امید

كنترل تورم شد كارويژه دولت كه از آن نتيجه هم گرفت. سياست داخلي اما مغفول مانده بود. دولتش سخت سرگرم شده بود. هديه مجلس به دولتش در آستانه يك سالگي، عزل يك وزير بود و پس از آن سريال ادامه‌دار معرفي وزير علوم آغاز شد. سيل سوال و تذكر بود كه براي دولتمردانش مي‌آمد و مجلس شده بود خانه دوم وزرايش. كار سخت بود. مصوباتي كه به او ارث رسيده بود. از شهرستان‌ها گرفته تا دردسر بزرگ دولت يعني «يارانه ها» كه آنها را نه مي‌شد اجرا كرد و نه مي‌شد اجرا نكرد. اين شايد چندمين «دوراهي» بود كه حسن روحاني بر سر آن گير مي‌كرد. تخلفات گذشته بسيار بودند، ترجيح داد كمتر به مردم بگويد تا «نااميد» نشوند، منتقدانش قدرت داشتند. كوچك‌ترين جمله انتقادي‌اش را دست مي‌گرفتند و عمليات ويژه براي آن تدارك مي‌ديدند. مي‌گفت برايش «اتاق فكر» تدارك ديده‌اند و كمي بعد از «اتاق فكر» وارد «اتاق عملياتي» شدند. دولتش را تخريب مي‌كردند و خودش تنها بود كه پاسخ همه را مي‌داد. از صندوق ذخيره خالي مي‌گفت برخورد مي‌كردند. از آثار تصميمات يك‌شبه مي‌گفت ناراحت مي‌شدند. حسن روحاني شايد پردردسرترين رييس‌جمهور بود. هم مشكلاتش بسيار بودند و هم يارانش كم. بازهم مردانش مشغول بودند، براي لغو تحريم‌هايي كه كاغذپاره خوانده بودنش ساعت‌ها و روزها مذاكره بي‌وقفه مي‌كردند اما هنوز هم كسي قدر نمي‌دانست. مسير به جاي هموارتر شدن هر روز دشوارتر مي‌شد تا حسن روحاني هر روز با بحران جديدي روبه‌رو باشد. رييس اين دولت شبيه هيچ كدام از سال‌ها نيست. همه كارشناسان گفتند كارش از روزهاي جنگ هم سخت‌تر است. مذاكراتي كه مي‌كردند از مذاكرات ٥٩٨ هم پيچيده‌تر بود و شرايط اقتصادي از آن روزها هم بدتر. حالا حسن روحاني همان شيخ ديپلماتي كه دو سال پيش در چنين روزي به نتيجه انتخابات فرداي كشور مي‌انديشيد حال و وضع متفاوتي دارد. در آستانه سه سالگي دولت و آغاز نيمه دوم راه آن با چهره‌ها و شخصيت‌هاي سياسي صحبت كرديم تا روشن شود نقاط ضعف دولت كجاست و موانع دولت چيست؟

روحاني خلأها را پر مي‌كند

علي  شكوري‌راد

بزرگ‌ترين پروژه دولت در سياست داخلي برچيدن فضاي سرد سياسي و بازگرداندن نشاط سياسي در جامعه بود. اما متاسفانه دولت در ايجاد نشاط سياسي آنچنان موفق نبوده است و شاهد هستيم كه برخي وزارتخانه‌ها همچنان برنامه و سياست‌هاي دولت قبل را پيگيري مي‌كنند و وزارت كشور كه وظيفه ايجاد امنيت در حوزه سياست داخلي را داراست و بايد توجهش را به فعاليت‌هاي سالم سياسي معطوف كند در اين زمينه عملا معطل بوده و نمي‌توان كاركرد دولت در اين حوزه را موفق ارزيابي كرد. اما بايد گفت شخص آقاي روحاني عملكرد موفق و قابل قبولي را در اين حوزه داشته‌اند اما دولت به معني اجزايي كه بايد در اين زمينه فعاليت داشته باشد نتوانسته موفق عمل كند. در ميان اين كمبودها شخص رييس‌جمهور سعي كردند بسياري از خلا‌هاي موجود در اين عرصه را پر كنند و به همين دليل ايشان همچنان مورد حمايت مجموعه اصلاح‌طلبان قرار دارند.

