امید

 این نشست که با حضور رضا حاکان تکین، سفیر جمهوری ترکیه در تهران، میر محمود موسوی، مدیر کل پیشین آسیای غربی وزارت امور خارجه، صادق ملکی، کارشناس ارشد وزارت امور خارجه و سید محمد صادق خرازی، مدیر مسئول دیپلماسی ایرانی و سفیر پیشین ایران در فرانسه، برگزار شده‌بود.

 سفیر ترکیه در تهران در پاسخ به سؤال امیدایرانیان در مورد احتمال تکرار کودتای هفته گذشته در ترکیه و یا احتمال استمرار حرکت‌های خشونت‌بار علیه دولت اردوغان گفت: «امکان ندارد هیچ نیروی عاقلی در ترکیه حتی به فکر تکرار چنین کودتایی بیافتد.» میرمحمود موسوی، دیپلمات پیشین جمهوری اسلامی ایران هم ضمن تأیید این نکته تاکید کرد: «احتمال وقوع کودتای مجدد هر چند که قطعاً قابل رد نیست، اما با توجه به حضور نیروهای مردمی پس از کودتا اخیر در خیابان‌های استانبول و آنکار و همچنین حمایت همه جانبه احزاب اوپوزیسیون از دولتی که با رأی مردم انتخاب شده‌است، بسیار ناچیز خواهد بود.» به گفته موسوی با وجود اینکه سنت وقوع چنین کودتاهایی در ترکیه، پاکستان و بنگلادش از گذشته وجود دارد، اما امکان وقوع کودتای مجدد با توجه به حمایت مردمی که از دموکراسی و حکومت قانون در ترکیه شد، بسیار کم است.

 دکتر مصطفی ملکی، کارشناس ارشد وزارت امورخارجه نیز در پاسخ به این سؤال تاکید کرد: «در شرایط کنونی دنیای مدرن، نه تنها در ترکیه بلکه در هیچ جای دیگر دنیا کودتای نظامی امکان موفقیت زیادی ندارد.» به گفته این کارشناس امور ترکیه امکان استمرار چنین حرکت‌هایی در ترکیه با توجه به امکانات رسانه‌ای و ارتباطی دنیای نوین بسیار ناچیز خواهدبود.

به گفته سفیر ترکیه در تهران دولت ترکیه دوماه و نیم پیش از انجام کودتا از انجام تحرکاتی از سوی به گفته وی «جماعت تروریستی گولن» با خبر شده‌بود. حاکان تکین افزود: «نزدیک به دو ماه پیش در شورای عالی امنیت ملی سندی برای پاکسازی جماعت فتح الله گولن چه در داخل و چه در خارج کشور تهیه شده بود.»

 حاکان تکین ضمن تاکید بر پشتیبانی دولت ایران در حین کودتا از دولت ترکیه گفت: «من از ملت و دولت ایران برای این که به موقع در کنار ملت و دولت ترکیه ایستادند سپاس گذاری می‌کنم. همیشه دوستان را در لحظات سخت می‌توان شناخت. ما این دوستی ملت و دولت ایران را فراموش نمی‌کنیم. در همان شب کودتا و فردای آن آقای ظریف و آقای روحانی با وزیر امور خارجه و رئیس جمهوری ترکیه تلفنی گفت وگو کردند و همراهی خود را با اراده مردم ترکیه بیان داشتند. ما قدر این لحظات را می دانیم و برای این اقدامات و دوستی‌ها ارزش قائلیم.»

 سفیر ترکیه در تهران تاکید کرد: «این کودتا یکی از خون بارترین کودتاهای تاریخ ترکیه بود. در آن نزدیک به ۲۶۰ نفر کشته و بیش از ۱۴۰۰ نفر زخمی شدند. مردم با شجاعت ایستادگی کردند و با کنار گذاشتن اختلافات سیاسی از دموکراسی دفاع کردند. احزاب مخالفی که تندترین انتقادات را متوجه رئیس جمهوری می‌کردند، در آن لحظه تمامی اختلافات را کنار گذاشتند و از جمهوریت و دموکراسی ترکیه دفاع کردند.»

