند. ما قرار است که به رشد 8 درصدی برسیم و به جذب سرمایه های ایرانیان خارج از کشور  الویت داده‌ایم. برای انتقال فناوری و تبدیل علم به فناوری و ثروت نیاز داریم که از دانش و تخصص ایرانیان در خارج از کشور استفاده کنیم. یکی از برنامه‌های ما تقویت تعامل و رفت و آمد ایرانیان است. نمی گوییم همه بزرگان برگردند و در ایران بمانند. ولی هر کجای دنیا که باشند سرمایه ملی ما هستند. ما نگاهمان به آنها یک سرمایه ملی است که با مکانیزم هایی که طراحی خواهیم کرد، باید از حضورشان در ایران به صورت پاره وقت حتی یک ماه در سال، استفاده کنیم. معتقدم می‌توایم انتقال فناوری  را بهتر دنبال کنیم و در عین حال باید زمینه جذب دانشمندان و برجستگان ایرانی را در کشور فراهم کنیم که عموما نیز نیازمند یک بستر خوب برای کار هستند و نگاهشان مادی نیست. بر اساس تجاربی که شخصا در وزارت علوم در دهه اول انقلاب داشتم و برنامه هایی را در آن برای جذب ایرانیان خارج از کشور اجرا کردم و موفق بودم، برای استفاده مطلوب از این توانی که در خارج از کشور داریم، چه حضورشان در ایران و چه در خارج استفاده  و از تجربیاتشان و حتی ثروتشان برنامه هایی ارایه کنیم.
 

صحبت از برنامه شد، شعار انتخاباتی خود را بگویید و 7 الویتی که در برنامه های شما وجود دارد، چیست؟
 اولین بخش شعار انتخاباتی ما و بخش سخت افزاری آن، معیشت است. در معیشت هم اولویت‌مان مهار تورم است. درگیری اصلی ما این است که تورم را در میان مدت به یک عدد زیر 10 درصد برسانیم. دیگر مساله حاد ما بیکاری است. نرخ بیکاری بالاست که بر آن اساس برنامه خاصی را برای اشتغال‌زایی دیده شده است و امیدواریم بتوانیم نرخ بیکاری را به زیر 10 درصد برسانیم. مسکن به خصوص برای جوانان جزو الویت های ماست. جذب سرمایه در بخش اقتصادی برای اینکه بتوانیم پاسخگوی آن سه مساله مهم باشیم. همچنین جزو الویت های ما این است که سرمایه های ایرانیان خارج از کشور و هم سرمایه‌گذاری‌های خارجی را مدنظر قرار دهیم. زیرا می خواهیم به رشد 8 درصد برسیم. در اشتغال‌زایی چند برنامه مشخص داریم که مهم‌ترین آن گردشگری است. قرار است در صنعت گردشگری سرمایه‌گذاری کنیم.  چراکه بالاخره ما یک کشور فرهنگی هستیم و گردشگران فرهنگی هم علاقه‌مند ورود به ایران هستند. ما با تامین زیربناها و تسهیلات امیدواریم که تعداد گردشگران را به بالای 20 میلیون نفر برسانیم. چراکه معتقدیم اشتغال‌زایی بالای 200 هزار نفر را از این محل داریم. از سوی دیگر اولویت فناوری اطلاعات و ارتباطات را در نظر گرفته‌ایم. سهم فناوری اطلاعات و ارتباطات در کشور ما از تولید ناخالص داخلی 1.5 درصد است که برنامه ریزی بر این است، به 7 درصد برسد. بخش مهمی از اشتغال‌زایی ما در این قسمت خواهد بود. ایران موقعیت جغرافیایی خاصی دارد. نگاه ما این است که از این امکان  و این موقعیت جغرافیایی به عنوان قطب منطقه یا هاب منطقه در همه بخش‌ها استفاده کنیم چون درآمدزایی و اشتغال‌زایی خوبی را ایجاد می کند. علاوه بر این، در بخش سخت‌افزاری برنامه مدونی را در بیش از 100 صفحه داریم. مثلا بر روی منزلت وعقلانیت  برنامه های جدی داریم. احساسمان بر این است که باید کشورداری را بر اساس عقلانیت دنبال کنیم و همه برنامه هم باید با توجه به ارتقا منزلت مردم کشور باشد. 7 اولویتی که اشاره کردم عبارتند از: مهمترین آن کاهش تورم و مهار گرانی است که برنامه خیلی شفاف و روشنی در این زمینه داریم. دوم ایجاد اشتغال پایدار و کاهش بیکاری و رساندن بیکاری به زیر 10 درصد که عملی است. همچنین بحث مسکنکه یک سرپناه آبرومند در شان مردم ایران در برنامه‌ها برای همه دیده شده است. الان مسکن مهر اجرا می شود که عملکرد قابل قبولی داشته اما نقدهای جدی به آن داریم. ما طرحی تحت عنوان مسکن ماندگار را جایگزین مسکن مهر خواهیم کرد. در زمینه اقتصادی هم اگر بخواهیم برنامه های اقتصادی را عمل کنیم باید درآمد سرانه بالا برود. راهکارهای خوبی را در این بخش به خصوص در بخش بهره وری دیده ایم. اشاره کردم که ما رشد 8 درصدی را در برنامه دیده ایم. یکی از شعارهای همیشگی انقلاب عدالت بوده  و بحث ما عدالت و کاهش نابرابری‌ست. منتها عدالت بدون ثروت تقسیم فقر است. معتقدیم باید شرایط را بالا ببریم تا بتوانیم ثروت را به جای فقر توزیع کنیم. مساله دبگر ما جامعه سالم و توانمند و شاداب یعنی بحث سلامت جسم و روان است که تحت عنوان سلامت آن را مطرح کردیم و جزو الویت‌های ما است. الآن مردم حداقل 70 درصد هزینه‌های درمانی را می پردازند. برنامه‌ریزی ما این است که این رقم را حداکثر به 30 درصد برسانیم. بنابراین سهم سلامت باید از تولید ناخالص داخلی به حداقل 7 درصد برسد که در این زمینه هم برنامه‌هایی داریم.  بحث دیگرمان ایران دوستی و ایران‌پذیری در ساسیت خارجی است. نگاهمان این است که در چارچوب سیاست کلی نظام و اصل عزت، حکمت و مصلحت روابط خودمان را با دنیا مدیریت کنیم . ما با اولویتی که به کشورهای اسلامی، منطقه و جنبش عدم تعهد می‌دهیم به تدریج با سایر کشورهای دنیا هم روابط خوبی داشته باشیم.  شعاری هم که می‌دهیم این است که ایران هراسی را باید به ایران دوستی تبدیل کنیم واین را مبنای کارمان قرار می‌دهیم تا بتوانیم با تمام دنیا رابطه خوبی داشته باشیم.
 

