امید

بزرگداشتی برای مردی که او را نماد صداقت و صفا خوانند. قرار بر این بود که دانشگاه آزاد اسلامی در فروردین ماه امسال بزرگداشتی برای محمودِ امام بگیرد که با درخواست دکتر صالحی امیری رییس مرکز اسناد و کتابخانه ملی ازدکتر میرزاده رییس دانشگاه آزاد، میزبانی این مراسم به کتابخانه ملی داده شد. عده ای از میهمانان ویژه و برگزار کنندگان می گویند راضی کردن دعایی برای برگزاری این برنامه چندان راحت نبود و به گفته ی یادگار گرامی امام،مهره ی مار سید حسن خمینی که همان نام خانوادگی و اعتبار خاندانشان است،دعایی را برای برگزاری این برنامه راضی کرد.حال 17 اردیبهشت و زمان برگزاری این بزرگداشت این یار امام فرا رسیده است. نیم ساعت مانده به ساعت شروع برنامه و سالن تقریبا پر شده بود و همه ی شخصیت های سیاسی و فرهنگی و علاقه مندان به حجت الاسلام و المسلمین سید محمود دعایی یک به یک وارد سالن همایش های سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران می شدند.

روی سِن 15 صندلی برای میهمانان ویژه در نظر گرفته شده بود که هر لحظه به تعداد این صندلی ها افزوده می شد. راس ساعت 5 عصر روز پتج شنبه ،سید محمود دعایی اولین نفری ست که از درب ویژه مسئولین وارد سالن برگزاری برنامه می شود تا به وقت در سالن حضور داشته باشد و اصرار سید محمود دعایی برای قرار نگرفتن در جایگاه ویژه فایده ای نداشت و با بدرقه ی دکتر صالحی امیری که میزبان این برنامه یود،دعایی به روی سن رفت و بر روی صندلی وسط نیم دایره ای از صندلی ها نشست. .در زمانی کم، میهمانان ویژه یک به یک رسیدند و تا شروع برنامه با هم خوش و بش می کردند و همه منتظر تا برنامه به زمان شروع خودش نزدیک تر شود. هر یک از میهمانان ویژه که وارد سالن برگزاری می شدند با بدرقه ی دکتر صالحی امیری به روی جایگاه می رفتند و در کنار دعایی بنشینند و دعایی جای خودش را به آنها می داد و یک صندلی عقب تر می رفت تا جایی که به صندلی آخر رسید. ایت الله سید حسن خمینی ، مجید انصاری،حمید میرزاده، علی ربیعی،اسحاق جهانگیری،آیت الله موسوی بجنوردی،،علی اکبر صالحی،محمدرضا نعمت زاده،محمد رضا عارف،مجتبی مطهری،احمد مسجد جامعی،محمد باقر قالیباف،زهرا مصطفوی، تعدادی از میهمانان ویژه این برنامه بودند که در کنار دعایی نشستند و هر لحظه به تعداد میهمانان ویژه افزوده می شد و صندلی جدید در جایگاه ویژه و سِن اجرای برنامه قرار می گرفت و زمان به شروع برنامه رسید.

دعایی الگوی اخلاق و وارستگی و سادگی

آیین گرامیداشت حجت الاسلام والمسلمین سید محمود دعایی در حالی آغاز شد که تعداد زیادی از حاضرین، برنامه را ایستاده تماشا می کردند. حضور شخصیت های سیاسی و فرهنگی در این مراسم چشمگیر بود و چالش خالی کردن صندلی برای شخصیت ها ادامه داشت و باعث شد تا چهره هایی جای خود را به بزرگ تر ها دهند. به طوری که بیش از نیمی از سالن را شخصیت های سیاسی و اجتماعی تشکیل می دادند. موسوی لاری،حداد عادل،جواد اطاعت، محسن آرمین،فیض الله عرب سرخی، محمد رضا خاتمی، زهرا اشراقی، سهیل محمودی، محمد علی ابطحی، غلامحسین کرباسچی، الهه کولایی تعدادی از میهمانان جلسه بودند که در بین حاضرین حضور داشتند.

