امید

به گزارش امیدنامه به نقل از ایلنا، منطقه ۱۶ تهران یکی از مناطق قدیمی و کوچک‌ جنوب پایتخت است که در میانه‌ی خود با گذر ریل راه‌آهن به دو نیم تقسیم شده و در شمال با آسیب‌های هرندی همسایه است. فرسودگی بافت منطقه به شدت به مشکلات مردم دامن زده است و ترمینال جنوب هم آن را درگیر مسایل فرامنطقه‌‌ای کرده است.

هادی زبده شیرکوهی (شهردار منطقه ۱۶) در گفتگو با ایلنا؛ ریشه اصلی بسیاری از مشکلات منطقه را عدم هماهنگی میان وزارتخانه‌ها دانسته و گفت: ترمینال جنوب تبدیل به یک کانون آلودگی شده است و شهرداری نمی‌تواند در خصوص ترمینال یا بلاتکلیفی حریم راه‌آهن دخالت کند. او فساد در نهفته در شهرداری را کتمان نمی‌کند اما معتقد نیست که شهرداری سر لیست فساد در کشور است.

بخش عمده‌ای از منطقه ۱۶ تحت تاثیر راه‌آهن قرار دارد. زمین‌های اطراف ریل راه‌آهن به علت اختلافات میان وزارت راه و شهرسازی و شهرداری تهران بلاتکلیف هستند و شرایطشان دشوار است. تا کی این بلاتکلیفی ادامه پیدا خواهد کرد؟

 ببینید نزدیک به ۲۹۰ تا ۳۰۰ هکتار از منطقه ۱۶ متاثر از راه‌آهن است، در دو طرف دیواره راه‌آهن ۳۰ متر از شرق و ۳۰ متر از غرب منازل و بناهایی وجود دارد، این بناها در حریم راه‌آهن قرار گرفته‌اند. این حریم در اختیار شهرداری قرار ندارد و متعلق به راه‌آهن است. شهرداری نمی‌تواند این زمین‌ها را خریداری و اقدام به نوسازی و بهسازی آنها کند. از سوی دیگر این ۳۰ متر برای زیرساخت‌های شهری همچون لوله‌های آب، گاز و تاسیسات پیش‌‌بینی شده است. در نتیجه شهرداری هیچ اقدامی در خصوص این حریم ۳۰ متری نمی‌تواند انجام دهد. این زمین جزوی از زیرساخت‌های شهری محسوب می‌شود و ما از نظر قانون اجازه ساخت و ساز در آنها نداریم. در این راستا وظیفه تملک حریم راه‌آهن و تعیین تکلیف شرایط ساکنان آن به عهده شهرداری نیست، برای حل شدن مشکلات مردم به شورای شهر، نمایندگان مجلس، فرمانداری و خودِ راه آهن متوسل شده‌ایم و از آنها خواسته‌ایم برای حلِ مشکلات مردم در این مسیر که حدود ۵/۴ کیلومتر طول دارد، تعیین تکلیف کنند.

 پاسخ راه‌‌آهن درخصوص عمل به این تکلیف قانونی چیست؟

این موضوع مربوط به راه‌آهن است و باید از خود مسئولان راه‌آهن بپرسید. چهار ماه قبل جلسه‌ای در معاونت معماری و شهرسازی شهرداری تهران برگزار شد. آنها می‌گویند از آنجا که این زمین دارای کاربری تاسیسات است باید وزارتخانه‌های دیگر همچون وزارت نیرو درگیر این مساله شوند.

در این شرایط تکلیف مردمی که در حریم راه‌آهن زندگی می‌کنند، چه می‌شود؟

اینکه خانه‌های این بافت، به شدت فرسوده بوده و با یک زلزله خفیف ممکن است خانه‌ها بر سر مردم خراب شوند،  درست است. ما به معضلات و مشکلات منطقه واقف بوده و همه اینها را منعکس کرده‌ایم. مکاتبه هم کرده‌ایم، با اعضای شورای شهر آنها را مطرح کردیم، در شرایطی که از نظر قانونی شهرداری نمی‌تواند دخالت کند، کار دیگری از دست ما برنمی‌آید. اما از آنجا که شهرداری در دسترس مردم بوده و مردم عملا فقط شهرداری را می‌شناسند، همیشه گله‌گذاری‌ها از شهرداری است درحالی‌که سازمان ذی‌ربطی که اعلام حریم کرده است خودش باید پاسخگو باشد. در سنوات گذشته شهرداری مجوز ساخت و ساز به برخی از ساختمان‌های موجود در حریم را داده است و اکنون راه‌آهن در نامه‌ای به اداره ثبت خواسته سند این املاک صادر نشود. چند نفر از ساکنان در ملاقات‌های مردمی این مساله را با من مطرح کردند.