روزهايي سخت‌تر از دولت اصلاحات

محسن صفايي فراهاني

تصور من اين است كه دولت در عرصه سياست داخلي ابزار‌هاي لازم را ندارد تا دست به اقدامات گسترده بزند و اختياراتش در اين حوزه محدود است. در واقع دولت بيشتر وظايف اجرايي را عهده‌دار است تا سياست داخلي كشور. ممكن است كه حسن روحاني در دوران انتخابات تعهداتي را در اين حوزه به بدنه اجتماعي خود داده باشد اما تصورش اين بوده كه همه ارگان‌ها با او همكاري خواهند كرد اما امروز شاهد هستيم كه در عمل نه تنها اين اتفاق رخ نداده بلكه برخي ارگان‌ها سعي در كارشكني و سنگ اندازي در مسير برنامه‌هاي دولت را هم دارند. من بارها گفته‌ام كه دولت روحاني روزهاي به مراتب سخت‌تري را از دولت اصلاحات در پيش دارد، اگر دولت اصلاحات هر ٩ روز با يك بحران روبه رو بود دولت روحاني هر روز با يك بحران دست‌و‌پنجه نرم مي‌كند. در اين شرايط طبيعي است كه دولت نتواند پاسخگوي نيازها و مطالبات در عرصه سياست داخلي باشد. به بيان ديگر تا زماني كه دولت با محدوديت اختيارات روبه‌روست نمي‌تواند در اين حوزه به خوبي پاسخگو باشد.

دولت نيازمند يك خانه تكاني است

فياض   زاهد

اگر بخواهيم مقايسه‌اي ميان عملكرد دولت در حوزه سياست داخلي و سياست خارجي انجام دهيم مي‌بينيم كه امكان چنين مقايسه‌اي وجود ندارد. هر چه دولت در حوزه سياست خارجي تلاش كرده و با به كار گرفتن وزيري كاردان توانسته مشكلات ايران را در منطقه و جهان حل كند و پرونده هسته‌اي ايران را به نقطه‌اي كه نتيجه مثبتي را در برداشته باشد نزديك كند اما در حوزه سياست داخلي شاهد هستيم كه عملكرد دولت هيچ تناسبي با شعارها و وعده‌هاي انتخاباتي‌اش ندارد. البته وضعيت سياست داخلي نسبت به دولت قبلي بسيار متفاوت شده است و با دوره قبل قابل مقايسه نيست اما انتظار بيشتر از اينها از دولت روحاني مي‌رود و وقتي صحبت از دولتي با رويكرد اعتدالي است بي‌ترديد توقع مي‌رود كه دولت تلاش بيشتري در اين حوزه به كار ببندد. به باور من دولت براي اينكه بتواند وعده‌هايش در حوزه سياست داخلي را محقق كند و پيشرفت چشمگيري در اين حوزه داشته باشد نيازمند يك خانه‌تكاني جدي و به كار‌گيري وزرايي كارآمدتر در اين حوزه است.

دولت كارنامه مشخصي در سياست داخلي ندارد

ناصر ايماني

در عرصه سياست داخلي چندين شاخصه وجود دارد كه مهم‌ترين آن فعاليت سياسي در جامعه است و اينكه دولت تا چه ميزان توانسته فعاليت سياسي در جامعه را سازماندهي كند و باعث رشد و ارتقاي آن شود، در اين حوزه هيچ كارنامه مشخص و تلاشي از سوي دولت ديده نمي‌شود. دولت بيشتر درگير مسائل ديگر بوده تا پرداختن به مساله احزاب و سازماندهي  فعاليت‌هاي سياسي.
 فعاليت احزاب و گروه‌ها همچنان مانند گذشته است و هيچ رشدي نداشته. از سوي ديگر با مساله تجمعات قانوني رو به رو هستيم كه جز يكي دو مورد براي هيچ تجمعي مجوزي از سوي دولت صادر نشده است كه اين مساله خود يكي از شاخص‌هاي مهم در سياست داخلي است. حتي اخيرا در دانشگاه‌ها شاهد هستيم كه با برگزاري برخي سخنراني‌ها و تجمعات دانشجويي نيز با مخالفت مسوولان ذيربط مواجه مي‌شود. بنابراين هيچ كارنامه مشخصي در اين مورد وجود ندارد كه آن را وجه تمايز دولت يازدهم و دولت  قبل قرار دهيم.

برخي، در بدنه دولت كارشكني مي‌كنند

شهربانو اماني

در بخش سياست داخلي دولت با چالش‌هاي جدي روبه‌رو است اما رفتار و عملكرد دولت در قبال اين چالش‌ها مناسب و كافي نبوده است. متاسفانه شاهد هستيم كه جريان رقيب سخنراني‌ها و نشست‌هاي سياسي مجوز‌دار را كه به دولت نزديك است بر هم مي‌زند و اين جريان تندرو هنوز هم از ادبيات ايذايي قبلي براي نشان دادن قدرت خود استفاده مي‌كند اما در آن سوي ماجرا دولت هيچ گونه برخورد جدي با اين جريان نمي‌كند و حتي تلاش نمي‌كند تا از ظرفيت‌هاي خود در اين راستا بهره بگيرد. متاسفانه خبرهايي به گوش مي‌رسيد كه در شهرستان‌ها بسياري از فرمانداران و افرادي كه پست‌هاي كليدي حساسي را بر عهده دارند از افراد نزديك به دولت قبلي بودند و در پست خود ابقا شده‌اند و در واقع به جريان احمدي‌نژاد نزديك هستند. همين نشانگر اين است كه بخشي از بدنه دولت حسن روحاني نه‌تنها همراه او نيستند بلكه در كار و اهداف دولت هم كارشكني مي‌كنند و چوب لاي چرخ دولت مي‌گذارند. همين امر سبب شده تا دولت نتواند به اهدافش در سياست داخلي برسد. روحاني تنها دو سال زمان دارد تا با اين جريان برخورد جدي كند و افرادي را كه واقعا به دولت نزديك هستند را جايگزين كند تا لااقل بخشي از وعده‌هايش در حوزه سياست  داخلي  محقق  شود.