سخنرانان چه گفتند؟

  نخستین سخنران،میزبان مراسم دکتر صالحی امیری بود که برای قرائت پیام رییس جمهور پشت تریبون حاضر شد. امیری ضمن خیر مقدم به میهمانان برنامه،پیام حسن روحانی را قرائت کرد. روحانی در پیام خود ضمن اشاره به حق شناسی و سپاس از مجاهدان و فرهیختگان اشاره کرد: نکوداشت مقام شخصیت های ارزشمند ملی ، نمادی از تجلیل از خدمتگزاران جامعه است و از دستاوردهای نیکوی این حرکت فرهنگی ، استحکام و گسترش فرهنگ شایسته سالاری در نظام های مدیریتی و بهبود رفتار جمعی است.رییس جمهور ایران در ادامه پیامش افزوده بود: اصحاب قلم و اندیشه ، ناشران و مروجان معارف اسلامی و تلاشگران بسط ارزش های بنیادینی چون خردگرایی ، اعتدال و تدبیر هستند و تکریم خدمات انسانی فرهیخته که عمر خود را همراه با ثبات قدم ، سادگی و مشی اعتدالی در راه سربلندی دین و ملک و ملت صرف نموده ، وظیفه ای اخلاقی و ملی و تعالی بخش جامعه است. روحانی با اشاره به اخلاقیات سید محمود دعایی در ادامه پیامش افزود: او ثابت کرد که در سخت ترین و سهل ترین شرایط نیز می توان از افراط و تفریط دوری گزید و با پیش گرفتن و پیمودن مسیر اعتدال ، به مردم خدمت کرد. ایشان چه در دوران مبارزه و چه در عرصه های سیاسی و فرهنگی طی دهه های سپری شده از نظام جمهوری اسلامی ایران ، همواره در کنار و معتمد امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری (مد ظله العالی ) بوده و از افتادن در دامن تندروی ها پرهیز کرده است.

حسن روحانی، دعایی را الگوی صداقت،وارستگی و سادگی برشمرد و در پایان اشاره کرد: صداقت ، وارستگی و سادگی از خصائل دائمی و پسندیده ایشان است که می تواند الگویی مناسب برای اهالی و اصحاب قلم و رسانه باشد.

پس از صحبت های دکتر صالحی امیری و قرائت پیام رییس جمهور،مجری برنامه از سخنرانان خواست که به زمان کم 5 دقیقه اکتفا کنند تا وقت به همه ی سخنرانان برسد و از سخنرانان خواست که به خاطره گویی از سید محمود دعایی بپردازند و از اسحاق جهانگیری دعوت کرد تا پشت تریبون قرار بگیرد. جهانگیری در سخنرانی اش با اشاره به هم استانی بودنش با دعایی از او به عنوان یک انسان مهربان نام برد و افزود:بنده امروز عصر که شنیدم این جلسه قرار است برگزار شود وظیفه ی خودم دانستم که در این جلسه حضور پیدا کنم.معاون اول رییس جمهور در ادامه گفت: دولت و نظام به چنین شخصیت هایی نیاز دارد و این گونه افراد حلقه اتصال بین گروه های مختلف هستند. جهانگیری خاطر نشان کرد: دفاع، حمایت و حفاظت از مفاخر و معاصر کشور از جمله موضوعات مهم است که آقای دعایی در جاهایی که شخصیت ها مورد کم توجهی نهادهای رسمی کشور قرار می گرفتند از آنان دفاع می کرد.

علی ربیعی،وزیر کار و رفاه اجتماعی ،سخنران بعدی بود که پشت تریبون رفت وبه خاطره گویی پرداخت. ربیعی در ابتدای صحبتش گفت:شاید به این خاطر که سید محمود دعایی روزی کارگر بوده است از من برای سخنرانی دعوت کرده اند.ربیعی از دعایی به عنوان نماد عدل و اعتدال در عمل نام برد.پس از ربیعی،فرزند دکتر مرتضی مطهری نبز به بیان خاطرات و خصائل اخلاقی سید محمود دعایی پرداخت.

از پیکان دعایی تا پیامی پر از تشویق

پس از وی احمد مسجد جامعی با قرار گرفتن در پشت تریبون به نقل خاطره ای از تهرانگردی هایش و حضور در منزل سید محمود دعایی پرداخت.مسجد جامعی از دعایی به عنوان یک انسان ساده و بزرگ یاد کرد و در ادامه گفت: دعایی هیچ گاه از موقعیت هایش سو استفاده نکرد و در منزلی که مشخص بود 30 سال است به همین شکل است با خانواده اش زندگی می کند و هنوز با پیکانی که متعلق به موسسه است رفت و امد می کند.
عضو شورای شهر تهران به شوخ طبعی سید محمود دعایی اشاره کرد و افزود در همان برنامه تهرانگردی همه ی خبرنگاران از یکدیگر سبقت می گرفتند تا از دست دعایی پذیرایی شوند چون معتقد بودندباعث می شود ثبات در کارشان پیدا کنند و حاج آقا دعایی نیز با آنها به سبک خودش شوخی می کرد.