مساله اقتصادی جزو اولویت‌های شماست، آیا فکر می کنید که زیرساخت‌های لازم وجود دارد برای اینکه این برنامه ها محقق شود یا لازم است تغییراتی در چیزهایی که تا الان انجام شده داده شود؟
 اولویت اصلی ما اصلاح ساختارهاست. من اگر رییس جمهور شوم، بلافاصله سازمان مدیریت و برنامه ریزی را به عنوان قلب سیستم برنامه ریزی کشور احیا می‌کنم. اگر بخواهیم برنامه‌های توسعه را دنبال  و اجرا کنیم و بخواهیم به سند چشم انداز برسیم، هیچ راهی جز نظم در اجرای برنامه نداریم. معتقدم  نگاه سلیقه‌ای و موردی خارج از  برنامه خواهد بود و نتیجه‌اش را هم متاسفانه می دانیم که به چه صورت است. از دیگر کارهای ما اینکه استقلال سیستم بانکی را دنبال می کنیم. بخشی از مشکلاتی که ما در اقتصاد داریم، مانند تورم، ناشی از افزایش نقدینگی است. نقدینگی طی 7 سال از 65 هزار میلیارد تومان به 450 هزار میلیارد تومان رسیده که رشد نقدینگی و جهت گیری نقدینگی بحث مهمی است. نقدینگی وقتی، زمان شما صرف تولید می شود، قابل توجیه است چراکه رونق ایجاد می کند. ما بحث ارتقا شوراهای تاثیرگذار در امر پیشرفت را دنبال می‌کنیم؛ مانند شورای پول و اعتبار که اعتقادمان بر این است، بانک مرکزی باید مستقل از دولت یعنی در چارچوب نظام اما مستقل از سیاست های دولت باشد. شورای اقتصاد را احیا خواهیم کرد. اینها مسایلی است که با اولویت دنبال می‌کنیم. به نظرم بحث اجرای سیاست های اصل 44 قانون اساسی و مهمترین بخش اقتصادی است. بر این باورم که نجات اقتصاد کشور و کاهش تصدی  دولت در گرو اجرای دقیق این اصل است که امیدوارم با اولویت دنبال کنیم.
 

