امید

به گزارش امیدنامه به نقل از ایلنا، محمدرضا تاجیک در نشست خبری که در ستاد روحانی برگزار شد، با بیان اینکه پیش‌بینی انتخابات پیش از این که پیش‌بینی باشد، موضوع اراده است اظهار کرد: اینکه چطور آینده ما ورق می‌خورد نه اینکه ما پیش بینی می‌کنیم چه چیزی در راه است، بازی پیچیده‌ای است و رقیب هم هوشمند عمل می‌کند و از امکانات و استعدادهای خوبی برخوردار است و تمام تلاشش این است در جایی که جریان اصلاحات و اعتدال خلا دارد، کشت کند.

این استاد علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی ادامه داد: آنها از شهرهای خیلی کوچک و روستاها که خاستگاه طبیعی اصولگرایان است حرکت خود را به صورت شبکه‌ای سامان‌دهی می‌کند اگر نه از قدرت گفتمان ولی از قدرت پشت گفتمان برخوردار است و می‌توانند شبکه‌هایی را به کار بگیرد.

او ادامه داد‌: جایی که ما نقطه ضعف داریم بیشتر در شهرهای بزرگ و فضاهایی است که بیشتر سیاسی هستند کار کردیم و این انتقاد به ما وارد است که کمتر تمهید کردیم که در پیرامون هم موثر باشیم و با مردم عادی ارتباط برقرار کنیم. ما در مراکزی که می‌توانند افکار عمومی شهرهایی پیرامونی را تحت تاثیر قرار دهند خلا داریم. بنابراین نمی‌شود گفت چه حادثه‌ای در راه است. اگر می‌خواهیم اتفاق خاصی در راه باشد باید به عنوان سوژه اقتصادی و اجتماعی آن را ایجاد کنیم.

این کنشگر سیاسی اضافه کرد:‌ ما آنچه امروز هستیم که دیروز اراده کردیم. ما آنچه فردا خواهیم بود که امروز اراده کنیم. این خلاقیت ستادها است که چقدر می‌توانند آفرینش فکری و تحرک ایجاد کنند تا ظرفیت‌ها را بسیج کرده و به صحنه بیاورند. این به تاکتیک‌ها و استراتژی ستادها در مصاف ستادها بستگی دارد که ببینیم کدام ستاد دست بالا را دارد.

تاجیک در تحلیل خود از کناره گیری قالیباف گفت: از دو منظر می‌توان به این مسئله توجه کرد. در نگاه اول که برخی از دوستان ترویج می‌کنند این است که او بر اساس یک تصمیم عقلایی قبل از شکست کنار کشیده و نشان گر این است که جناح اصولگرا شکست خود را پذیرا شده و نمی‌تواند مصافی با روحانی داشته باشد. اما نگاه دوم این است که نباید فرض کنیم این تصمیم قالیباف شخصی بوده است.

او ادامه داد: اما در سطح تحلیل بالاتر باید دید آیا این نمی‌تواند این صورت را داشته باشد که جناح مقابل بر این فرض مفروض شده که در مرحله اول پیروز می‌شود و بنابراین احتیاجی ندارد سازمان رای را بشکند. چون حضور قالیباف نشان این بود که هر کدام سازمان رای خود را دارند و می‌توانند انتخابات را به مرحله دو بکشانند. وقتی وارد یک بازی می‌شویم نباید فرض کنیم رقیب همیشه توی آفساید ایستاده است. این تصور خطای استراتژیک است. در یک مصاف همیشه باید فکر کنیم رقیب هوشمند عمل می‌کند و برای اینکه مسیر خود را هموار کند همه تمهیدات خود را سازماندهی کرده است.

تاجیک تاکید کرد: اگر مفروض بگیرید بازی را برده‌اید و جشن پیروزی بگیرید، اشتباه است. باید هوشیار بود که فردای انتخابات مبادا آنچه فکر نمی‌کردید حادث شود. آینده و فردای بعد از انتخابات ما و اینکه چه نتیجه‌ای داشته باشد موضوع اراده آگاهانه امروز ما است نه موضوع پیش‌بینی و نظر سنجی.

این تحلیل‌گر مسائل سیاسی با بیان اینکه روزهای گذشته مصاف نظرسنجی بوده است، یادآور شد: هر طرف نظرسنجی‌هایی داشته که نشان می‌داد کاندیدای خودش برنده است. آمار همیشه یک دروغ بزرگ بوده است. نظرسنجی‌ها هم بخشی از کارهای روانی‌‌اند. کسی که این سناریو را طراحی می‌کند نباید اسیر سناریوی خودش شود. به جای اینکه دست‌افشان و پای کوبان به نظر سنجی‌ها اکتفا کنیم باید با تمام تجربه‌های گذشته و اکنون و بهره‌بندی از تجارب بشری در سراسر جهان گام‌هایی را استوار به جلو برداریم.