پس از خاطره گویی مسجد جامعی نوبت به محمد رضا تابش رسید تا قرار گرفتن در پشت تریبون پیام رییس دولت اصلاحات را قرائت کند. تابش قبل از قرائت این متن گفت: تجلیل از سید محمود دعایی تقدیر از شخصیت فرزانه ای ست که سیاست را به ردای اخلاق زینت داده است و هیچگاه حریت و آزادگی را به قربامگاه مصلحت نبرده است.وی در ادامه افزود:اگر جسم وروح آقای خاتمی امروز اینجا حضور ندارد اما دلشان اینجاست.
از نکات قابل توجه همایش، تشویق های ممتد حاضرین بعد از آورده شدن نام رییس دولت اصلاحات بود که زمان زیادی طول کشید و با هربار آمدن نام وی، صدای تشویق طولانی حاضرین نیز به گوش می رسید.در متن رییس دولت اصلاحات به مناسبت آیین گرامی داشت سید محمود دعایی آمده است:ایمان استوار،ایثار شگفت انگیز،شکیبایی ممتاز،تواضع در عین سرافرازی چون یکجا فراهم آید،چهره ی درخشان و دوست داشتنی مردی از تبار پیامبر(ص) و راهرو حقیقت و زیبایی جلوه گر می شود که هیچ منصفی جز ادای احترام به او چاره ای ندارد.حجت الاسلام سید محمود دعایی را می گویم.درپایان این متن آمده است:او پس از پیروز ی انقلاب مانند گذشته پشت سر امام خود ایستاد و بدون هیچ ادعا و توقعی یاز هم در کنار مردم ماند و جز به مصالح ملت نیاندیشید و برای نشان دادن چهره ی رحمانی اسلام و شان انسانی انقلاب از هیچ کوششی درغ نکرده و نخواهد کرد و امروز او نماد ایمان،مقاومت،اعتدال و عقلانیت،سربلندی و انصاف در همه ی عرصه هاست.در پایان این پیام نیز  خاضرین رییس دولت اصلاحات را تشویق کردند.

بعد از وی احمد جلالی،سفیر پیشین ایران در یونسکو در جایگاه سخنرانی قرار گرفت و با مقایسه ی حجت الاسلام دعایی و آیت الله طالقانی گفت: این سید محمود بوی آن سید محمود را به مشام می رساند.

احمد جلالی با اشاره به اینکه جناب آقای دعائی در بسیاری از چیزهایی که انگیزه های ایمانیشان اقتضا می کرده است موفق بودند اظهار کرد: اما در یک چیز موفق نبودند و شکست خوردند و آن این است که می خواستند که خصایص نفسانی و طینت هایشان را مردم نبینند و ندانند و نفهمند. ایشان شکست خوردند و مردم فهمیدند که سید محمود دعائی کیست.

جلالی تصریح کرد: تعیین و حضور سید محمود دیگر ما در یک فضای رسانه ای و فضای فرهنگی کافی است که اهل ادب، فرهنگ و قلم، مصلحان و دلسوزان بروند و احساس پناه و حمایت کنند.

پس ازجلالی، غلامعلی حداد عادل پشت تریبون رفت  و به بیان خاطره ای از مجلس ششم پرداخت.حداد عادل گفت: دعایی در مجلس ششم،فراکسیونی خیالی را برای خود تشکیل داده بود با نام "فراکسیون مهرویان" و هرکس را که فکر می کرد مهروست عضو فراکسیون خودش می کرد. وی از دعایی به عنوان انسانی بی توقع و کمک رسان یاد کرد و گفت امروز دعایی به عنوان نمادی برای اعتدال شناخته می شود.

شهردار تهران نیز یکی از سخنرانان این همایش بود که با اشاره به خصوصیات اخلاقی سید محمود دعایی گفت: شهردار تهران: دعایی هیچ گاه از اعتدال و انصاف عبور نکرد ایشان در خصایص اخلاقی نام‌آورند و زبانزد خاص و عام‌.

وی خاطرنشان کرد: روزی که جناب آقای دعائی مبارزه را آغاز کردند من و امثال من در دامن مادر بودیم و بعدها نیز در جنگ تحمیلی مسئولیت پاسداشت دستاورد مبارزات ایشان را بر عهده داشتیم.