 دیگر سخنران این نشست، میر محمود موسوی، سفیر پیشین ایران در پاکستان و هند و مدیرکل پیشین آسیای غربی وزرات امورخارجه ضمن انتقاد از واکنش‌های احساسی و نسنجیده ایرانیان در شبکه‌های اجتماعی و برخی رسانه‌ها به کودتای اخیر در ترکیه گفت: «فردای کودتای ترکیه واکنش‌هایی را در شبکه‌های مجازی دیدیم که این حرکت خشونت‌بار را به یک طنز سخیف بدل می‌کرد، من نمی‌گویم که در دنیای سیاسیت طنز و فکاهی ممنوع است یا وجود ندارد، اما واکنش‌های احساسی و سخیفی که به این حرکت غیردموکراتیک، خشونت‌بار و خلاف قانون نشان داده‌شد، حتی بار فکاهی و طنز سیاسی هم ندارند.»

 میرمحمود موسوی در ادامه تاکید کرد که شرایط ترکیه را به سه دوره، پیش از کودتا، در حین کودتا و پس از کودتا تقسیم می‌کند. به گفته این دیپلمات پیشین، شرایط پیش از کودتای ترکیه بی‌ثبات بود و مشکلات زیادی داشت. او ادامه داد: «در همه جای دنیا اگر از شهروندان در مورد مهم‌ترین عامل نارضایتی و نگرانی برای آینده بپرسید، مساله اقتصاد و معیشت را در صدر نگرانی‌های خود عنوان می‌کنند، اما جالب اینجاست که اگر نظرسنجی‌ها در مورد اولویت نگرانی‌ها در ترکیه را ببینیم، مشاهده می‌کنیم که مساله کردها، مهم‌ترین نگرانی مردم ترکیه در مورد آینده این کشور است.»

 موسوی با تاکید بر این نکته که ترکیه بر اثر رویدادهایی که در منطقه رخ داده‌است گفت: «موج‌های ناآرامی و بی‌ثباتی در منطقه خاورمیانه بسیار بلند و مخرب است. مسائلی همچون سوریه، یمن، عراق، داعش، القاعده، بحرین و بسیاری دیگر از مسائل منطقه‌ای هر یک به تنهایی توانایی به هرج و مرج کشیدن یک منطقه از جهان را دارد. در هر نقطه دیگر از جهان اگر حتی یکی از چنین موج‌های بی‌ثباتی و ناآرامی وجود داشت تمام منطقه به آشوب کشیده می‌شد. باید قبل از هر چیز بدانیم که ما در چنین منطقه‌ای زندگی می‌کنیم.»

 موسوی در تشریح اوضاع قبل از کودتای ترکیه به شرایط اقتصادی این کشور اشاره کرد و گفت: «تحولات سوریه حتی بر وضعیت اقتصادی ترکیه تأثیر مستقیم گذاشت. از لحاظ توریسم اقتصاد ترکیه به دلیل عواقب حوادث سوریه از جمله تخریب روابط روسیه با ترکیه بسیار ضربه خورد.»

 موسوی در ادامه به توصیف شرایط حین کودتا پرداخت و گفت: «کودتای ترکیه در مقایسه با کودتای مصر تفاوت‌های رسانه‌ای جدی داشت. در کودتای مصر شبکه‌های ماهواره‌ای عربی از جمله الجزیره بسیار نقش ایفا کردند اما در کودتای ترکیه شبکه‌های مجازی سهم به سزایی داشتند.» او ادامه داد: «متاسفانه تا قبل از زمانی که کودتا شکست خورد هیچ کشوری از دولت ترکیه حمایت نکرد. اولین کشوری که کودتا را محکوم کرد قطر بود. اما بعد از شکست کودتا بسیاری از کشورها چنان ژست حمایت گرفتند به گونه‌ای حمایت کردند گویی که از اول در کنار دولت آقای اردوغان بوده‌اند که دروغ بود.»

