امید

به گزارش امید به نقل از جماران، از همین رو بود که در انتخابات ریاست جمهوری 1392 صدا و سیما –به عنوان رسانه رسمی نظام و تریبون اصلی تبلیغات انتخاباتی- تصمیم گرفت تا برای گرفتن زهر مناظرات و کنترل بحث ها، مناظرات دو جانبه را به بحثی چند جانبه تبدیل کند که البته تا اینجای کار، به دلیل کثرت کاندیدا های این دوره عجیب نبود؛ اما کنترل آنجا بیشتر شد که سوالات و بحث های مطرح در مناظره ها هم توسط مجری برنامه مطرح می شد و در واقع کاندیداها در زمین بازی طراحی شده توسط میزبان بازی تبلیغاتی خود را دنبال کردند.

بعد از آنکه رئیس جمهور جدید در فضایی آرام و بدون تنش کار خود را آغاز کرده، صدا و سیما یکماهی است که در عصرهای جمعه، در همان استودیویی که مناظرات انتخابات اخیر برگزار می شد، تصمیم گرفته تا با موضوعات تخصصی مناظره ها را ادامه دهد و تلاش شده تا از این طریق تعاطی افکار در کشور کماکان ادامه یابد، اما گویا سیاسیون و نخبگان کماکان نظرات و انتقاداتی نسبت به این برنامه ها دارند.

مهدی فرجی مدیر شبکه اول سیما، اما اعتقاد دیگری دارد و امروز در پاسخ به این انتقادات به ایسنا گفته است: لازم نیست در «مناظره» نمایندگان چپ و راست حضور داشته باشند، باید آراء و نظرات مختلف، نمایندگانی در برنامه داشته باشند که الان هم همینطور است و همین رویه هم ادامه پیدا می‌کند.

شکوری راد: مردم باید خود را در متظره ببینند

در همین زمینه علی شکوری راد فعال سیاسی اصلاح طلب به جماران می گوید: برگزاری مناظره ها بصورت زنده کار مثبتی است، اما شرط مورد توجه قرار گرفتن این مناظره ها این است که مردم صدای خود را در آن بشنوند، در واقع مردم وقتی پای مناظره می نشینند که حرف خود را در برنامه مورد نظر بشنوند.

وی افزود: مهم این است که دو نفر چقدر با هم اختلاف فکری داشته باشند، مهم این است که چقدر حرف مردم با شجاعت و بدون تعارف گفته می شود. اما به نظر می رسد هنوز صدا و سیما در این مسیر با احتیاط گام برمی دارد و نمایندگان اصلاحات و جنبش سبز را در این مناظره ها دعوت نمی کند. البته همین مناظره های فعلی هم برای مردم تازگی دارد، اما بعد از چند وقت همه مردم متوجه می شوند که صدای واقعی آنها بیان نمی شود.

شکوری راد که اعضای حزب متبوعش تاکنون امکان حضور در برنامه مناظره را نیافته اند و سهم آنها از این برنامه زنده تلویزیونی قرائت پاسخ آنها به سخنان یکی از میمهانان آن بوده، در خصوص شرکت کنندگان در مناظره های تلویزیونی، گفت: هنوز ندیده ام کسانی که صدای واقعی مردم باشند در آنها حضور یابند.

وی در پاسخ به این سوال که برگزاری مناظره میان شخصیتهای سیاسی هر دو جناح بهتر است، یا میان متفکران و تئوریسین های آنها؟ اظهار داشت: هر کدام از این دو روش جای خود را دارد؛ توده های مردم خواهان بیان مشکلات روزمره خود هستند، اما نخبگان و اندیشمندان انتظار بیان ریشه ها و علل مشکلات هستند. لذا می بینیم برنامه نود با اینکه به «مشکلات» روزمره مردم نمی پردازد، اما چون از «مسائل» مورد بحث آنها سخن می گوید محبوب و مورد توجه است. بنابراین، باید مشکلات روز در برنامه ها مطرح شود که امور سیاسی از مهمترین آنهاست؛ بخشی از مسائل این بخش به رهبری و قوای سه گانه و مقداری هم به مسائل خود مردم برمی گردد؛ مانند حقوق آنها همچون آزادی بیان. امروز زندانی شدن و حصر فرزندان محبوب  این مردم از جمله مسائلی است که مردم علاقه دارند در مورد آنها حرفی بشنوند.