مشکلات ناشی از عبور راه‌آهن از این منطقه چقدر زندگی ساکنان را تحت تاثیر قرار داده است؟

دیواره بتونی که در حاشیه ریل قرار دارد؛ پیوند محله‌ای را از هم گسیخته است این در حالی است که شهرداری همواره به دنبال انسجام محلات بوده. از سوی دیگر پنجره خانه‌ها رو به این دیوار بازمی‌شود و آنها باید همیشه شاهد چنین منظره‌ای باشند. این دیوار بتونی منظر شهری را تحت تاثیر قرار داده و فضای این محدوده ریشه‌‌دار از پایتخت را ناموزون کرده است. حریم راه‌آهن موجب شده ۴۵ هکتار از سطح منطقه ۱۶ بلااستفاده شود و ما در محدوده حدود ۴۳ هکتار اجازه نداریم آجر روی آجر بگذاریم. ریل در حقیقت از وسط منطقه عبور کرده و یک دیوار بتونی میان شرق و غرب منطقه ایجاد شده است.

آیا مشکلات شما در حوزه راه آهن مانع جذب سرمایه‌گذار در منطقه شده است؟

این مساله قطعا بی‌تاثیر نیست. آسیب‌های اجتماعی یکی از دلایلی است که مانع از جذب سرمایه‌گذار به منطقه ۱۶ شده است. ما در مجاورت هرندی قرار داریم و آسیب‌های اجتماعی هرندی به این منطقه منتقل و موجب شده شهروندان عذاب بکشند. ما در شهرداری قصد داشتیم پاتوق محله بسازیم اما مردم نامه نوشته و خواستند این پروژه متوقف شود چراکه می‌گویند اینجا می‌تواند پاتوق معتادان شود. متاسفانه نابهنجاری‌های اجتماعی به شدت در توسعه شهری تاثیر گذاشته است و شهروندان حتی با نصب یک نیمکت هم مخالفت می‌کنند چون می‌گویند باعث می‌شود که فقط معتاد جمع شود. اینها مشکلاتی است که مناطق جنوبی با آن درگیر هستند. ترمینال جنوب هم که در این منطقه قرار دارد تبدیل به یک کانون آلودگی شده است. بافت فرسوده نیز مامنی برای تجمع و افزایش جرم شده است. اصولا مجاورت با هرندی به مشکلات منطقه دامن زده است و مدیریت شهری هم تحت تاثیر این موضوع قرار گرفته است.

جدا از حریم راه‌آهن آیا این اختلافات مدیریتی در بخش‌های دیگر از منطقه ۱۶ نیز مشکل ساز شده است؟

پارک ابریشم دارای ۴۰ هکتار وسعت است و به علت ورود دکل‌‌های فشار قوی برق بخش عمده‌ای از این بوستان غیرقابل استفاده است و اداره برق موظف است کابل‌های فشار قوی را به زیر زمین منتقل کند اما تاکنون هیچ اقدام عملی در این خصوص صورت نگرفته است. البته اداره برق استان تهران یک مشاور معین کرده و ما منتظر نتیجه آن هستیم.

به نظر شما آیا در شهر تهران عدالت فضایی حاکم است و به نظرتان در راستای تخصیص بودجه میان مناطق جنوبی و شمالی تفاوت گذاشته نمی‌شود؟

از نظر من؛ سیاست‌های شهرداری این نیست که مناطق بالاتر دارای ارجحیت نسبت به مناطق پایین دستی باشند. نگاهی به سرانه‌ها این نکته را روشن می‌کند. اگر دقت کنید خواهید دید که میان شمال و جنوب در زمینه پاکسازی و نگهداشت خیابان‌ها تفاوتی وجود ندارد و برخی سرانه‌ها در منطقه ۱۶ اتفاقا وضعیت بهتری دارند.