بعد از وی آیت الله محقق داماد وقتی پشت تریبون قرار گرفت در ابتدای سخن از دعایی به عنوان مظهر صفا نام برد و گفت: صفا جز کلماتی ست که معادل فارسی ندارد و از حداد عادل سوال کرد که معادل فارسی کلمه "صفا" چیست که حداد عادل با لبخند به وی پاسخ داد.

محقق داماد درباره شخصیت دعایی عنوان کرد: دعایی یک تابلوی نقاشی هنری زیبایی است که از هر جهت منعکس کننده صفات خوب است. اما به نظر من آنچه که در میان آن صفاتش برازنده است، صفای دعایی است. هیچ کسی از بی صفایی او نقل نکرده است. در اینکه دعایی جز سابقین انقلاب است تردیدی وجود ندارد و در دسته نخستین گروهی است که در انقلاب بوده و تا امروز بوده است.

وی ادامه داد: به دلیل سنی که از من گذشته است می توانم ادعا کنم که دوران های مختلفی از انقلاب گذشته است. افرادی دگرگون و برعکس شدند و نماندند و به شکل دیگری شدند. اما دعایی از کسانی است که تا امروز اعتدال خودش را حفظ کرده است. نه تند است و نه کند است. به نظر صفت بسیار مهمی است که انسان یکنواخت حرکت کند. این تحولات است که انسان ها را نشان می دهد.

محقق داماد در پایان سخنانش اظهار کرد: افرادی را دیده ایم که هنوز نیامده و دهانشان هنوز بوی شیر می دهد به بزرگانی مثل دعایی قد بر افراشتند و خود را در کنار آنان قرار می دهند. افرادی را می بینیم که نه خاطره ای از روزهای نخستین انقلاب در آن ها وجود دارد و نه روحیه انقلاب و فقط میراث خوار انقلاب شدند ولی خود را در کنار دعایی قرار می دهند.
صحبت های آیت الله محقق داماد با تشویق حاضرین در سالن همراه بود.بعد از صحبت های ایشان به دلیل کمبود وقت تعدادی از سخنرانان حذف شدند و بعد از صحبت های فاطمه راکعی و نقل خاطراتی از حجت الاسلام دعایی نوبت به سخنرانی یادگار امام رسید.

دعایی یک انقلابی است

یادگار امام خمینی سخنش را با دو شوخی آغاز کرد.آیت الله سید حسن خمینی گفت: آقای دعایی دو رگه کرمانی-یزدی است. نمیدانم این خصلت یزدی هاست یا کرمانی ها که سه ساعت است ما اینجا نشستیم و کسی از ما پذیرایی نکرد که با خنده ی حاضرین همراه بود. همچنین وی با اشاره به اینکه آقای دعایی حاضر به برگزاری این برنامه نبود گفت:دوستی کرمانی که در شب جمعه آخر سال در حرم امام به من گفت میخواهیم مجلسی برای نکوداشت آقای دعایی برگزار کنیم، اما ایشان چنین مجلسی را قبول نمی کند که به او پاسخ دادم من مهره ماری دارم که او (دعایی) حتما قبول می کند و آن ارثی است که من از نام امام دارم. اما آقای دعایی با این وجود چندین و چند بار می خواستند که بنده را مجاب کنند این جلسه شکل نگیرد و در ابتدای همین جلسه به من گفت من اینجا که نشستم دارم از خجالت آب می شوم که من هم به شوخی به ایشان گفتم یک بار هم شما آب شو!

یادگار امام در ادامه با تجلیل از شخصیت حجت الاسلام و المسلمین سید محمود دعائی گفت:  آقای دعایی معتقد به تمام ارزش هایی است که برای آن ها انقلاب شکل گرفت؛ اما متاسفانه بسیاری از ما انقلابی بودن را با یک طرفه ماندن و ارزشگرایی را با تندخویی یکسان می بینیم.

یادگار امام یادآور شد: آقای دعایی یک انقلابی است که روزی به این قطار پیوسته که توأم شدن با این مسیر مشکلاتی را داشته است؛ سال هایی که او هر روز از نجف به بغداد می رفت و برمی گشت تا مشخص نشود سخنگوی رادیو صدای روحانیت مبارز چه کسی است. دعایی بیش از هر کسی انقلابی بود اما انقلاب سکان و پلکان شخصی او نشده است، در حالی که بی تردید هر کس جای دعایی با این سابقه بود ادعاهای فراوانی داشت اما دعایی بی ادعا زندگی کرده است.