این فعال سیاسی اصلاح طلب یادآور شد: اتفاقا شبکه های ماهواره ای خارج از کشور این نیاز را درک کرده اند، اما چون صدا و سیمای ما انحصاری است، ظاهرا نیازی به پرداختن به این موشعات ندارد؛ خصوصا آنکه بودجه خود را هم از منبع دیگری دریافت می کند و لذا نیازی به تغییر برنامه ها ندارد.

امیرمحبیان: شرط تنوع آرا است نه تکثر آراء

با این حال گویا، همه اصولگرایان هم از نوع برگزاری مناظره ها راضی نیستند. امیر محبیان فعال سیاسی اصولگرا و مدیرعامل خبرگزاری آریا، به جماران گفت: اساسا برگزاری مناظره برای آشنا شدن افکار عمومی به وجوه مختلف یک مسأله، کاری ارزشمند است، اما چند نکته در این زمینه وجود دارد؛ اول اینکه، افرادی که در این مناظره ها شرکت می کنند تنوع آراء داشته باشند و نه صرفا تکثر آراء. یعنی بتوانند بطور واقعی وجوه مختلف یک اندیشه را مطرح کنند.

وی افزود: نکته سوم این است که افراد شرکت کننده در مناظره صاحب فکر بوده و قدرت تجزیه و تحلیل، استدلال و دفاع از نظرات خود را داشته باشند و بتوانند از دیدگاه خود با قدرت فکر و نه تعصب، دفاع کنند.

محبیان گفت: نکته سوم درباره مناظره ها این است که مجموع افراد حاضر در مناظره تقریبا تمام آراء را پوشش دهند و در نهایت، هدف آن باشد که گره ای گشوده شود یا موضوع بازشکافی شود، نه اینکه نظرات بطور حمله ای یا دفاعی صورت گیرد. بنابراین بهترین تشخیص دهنده اینکه در یک مناظره آیا گره ای گشوده شده یا صرفا حرفی زده شده و حمله یا دفاعی صورت گرفته، مردم و مخاطبینی هستند که درک درستی داشته و احساس کرده باشند حرکتی به سامان و خدمندانه صورت گرفته است، «زیرا عقل آن باشد که بگشاید رهی». پس اگر در مناظره ای بر ابهام ها افزوده شد یا اگر رگ گردن به جای خرد نشست و منازعه جای مناظره را گرفت، گره ای از کار گشوده نخواهد شد.

در ادامه، از محبیان این سوال را مطرح کردیم که با این توصیف می توان انتظار داشت که به جای نمایندگان جناح های سیاسی، تئوریشین ها و چهره های فکری آن جریانات در مناظره ها حضور یابند؟ اظهار داشت: واقعا معتقدم که مناظره اندیشه ها بهتر از منازعه جناح هاست؛ زیرا لزوما جناح ها صاحب اندیشه و تحلیلگر در یک موضوع نیستند و ممکن است کسانی بیرون از جناح ها باشند که هوشمندانه و بدون تعصب به جناح ها به موضوعات نگریسته باشند. بنابراین، مناظره اندیشه ها از منازعه جناح ها بهتر است.

وی افزود: اگر بحثی از جناح است، باید کسانی از آن جناح حضور داشته باشند که پس از پایان بحث، مجموعه یک جناح احساس کند که دیدگاهها به طور کامل بیان شده، نه اینکه در مورد تعلق جناحی آن فرد و وابستگی جناحی او حرف و حدیث ایجاد شود.

به نظر می رسد که آنچه این روزها در رسانه ملی با عنوان «مناظره» پخش می شود، تمرین گفت و گو و ایجاد فضای آزاد جهت حضور تمام افکار و آراء در رسانه ملی و عرصه عمومی است که راه زیادی تا کامل شدن و اقناع افکار عمومی و گروههای سیاسی دارد.

البته قطعا این مسیر، مسیری دو طرفه است که اگر روزی نمایندگان طراز اول دو جناح کشور توانستند در برنامه زنده تلویزیون رو در روی هم حضور یابند، بحث ها را با آرامش و ضمن در نظر گرفتن قواعد اخلاقی و قانونی دنبال کنند؛ چرا که تجریه مناظره 88 تجربه بدی برای دو طرف بود.