سرانه فضای سبز در تهران ۱۶ متر است اما این سرانه در منطقه ۱۶ به ۱۲.۵ متر مربع می‌رسد و این منطقه از نظر سرانه فضای سبز نسبت به بسیاری از مناطق شرایط بهتری دارند. همان اندازه که منطقه ۱ دارای سرای محله است منطقه ما نیز سرای محله دارد اما شکل و شمایل مناطق بالادستی متفاوت است چراکه این مناطق دارای ساختمان‌های نوساز بیشتری هستند و از نظر زیرساختی شرایط بهتری دارد چراکه این مناطق جدیدالساخت هستند.

 محله‌های خزانه و جوادیه حدود ۷۰ سال قدمت دارند و بی‌تردید از نظر شهرسازی با مناطقی که فقط ۱۰ سال از شکل‌گیری‌شان می‌گذرد، تفاوت دارند. این محلات خودجوش شکل گرفته‌اند اما مناطق بالادستی همه براساس طرح تفصیلی شکل گرفته و به همین علت دارای شکل و شمایل بهتری هستند. محلات جنوبی دارای بافت خاصی هستند که کار کردن در آنها را دشوار می‌کند. کسی که در خانه حیاط‌دار زندگی می‌کند، حتی وقتی که خانه‌اش در معرض تخریب است، به سختی حاضر به توافق برای نوسازی و پس از آن زندگی در آپارتمان می‌شود.

 آیا سیاست‌هایی که در حوزه نوسازی بافت فرسوده اتخاذ شده، اشتباه نیست؟ شاید مشکل؛ برخوردهای سنگین و رویکردهای تخریبی باشد. سیاست‌های این حوزه بیشتر به سمت تخریب و بازسازی کامل است و همین باعث می شود مردم مشارکت نداشته باشند چراکه به هر حال حس تعلق خاصی به این منطقه دارند.

اولا ما دارای بافت فرسوده و بافت ناپایدار هستیم. سوال این است وقتی ساختمانی ۶۰ سال قدمت داشته و در حال تخریب است و معابر کمتر از ۶ متر عرض دارند و ما باید به اصول طرح تفصیلی پایبند باشیم، چه کار دیگری از دست ما برمی‌آید. سیاست‌های تجمیع در راستای منافع مردم شکل گرفت، با سیاست‌های تجمیع ارائه تسهیلات ارزان و اضافه شدن طبقات می‌توان در بافت فرسوده املاک با متراژ بیشتر ساخت. اگر از این نگاه که باید حس تعلق داشته و فرد هنوز می‌خواهد در خانه حیاط‌دار زندگی کند، صرف‌نظر کنیم، می‌بینیم سیاست‌های اتخاذ شده در حوزه بافت فرسوده راهگشا بوده هرچند برخی از مشکلات نیز به ویژگی‌های منطقه بازمی‌گردد.

در این هفت ماه به دنبال این بودم تا یک زمین درشت دانه در محله جوادیه برای ساختن یک ورزشگاه پیدا کنم اما همه زمین‌ها ریز دانه هستند. پس می‌بینید که بستر فراهم نیست. سرانه فضای سبز در جوادیه بسیار پایین است و ما نتوانستیم زمینی برای ساختن یک پارک پیدا کنیم. برای ساخت یک پارک باید با ۵۰ نفر وارد مذاکره شویم که کار آسانی نیست. در نتیجه بخشی از تفاوت‌های مناطق شمالی و جنوبی ناشی از ذات و ماهیت این مناطق و فرهنگ زیستی ساکنان آن است. برخی افراد حاضرند در یک خانه فرسوده حیاط‌دار زندگی کنند اما به یک آپارتمان نوساز نروند. کسی که همه دارایی‌اش یک زمین ۷۰ متری است و بخشی از خانه‌اش در طرح قرار دارد، زیر بار تخریب و نوسازی نمی‌رود. همانطور که گفتم برای ساخت یک پارک باید با صد نفر مذاکره کنیم و این کار سختی است.

در منطقه شما چه مشکلاتی بیش از همه در سامانه ۱۳۷ و ۱۸۸۸ مطرح می‌شود؟

عمده مطالب مربوط به موضوعات جاریه و خدمات شهری بوده و به همه مواردی که در سامانه ثبت می‌شود، پیگیری و رسیدگی می‌شود.