كارنامه غيرمثبت دولت

جلال جلالي‌زاده

اگر بخواهم بدون هيچ ملاحظه‌اي نظر دهم بايد بگويم به اعتقاد من كارنامه دولت در حوزه سياست داخلي كارنامه مثبتي نبوده است. چرا كه دولت نتوانسته به شعارها و وعده‌هايش در اين حوزه جامه عمل بپوشاند. دولت در راستاي دفاع از آزادي‌هاي سياسي و اجتماعي و همچنين در دفاع و ارتقاي جامعه مدني و تاسيس نهادهاي مدني بسيار ضعيف عمل كرده است. همين امر باعث شده تا بسياري از بدنه اجتماعي دولت كه با چنين خواسته‌هايي به حسن روحاني راي داده‌اند دچار ياس و نااميدي شوند. دولت نبايد فراموش كند براي دوسال باقي مانده و دوره بعد انتخابات به حمايت بيشتر مردم و البته اين بخش از بدنه اجتماعي‌اش نيازمند است. همچنين از سوي ديگر اگر بخواهد مورد حمايت نيروهاي سياسي تاثيرگذار كه حمايت‌شان در دوسال پيش نقش پر رنگي در پيروزي حسن روحاني بازي كرد را نيز همچنان داشته باشد ناگزير است تا در اين حوزه تلاش بيشتري را انجام دهد. البته نمي‌توان از وجود موانعي كه موجب كارشكني در كار دولت مي‌شود چشم پوشي كرد اما دولت بايد در مقابل مخالفان تندرو و افراطي‌اش مقاومت بيشتري را نشان دهد و مطالبات مردم در حوزه سياست داخلي را برآورده كند.

توفيقات سياست خارجي، تمام ظرفيت كشور نيست

الهه كولايي

براساس شعارها و اولويت‌هايي كه در برنامه انتخاباتي حسن روحاني قرار گرفته بود، حل مسائل و مشكلات موجود در حوزه سياست خارجي از اهميت بسزايي در دولت يازدهم برخوردار است. لغو تحريم‌هاي شوراي امنيت كه در طول سال‌هاي قبل از استقرار دولت تدبير و اميد، با نگاهي غيرواقع‌گرايانه و بر پايه توهم‌گرايي و كاغذپاره خواندن تحريم‌ها براي كشور شكل گرفت به عنوان اولويت سياست خارجي در دو سال گذشته هدف‌گذاري شد. اولويت‌هايي كه هرچند براي دستيابي به آنها گام‌هاي بسيار بزرگي از سوي دولتمردان برداشته شده اما به اين مفهوم نيست كه آنچه انجام شده ظرفيت واقعي كشور بوده است. هرچند با بهره‌گيري كامل از ظرفيت‌هاي علمي و پژوهشي امكان توفيق بيشتري هم وجود داشت اما باز هم نمي‌توان نقش پررنگ و تاثيرگذار دولت يازدهم در حل مسائل بين‌المللي را ناديده گرفت. ضمن اينكه نمي‌توان تلاش‌هاي دولت را به پرونده هسته‌اي تقليل داد. ايران در منطقه‌اي قرار گرفته كه تحولات عميق به خصوص در مرزهاي غربي در جريان است كه انرژي زيادي را به‌خود جلب كرد اما به نظر مي‌رسد در مسير پويايي سياست خارجي، دولت براي ايجاد تحول جديد نتوانست آن‌گونه كه انتظار مي‌رود در بهبود رابطه با همسايگان، اعتمادسازي كرده و توسعه همكاري با آنان را از اولويت‌هاي سياست خارجي قرار دهد و متاسفانه ظرفيت مربوط به ارتباطات منطقه‌اي با توجه به مشكلات و موانع فراروي دولت به‌شدت تحت تاثير قرار گرفت. علاوه بر اين شاهد بوديم كه در دوسال گذشته مشكلات زيادي در تحول و ايجاد پويايي در دانشگاه‌ها و در حوزه سياست خارجي وجود داشت كه غيرقابل چشم‌پوشي نيست. اميد است تعامل و ارتباط سازنده‌تري ميان صاحب نظران دانشگاهي و مجريان كشور انجام شود كه با توجه به وعده‌هاي دولت، انتظاري دور از ذهن به نظر نمي‌رسد.