 موسوی در مورد شرایط پس از کودتا هم گفت: «درباره دستگیری‌های گسترده در ترکیه که بسیار بازتاب داشته است، باید بگویم با وجود این که معتقدم حقوق بشر برای غربی‌ها و کشورهای پیشرفته جایگاه بسیار بالایی دارد، اما در بسیاری موارد از جمله ترکیه گزینشی برخورد می‌کنند.» وی ادامه داد: «کودتای اخیر به اقتصاد و توسعه ترکیه ضربات سنگینی وارد خواهد کرد. به اعتقاد من دستگیری‌های سنگینی که در ترکیه در حال انجام است می‌تواند هزینه‌های سنگینی برای ترکیه به وجود آورد و معتقدم ادامه بازداشت ها به نفع ترکیه نیست» او اضافه کرد: «آقای فتح الله گولن از اول دشمن شیعه بود تا این که اخیراً هم در فیلم‌های ویدئویی نشان داد که واقعاً ضد شیعی است و اصلاً شیعیان را جزء مذاهب چهارگانه اسلامی نمی‌داند و آنها را مرتد می‌داند.»

 دکتر صادق ملکی هم در ادامه این نشست در مورد علت اصلی شکست کودتای هفته گذشته در ترکیه گفت: «باید بگوییم حضور مردم مهترین عامل شکست کودتا بود که باید قدر آنها دانسته شود و باید به گونه‌ای برخورد شود که دموکراسی آنها حفظ شود.» او همچنین در مورد واکنش‌هایی که در ایران به این کودتا رخ داد گفت: «نگاه ایرانی‌ها به ترکیه همیشه صفر و صدی و احساسی و یا از روی تنفر مطلق یا از روی علاقه مفرط بوده است. این که می گوییم امنیت ترکیه امنیت ایران است تعارف سیاسی نیست بلکه هر اتفاقی در ترکیه می افتد واقعاً بر امنیت ما تأثیر می‌گذارد.»

در ادامه این نشست، صادق خرازی نیز گفت: «می‌توان گفت مساله پیش آمده ماحصل رفتارها و اشتباهات دولت خود آقای اردوغان است. می‌خواهم کمی بدون رودربایستی و تعارف صحبت کنم. از نگاه تئوری توطئه خیلی‌ها می گویند که آقای اردوغان چون تضعیف شد و از امریکایی‌ها ناامید شد و روابطش با روسیه تخریب شد و مشکلات دیگری که برایش پیش آمد این کودتا را طرح ریزی کرده است. اما آقای سفیر می‌توان گفت که آن چه در ترکیه اتفاق افتاد حتی اگر به دور از نگاه تئوری توطئه ماحصل اشتباهات آقای اردوغان بود.» به گفته این دیپلمات پیشین جمهوری اسلامی ایران: «ترکیه با ایستادن در کنار قطر و عربستان سناریوی مسیر بسیار اشتباهی را پیش رفت.» او با تاکید بر حمایت ایران از دولت قانونی ترکیه در هنگام کودتا گفت: «در لحظه کودتا هیچ کدام از دوستان عرب و امریکایی‌ها در کنار آقای اردوغان نایستند و رسم دوستی را وفا نکردند. امیدواریم آقای اردوغان درک کند که ایرانی‌ها دوستان دوران سخت آنها هستند نه قطری‌ها و عربستانی‌ها که خاورمیانه را به آتش کشیده‌اند.»

امیر دریادار سجادکوچکی،فرمانده سابق نیروی دریایی ارتش و مشاور راهبردی نیروهایمسلح،نیز در ادامهبا اشاره به لزوم درک ریشه‌های اصلی و دقیق کودتا گفت:«کودتای ترکیه را باید در یک بازه بزرگتر و در یک چارچوب و منطق استراتژیک دید. کودتای نابالغ و شکست خورده فعلی در چه مقطعی صورت گرفته است؟ تحلیل‌های فعلی و احساسی نمی‌تواند ما را به نتیجه برساند بلکه باید بر اساس منطق استراتژیک کودتای فعلی را بررسی کنیم. اگر بر اساس استراتژیک رویداد کودتا را بررسی کنیم نقطه آغاز آن از یک نقطه اعتراضی است.»