شهرداری تهران در حال حاضر دارای ۵۰ هزار میلیارد تومان بدهی است و گفته می‌شود بخش عمده‌ای از پروژه‌ها نیمه کاره رها شده. چه پروژه‌هایی در منطقه شما به علت مشکلات مالی نیمه کاره هستند؟

پروژه سامان سرا و شهربانو در پارک بانوان در حال حاضر به علت بعضی از مشکلات کند بوده؛ قیمت مصالح ساختمانی به خصوص آهن‌آلات در سه چهار ماه اخیر به صورت وحشتناکی بالا رفته است و شاید بتوان گفت بیش از ۳۰۰ درصد افزایش قیمت داشته‌ایم. پروژه‌های شهرداری نیز تحت تاثیر این افزایش قیمت قرار گرفته و کند پیش می‌روند. شهرداری نیز از فضای اقتصادی کشور متاثر شده و بسیاری از پروژه‌های ملی نیز تحت تاثیر شرایط قرار گرفتند.

آیا شما با مشکل پرداخت حقوق مواجه بوده‌اید؟

شهرداری خودش هزینه‌ و بودجه خود را تامین کرده و موظف است بدون کمک دولتی خود را اداره کند. اما ما به سختی هزینه‌های خود را تامین می‌کنیم. شرایط نفس‌گیر است و شهرداری به سختی امور خود را پیش می‌برد. انشاءالله شرایط به ثبات برسد. با صرفه‌جویی و کنار گذاشتن پروژه‌های بدون اولویت سعی می‌کنیم شرایط را پیش ببریم. تلاشمان این است که مردم را تشویق کنیم در منطقه سرمایه‌گذاری کنند تا امروز حقوق کارمندان تماما پرداخت شده است؛ مگر در موارد جزئی که مربوط به بخشی از پیمانکاران جز بود که آنهم تا بالای هشتاد درصد پرداخت شده است.

 آیا شما خود را قربانی و تحت تاثیر مسائل و مشکلات کلان کشور می‌دانید چراکه اصولا سطح وسیعی از آسیب‌های اجتماعی ناشی از سیاست‌هایی کلان در کل کشور است؟

بی‌تردید مشکلات منطقه‌ای متاثر از دارای تاثیرات فرامنطقه‌ای است و شامل منطقه ۱۶ نیز می‌شود. برای مثال در مناطقی که ترمینال وجود ندارد آنها درگیر مشکلات بزهکاری‌های ناشی از وجود ترمینال همچون دختر فراری، سرقت ، دزدی و غیره نیستند. ترمینال خود یک کانون آلودگی بوده و موجب ایجاد ترافیک، آلودگی هوا، آلودگی صوتی و مسائل دیگر است. منطقه ۱۶ تحت تاثیر ترمینال که خدمات فرامنطقه‌ای و شاید ملی قرار گرفته است و باید به تنهایی از پس از این مشکلات برآید. حداقل روزانه ۳۰ هزار نفر در ترمینال تردد می‌کنند و این خود عامل ترافیک است. در کل تاثیرات موجود در منطقه همچون بارانداز، ترمینال، راه‌آهن و... مشکل ایجاد کرده است.

 در کشورهای دیگر ترمینال‌ها و ایستگاه‌ها، مراکز اقتصادی و پررونق شهری محسوب می‌شوند، چرا در تهران ترمینال تبدیل به کانون آلودگی شده و از پتانسیل‌های آن استفاده نمی‌شود؟

ما در این خصوص پیشنهاداتی داده‌ایم. برخی پیشنهاد می‌کنند که ترمینال را از تهران بیرون ببریم. اگر ترمینال از شهر بیرون برود دوباره باید هزینه‌هایی صرف زیرساخت شود. ما پیشنهاد دادیم که از ۱۷۵ هکتار مساحت راه‌آهن ۱۰ هکتار به ترمینال اختصاص یابد. در این صورت حمل و نقل ریلی و زمینی پیوند خورده و زیرساخت‌های کافی همچون آب، برق، گاز و ... هم از قبل وجود دارند و دیگر لزومی ندارد هزینه گزافی برای انتقال ترمینال پرداخت شود. اما نکته اساسی این است که اختیارات این مساله به عهده مدیریت عالی است و فقط از شهرداری منطقه کاری برنمی‌آید. سازمان ترمینال‌ها از من به عنوان شهردار منطقه تبعیت نمی‌کند. اینگونه برنامه‌ها نیازمند هماهنگی و تعاملات فی‌مابین نهادهایی است که در قد و قواره شهردار تهران، دولت و وزارت مسکن بها باشد و علت اینکه برخی کارها کند پیش می رود این است که باید یک فرآیند زمان‌بر و سخت طی شود.