انتقادهایی به رویه دولت که تا کنون در پیش گرفته دارید. در این باره توضیح دهید
 هر دولتی نقاط مثبت و منفی داشته است. منتها من مبنایم بر این است که تا آنجایی که می توانم نگاهم به آینده باشد. برنامه‌های خود را بگویم و خیلی به گذشته نپردازم، مگر در مناظره و بحث‌هایی که پیش می آید. این دولت دستاوردها و نقاط ضعفی داشته است که امیدوارم با ارائه برنامه‌ها ضعف‌ها را جبران کنم.
 

یکی از مسایلی که توسط این دولت انجام شد، و توجه زیادی را به خودش جلب کرد، هدفمندی یارانه هاست. و برنامه هایی که در این زمینه انجام شد. نظر شما در این باره چیست؟ آیا به طور کلی با برنامه موافق هستید یا نه؟ آیا ترجیح می دهید نحوه اجرای آن به گونه ای دیگر باشد؟ و اگر رئیس‌جمهور شدید این برنامه را چطور ادامه می‌دهید؟
 هدفمندی یارانه های یکی از آروزهای همه دولت‌های بعد از انقلاب بوده است. به عنوان مثال همیشه وقتی شاخص یارانه را در بخش انرژی می دیدم مانند بنزین ، یک نفر در دهک اول یعنی دهک برخوردار بیش از 40 تا 45 برابر از یک نفر در دهک غیر برخوردار_ دهک دهم_ بود، استفاده کرده است. این با شعار عدالت سازگاری نداشت. بنابراین در همه دولت‌ها بحث هدفمندی یارانه ها وجود داشته. در برنامه سوم هم اقدامات خوبی انجام گرفت. جهت گیری هایی هم در برنامه چهارم بود. اما به هر حال دولت آقای احمدی‌نژاد این امتیاز را گرفت که هدفمندی یارانه را در شرایطی که خوشبختانه هماهنگی کامل در کشور میان نهادهای مختلف بود، اجرا کرد. اما در اجرا متاسفانه با اشکالاتی رو به رو هستیم که نتیجه‌اش، افزایش تورم شد. قرار بود که هدفمندی یارانه‌ها کمکی به اقشار آسیب پذیر کند، تورم مهار شود و یارانه‌ای که دولت پرداخت می کند به یک صورتی توزیع شود که زیربناها تقویت شود و تامین اجتماعی پایدار داشته باشیم. تولید افزایش پیدا کند. متاسفانه دولت به بخشی از این مساله پرداخت ولی توجهی به تولید که باید از محل 30 درصد منابع آزاد شده حمایت شود که عرضه و تقاضا به هم نخورد، نداشت. یا به تامین اجتماعی باید رسیدگی شود و حداقل 10 تا 20 درصد باید پرداخت می‌شد که عملی نشد. معتقدم الان نمی‌شود درباره عملکرد فاز اول ارزیابی دقیقی انجام داد. آنچه ما می‌توانیم دنبال کنیم این است که فاز اول را عمل کنیم بعد ارزیابی از فاز اول داشته باشیم. اگر لازم باشد اصلاحاتی هم در فازهای بعد داشته باشیم.
 

شرایط اقتصادی که اکنون کشور ما در آن قرار دارد، بیشتر نتیجه سیاست‌های اشتباه اقتصادی داخل است یا تحریم های غرب؟
 قطعا تحریم‌ها بی‌تاثیر نبوده است. مردم ما مردم مقاومی هستند. ما 8 سال جنگ را توانستیم به خوبی مدیریت کنیم و همان زمان هم با تحریم‌هایی رو به رو بودیم. اما اکنون مشکلات اقتصادی را بیشتر ناشی از مسایل مدیریتی و کنار گذاشتن ساختارها و بی‌توجهی به قانون و مقررات می‌دانم و امیدوارم با حاکمیت قانون و اصلاح ساختار بخش مهمی از مشکلاتی که با آن رو به رو هستیم، غلبه کنیم تا فشار کمتری تحریم ها به مردم وارد کند.