وی با بیان این که دعایی انقلابی است اما انقلاب را پلکان ترقی شخصی نکرده است، افزود: او چوب خورده اما آن را تبدیل به کینه نکرده است؛ از کسانی که بدی دیده بغض پیدا نکرده است و متواضع است اما تواضع او رنگ انظلام (ظلم پذیری) ندارد؛ دعایی روی اصول می ایستد اما پرخاشجو نیست و اصولگرایی او توام با پرخاش و کینه نبوده است. او مواضع خود را دارد و روزنامه او تنها روزنامه ای است که عکس و خبر جناب آقای خاتمی را چاپ می کند( تشویق ممتد حضار) اما نسبت به أصول و ارزش های انقلاب و قواعد آن پایبند و به شدت دلباخته است.

آیت الله خمینی در پایان صحبت هایش شخصا از سید محمود دعایی دعوت کرد تا به سخنرانی بپردازد.

سید محمود دعایی وقتی پشت تریبون قرار گرفت صدایش خسته بود. به گفته ی خودش از خجالت آب می شد و شرمنده ی برگزار کنندگان بود. این همان اخلاق دوست داشتنی دعایی ست که شخصیت های کشور را به سالن برگزاری کشانده بود.زمان سخنرانی دعایی همه ی عکاسان و فیلمبرداران که تا پیش از این به شکار شخصیت های حاظر در سالن می پرداختند لنز دوربین هایشان را به سمت تریبون و دعایی چرخاندند تا همه ی لحظات صحبت ها ی وی را با عکس و فیلم ثبت کنند. دعایی در ابتدای صحبتش گفت: اصرار داشتم این همه عزیز، وقت گرانمایه خود را صرف یک عنصر نالایق و ناشایست نکنند و من با دیدن برخی از مسوولان نظام و انقلاب از خجالت آب شدم. وی با بیان اینکه  راضی نبودم این مجلس با حضور بزرگان از دولت و نظام برای من برگزار شود ، ادامه داد: اگر من افتخار و پیشینه ای دارم هرچه هست در پرتو حضورم در کنار خاندان عزیز امام خمینی رحمت الله است.
دعایی ادامه داد: «خاک پا و شرمسار همه شما هستم؛ افراد دیگری در نظام و انقلاب با پیشینه و لیاقت وجود دارند که می توانستید از آنها تجلیل کنید.»

نکته ی جالب سخن دعایی نام هایی بود که وی به عنوان نمونه هایی برای تجلیل نام می برد.وی از فرمانده سپاه قدس،سردار  قاسم سلیمانی،خیر مدرسه ساز کرمانی،عطا احمدی و از یک بازجو در دهه 60 به نام "برادر مهدی" به عنوان شخصیت های قابل تجلیل نام برد.
دعایی اشاره کرد که "برادر مهدی" نام مستعار این بازجو بود.این شخص چنان برخورد خوبی با متهمین داشت داشت که یکی از این افراد بازداشتی بعد از تحمل زندان ،برای ادامه تحصیل در مقطع دکترا اقدام می کند،رساله ی دکتری خودش را به "برادر مهدی" تقدیم می کند  و بعد ها این برادر مهدی در جبهه شهید شد.

صحبت های دعایی با تشویق حاضرین در سالن همراه بود و بعد از وی افشین علا به شعر خوانی پرداخت.

حاشیه پایانی

پس از اتمام رسمی برنامه هدایایی از سوی شخصیت ها و گروه های سیاسی و اجتماعی کشور به سید محمود دعایی اهدا شد. نکته ی جالب این بود که با وجود اینکه  4 ساعت از زمان برگزاری برنامه گذشته بود و بسیاری از میهمانان ویژه بعد از عکس یادگاری سالن برگزاری را ترک کرده بودند، دعایی همچنان در سالن برگزاری حضور داشت و با میهمانانی که برای عرض تبریک نزد وی می آمدند خوش و بش می کرد.در این بین برخورد حجت الاسلام با کرمانی های حاظر در سالن در نوع خودش جالب بود. وقتی یک کرمانی را می دید با لهجه ی کرمانی با وی صحبت می کرد و به وی خوش آمد می گفت.
دیروز همه آمده بودند تا برای مردی که هیچ گاه از حق و حقیقت نگذشته و یا سادگی مثال زدنی اش الگوی اخلاق بوده و هست ،بزرگداشت بگیرند.مردی که از 35 سال گذشته تا به امروز نماد ثبات در مطبوعات و عصاره ی اخلاق انقلابی ست.در پایان برنامه از یکی از میهمانان پرسیدم که چگونه می شود که یک نفر اینگونه در میان همه ی گروه های و شخصیت ها ی سیاسی و فرهنگی عزیز باشد.جوابی که شنیدم زیبا بود: باید دعایی بود.