باتوجه به مشکلات منطقه ۱۶، شما چه نمره‌ای در خصوص تاب‌آوری و آمادگی در برابر بحران به این منطقه می‌دهید؟

براساس مطالعاتی که از ۱۸  سال قبل صورت گرفته ۱۰ درصد از بافت منطقه فرسوده است. بخش قابل توجهی از بافت هم ناپایدار محسوب می‌شود. منطقه ۱۶ شامل بخش قابل توجهی از محلات قدیمی تهران است، پس منطقه قدیمی محسوب می‌شود. این موضوع در تاب‌آوری منطقه تاثیر گذاشته و به علت همین ویژگی‌ها جزئی از محلات مشکل‌دار است. برخی از کوچه‌ها آنچنان عرض باریکی دارند که حتی دو نفر هم نمی‌توانند از کوچه رد شوند پس می‌بینیم که در خصوص تاب‌آوری این منطقه با چه مسائلی روبروست. خود تهران در بحث تاب‌آوری زلزله ضعیف است. تصور کنید اگر زلزله بیاید در این کوچه‌های باریک، پنج نفر کنار هم نمی‌توانند فرار کنند. رسانه‌‌ها باید به ما برای اصلاح شرایط کمک کنند. هر کجا که مشارکت مردم بوده ما توانسته‌ایم موفق عمل کنیم اما هر کجا که راسا عمل کردیم نتوانستیم نتیجه بگیریم. رسانه‌ها مردم و جامعه را آگاه می‌کنند و آگاهی و مشارکت مردم است که بسیاری از مسائل را پیش می‌برد.

 مجری طرح سنجش فساد در شهرداری تهران می‌گوید، مطالعات نشان داده، شهرداری در زمینه فساد در کشور سرلیست قرار دارد. شما جزوی از بدنه این سازمان هستید. نظرتان در این خصوص چیست؟

من قبول ندارم که شهرداری سرلیست فساد اداری در کشور است و حاضرم با هر کس که این را می‌گوید، بحث کارشناسی انجام دهم. به نظر من؛ به علت آنکه شهرداری دامنه عملکرد وسیعی برخوردار بوده و ارتباط بیشتری با مردم دارد، این مساله نمود بیشتری پیدا کرده است. بسیاری از مردم در امور جاری خود با شهرداری درگیر هستند و فعالیت‌هایشان مستقیم در ارتباط با این مرکز است. جالب آن است که شهرداری بالاترین و بهترین خدمات را به مردم ارائه می‌دهد اما بازهم از جهاتی مورد انتقاد است. من حاضرم با هر کسی که این موضوع را مطرح می‌کند، بحث کنم. شهرداری دامنه عملکرد و خدمت رسانی وسیعی دارد.

ایشان اعتقاد دارند، دلیل اصلی این مساله روند و فرآیند درآمدزایی در شهرداری تهران است. در حقیقت از آنجا که منبع اصلی درآمدزایی شهرداری دریافت عوارض از تخلفات ساختمانی است، همین مساله شهرداری را در سرلیست فساد قرار داده است، آیا شما موافق نیستید؟

بی‌تردید وقتی شما دچار خلاأ قانونی باشید، راه برای فساد بازمی‌شود. شما وقتی با ابهام روبرو شوید؛ شکل‌گیری انحراف غیرقابل اجتناب است. از سوی دیگر زیاده‌خواهی در اجتماع موجب تحریک کارمندان می‌شود. شرایط حاکم خلاء قانونی و ... موجبات فساد را در جامعه فراهم کرده است، اگر من بگویم شهرداری آلوده به فساد نیست حرف غیرمنطقی زده‌ام اما اینکه بگویید در میان همه ادارات شهرداری سرلیست فساد قرار دارد، حرف غیرعلمی است. اما شهرداری هم قطعا از آلودگی به فساد مبرا نیست، اما من به عنوان مدیر تمام تلاش خود را کرده‌ام تا مسیرهای فساد را مسدود کنم. روزهای دوشنبه که ملاقات عمومی در شهرداری صورت می‌گیرد من با استناد به مدارک شناسایی حتما اطمینان حاصل می‌کنم که فرد حاضر شده حتما شخص ذینفع باشد چراکه متاسفانه برخی وکالت گرفته و نقش دلال را بازی کرده و مفسده ایجاد می‌کنند.