تاجیک در مورد اینکه آیا انصراف قالیباف از پیش تعیین شده بوده یا خیر گفت: من تحلیل می‌کنم و تلاش می‌کنم صورت‌های مختلف تحلیلی را متصور باشم و برای هریک از صورت‌ها سناریویی را در نظر بگیرم که این را عقل تحلیلی می‌دانم. فرض من این است که چه دفعتا این اتفاق افتاده باشد و چه از پیش تعیین شده باشد نمی‌تواند بر اساس تصمیم شخصی باشد و بر اساس عقل جمعی بوده که یک محاسبه عقلایی کرده است. در این روند بعید است که بساط شادی ما را فراهم کرده باشد و این امر بسیطی است. بازی کودکانه‌ای است که بگوییم طرف همواره بازی کودکانه می‌کند. من همیشه رقیب خودم را عقلایی فرض می‌کنم.

این استاد دانشگاه در پاسخ به این سوال که چرا ستاد روحانی به شهرهای بزرگ تمرکز کرده است، گفت: این مشکل بسیاری از ما اعتدال گرایان و اصلاح طلبان است که زبان ایجاد رابطه با توده‌های مردم را کمتر می‌دانیم. بیشتر ما اسیر یک آموزه هایی هستیم که خود ایجاد کردیم به نام پوپولیسم. فرض بر این است که بیان توده‌ای، پوپولیسم را ترویج می‌کند؛ من با این آموزه موافق نیستم. در جهان کنونی ما، پوپولیسم معنای دهه پنجاه شصت را ندارد. جنبش های توده گرا و احساس گرایی که خارج از عقلانیت هستند الان چه راست لیبرال چه چپ مارکسیست به نوعی به پوپولیسم توجه دارند و پوپولیسم را جنبش مترقی پست مدرن تعریف می‌کنند که می‌تواند نیروهای متکثر را به هم وصل کند و دریایی خروشان ایجاد کند.

او بر لزوم پر کردن این خلاء تاکید کرد و گفت: باید ستادها از خیلی وقت پیش تمهید می‌کردند که حرکت خود را از جغرافیایی انسانی آغاز کنند که در آن ضعف طرفدار دارند. ولی متاسفانه کماکان بیشترین فضای تبلیغاتی، سخنرانی و تجمعات ما در مراکز بزرگ استان ها انجام می‌شود و ما را از میلیون ها توده مردمی که حتما مشارکت جو هستند و حتما وارد صحنه خواهد شد تمرکز نکردیم. به نظر من این ضعیف بوده است. شاید باید تمرکز ستادها همین باشد که مرکز را ول کنند چون ما در مراکز سازمان رای خود را به صورت ثابت داریم و تفاوت جدی معنا داری نمی‌توانم در آن ایجاد کنیم. اما یک همایش ما در روستاها و شهرهای کوچک می‌تواند کارساز باشد. حرکت ما با فرهنگ توده‌ای و فرهنگ شهرهای کوچک نظرها را به ما جلب می‌کند. ستادها به جای سیاهه نویسی از فعالیت‌های خودشان در مراکز از تجارب خود در شهرهای کوچک بگویند. در همین دو سه روز افکار عمومی شکل می‌گیرد و نتیجه انتخابات شکل می‌گیرد. از مرکز نشینی خارج شوید و بساط تبلیغاتی تان را جایی پهن کنید که شما را نمی‌فهمند و صدای شما را نمی‌شوند و شما را نمی شناسند.

تاجیک در خصوص احتمال رای ۵۰ درصدی روحانی و سرنوشت او بعد از انتخابات گفت: با رای ضعیف ما رییس جمهور ضعیفی خواهیم داشت. بسیاری از موانع پیش روی ایشان با رای ضعیف بیشتر می‌شود. مضاف بر اینکه در فضای حداکثری قشر خاکستری وارد صحنه می‌شود. برای ما آسیب است که قشر خاکستری ما روز به روز بیشتر شده است و کسانی که دچار خمودگی شده و فکر می‌کنند  که ذیل هر رییس جمهور و ذیل هر گفتمان آسمان همان رنگ است. به قول بزرگی که می‌گوید دیر زمانی است که واژگان مثل دموکراسی دیگر اعتبار ندارد یا می‌گوید اگر رای دادن چیزی را تغییر می‌داد حتما آن را از ما دریغ می‌داشتند.

او ادامه داد: این آموزه‌ها خطرناک است و ما باید تلاش کنیم اینگونه فضاها شکل نگیرد. با توجه به اینکه در شرایط حساس تاریخی در منطقه قرار داریم، این شرایط رییس جمهوری با رای بالا را می‌طلبد. این موضوع اراده شماست و اراده تک تک افراد جامعه است.

این تحلیلگر مسائل سیاسی اظهار کرد: اینکه کس دیگری جز روحانی وارد صحنه شود چه حادثه‌ای رخ می‌دهد، اجازه بدهید من صحبتی نداشته باشم. به هر حال به نظرم نمی‌رسد خیلی از موارد تبلیغاتی لزوما در این رییس جمهور محقق شود. هر رییس‌جمهوری بیاید چارچوب خودش را خواهد داشت و در پاره‌ای از امور سیکل تصمیم اصلا به او سپرده نمی‌شود و فرق نمی‌کند چپ باشد یا راست.

تاجیک یادآور شد: دو نگاه در عرصه های مختلف وجود دارد که اقتضای طبیعت آن با هم متفاوت است. در عرصه سیاست خارجی، شبکه‌های اجتماعی و اقتصاد و غیره باید دید مزاج جامعه ما با کدام سازگارتر است.

این استاد دانشگاه در پاسخ به ایلنا در خصوص اینکه امروز برخی با فرض بر اینکه رای آنها بی‌تاثیر است از ورود به انتخابات نا‌امید شده‌اند. برای حضور آنها در انتخابات چه کاری باید انجام داد، گفت: گناه بزرگ بر گردن کسی است که در هنگامه‌های تغییر تاریخی غایب‌اند. اینها با انفعال خود آینده را انشا می‌کنند. اگر وارد صحنه می‌شدند میان گزینه ها انتخاب می کردند اما با انفعال منجر شدند گزینه نامناسب‌تر فضای بیشتری پیدا کنند.

او ادامه داد:‌ آنها فکر می‌کنند با انفعال خود سهمی در آینده ندارند در حالی که سهم عظیم از آن آنهاست. باید در یک مقطع تاریخی وارد عرصه شد و از حق رای استفاده کرد. باید آگاهانه گزینه مطلوب را انتخاب کرد. شاید این گزینه مطلوب در نهایت آرزوی افراد نباشد. هیچ کس نباید فکر کند شاهزاده‌ای با اسب سفید می‌آید و با دم مسیحایی بر همه چیز می‌دمد. وقتی وارد آب می‌شوید خیس می‌شوید. کسی که وارد سیاست شده بعضا لغزیده است. در نتیجه باید در مجموع بررسی کرد و دید چه کسی می‌تواند یک گام به جلو باشد نه دو گام به عقب. باید با کارتی که در دستتان دارید بازی کنید شاید این کارت ها کارتهایی که در خیال می پرورانید، نباشد.

تاجیک افزود: گاهی ما آرزوهایمان را واقعی می پنداریم و به حاشیه می‌رویم و تاریخ منتظر ما نمی‌ماند. عده قلیلی که وارد صحنه شدند اراده خود را به ما تحمیل می‌کنند. این آینده‌ای که در تاریخ رخ می‌دهد بر همه تحمیل می‌شود و آینده این منفعل‌ها هم هست.

او در ادامه گفت: طرف مقابل هم حتما به آینده فکر کرده است. مهم نیست ما بارها زمین بخوریم مهم این است که به پیروزی خود ایمان داشته باشیم و تا زمانی که شکست نخوریم یاد نمی‌گیریم چطور باید شکست دهیم. تنها گروه‌هایی که بارها طعم شکست را چشیده‌اند یاد می‌گیرند چطور باید پیروز شوند. جناح مقابل هم دارد تمهید میکند.

تاجیک در مورد اینکه در نهایت انتخابات دو قطبی شده است گفت: طبیعت انتخابات‌های ما اساسا دو قطبی است. تکثر کاندیداها به معنی خروج از دوقطبی نیست. در نهایت بازی همیشه شما دو نفر دارید. شاید در صحنه تئاتر چندین بازیگر داشته باشید اما دو فرد هستند که فضای انتخابات را در بیان و زبان به سمت دو قطبی انتاگونیستی می کشاند چون در فضای رادیکال شده اینها می‌توانند مخاطب خود را بیشتر کنند. سال، سال خروس است. هم بسیاری در جامعه و هم بسیاری در فضای سیاسی جنگ خروس‌ها را می‌طلبند. اینکه دو خروس با هم گفتمان کنند حوصله‌ها سر می‌رود.

او ادامه داد: شکاف میان این دو قطبی امروز به سمت غنی و فقیر رفته و به نظرم این شکافی بود که در فضای کاندیدا های اصولگرا ایجاد شد و همه پیرامون این شکاف خود را سامان دادند. این طرف هم شکاف را جور دیگری ایجاد کرد تا بتواند در فضایی که در پس ذهن مردم وجود دارد بین دولتی که امنیت و صلح می آورد و دولتی که با خود چالش و جنگ می آورد بازتولید کرد. ما پکیجی از شکاف‌ها را می‌بینیم. شاید بتوان گفت مصاف این انتخابات همین دو انگاری‌های متفاوت بود.

تاجیک در پایان توصیه کرد این فضا را به پیرامون بکشانید. تا وقتی مرکز نشین هستید و زبان و بیان شما مرکز نشینی است هیچ اتفاقی نمی‌افتد. اگر فردا شکستی باشد سهم خودتان را باید بپذیرید. بدانید فعالیت‌تان را از جغرافیایی آغاز کردید که این جغرافیا فریب بزرگی بود. از صفر تا صفر بود. این دو سه روز باید نیروها بسیج شوند و حرکت و شیوه بیان خود را برای جلب پیرامون استفاده کنید.