امید

۲. استراتژی تحریم رشد اقتصادی و صنعتی ایران را کاهش داده، سرمایه گذاری‌های خارجی را محدود کرده، ریال را ضعیف کرده، نرخ تورم را چند برابر کرده و تولید و صادرات نفت و گاز را کاهش داده است. محمود بهمنی، رئیس بانک مرکزی جمهوری اسلامی، در توصیف اثر تحریم‌ها می‌گوید که این تحریم‌ها چیزی کمتر از جنگ نظامی ندارند. حتی محمود احمدی‌نژاد، رئیس جمهور که زمانی تحریم‌ها را رفتاری تمسخر آمیز توصیف کرده بود، اکنون می‌گوید تحریم‌ها اقتصاد ایران را تحت تاثیر قرار داده است.

۳. به این ترتیب اگر هدف تحریم‌ها، صدمه زدن به مردم ایران بوده، این هدف محقق شده است. اما در صورتی که تحریم‌ها به منظور راضی کردن تهران به دست کشیدن از برنامه‌های هسته ای‌اش، طراحی شده باشند، آن‌ها شکست خورده و در واقع به فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی نیز شتاب بخشیده‌اند. این نتیجه‌ای است که من پیش بینی کرده بودم. ایرانیان با توجه به طرز تفکر، فرهنگ و عقاید مذهبی، مخالف تسلیم شدن هستند و به همین دلیل برنامه‌های هسته‌ای خود را توسعه دادند.

۴. همانگونه که گزارش‌های آژانس بین المللی انرژی اتمی نشان می‌دهد، پیش از اعمال تحریم‌ها ایران یک تاسیسات غنی سازی، یک تاسیسات پایلوت با ۱۶۴ سانتریفوژ با درجه غنی سازی ۳. ۵ درصد، یک نسل از سانتریفوژ‌ها و حداکثر ۱۰۰ کیلوگرم ذخیره اورانیوم غنی شده داشت. اما امروز ایران دو تاسیسات غنی سازی با ۱۲ هزار سانتریفوژ در اختیار دارد و می‌تواند غنی سازی را با خلوص ۲۰ درصد انجام داده و از سانتریفوژهای نسل جدید استفاده کند که تا کنون ذخیره‌ای ۸ هزار کیلوگرمی از اورانیوم غنی شده در اختیار ایران قرار داده است.

۵. پیشرفت هسته‌ای ایران در زمان اعمال تحریم‌ها جای تردیدی باقی نمی‌گذارد که زور و اجبارغرب، عامل مهمی در سوق دادن جمهوری اسلامی به سمت خود کفایی در تکنولوژی هسته‌ای بوده است. پدیده مشابهی در جریان جنگ ایران و عراق رخ داد. پیش از این درگیری، ایران نمی‌توانست حتی یک گلوله تولید کند و به طور کامل به تسلیحات غربی وابسته بود. اما در دوران جنگ و پس از آن، باوجود افزایش تحریم‌ها، ایران صنعت دفاعی عظیمی را بنیانگذاری کرد و در تولید سلاح به خودکفایی رسید. ایران هم اکنون موشک‌های دور برد ساخته و حتی یک ماهواره نیز به فضا فرستاده است.

۶. ایالات متحده نیز در خلال سیاست تحریم‌ها، نفوذ شرق در ایران را زمینه ساز شد. از سال ۲۰۰۱، صادرات چین به ایران تقریبا ۶ برابر شد. هرچند اروپا در سال‌های ۱۹۹۰، حدود ۵۰ درصد از اقتصاد ایران را تشکیل می‌داد، به واسطه تحریم‌ها، اینجایگاه خود را از دست داد. به بیان دیگر، غرب خود را علیه نفوذ در ایران تحریم کرد و راه را برای ورود رقبایی مانند چین، روسیه و هند باز کرد. در واقع تحریم‌ها، جهت تجارت بین المللی ایران را از غرب به شرق تغییر داد.

۷. این در حالی است که ایرانیان در جمع ملیت‌های دیگر در منطقه، کمترین خصومت را با ایالات متحده دارند. مقامات آمریکایی می‌دانند که تحریم‌ها مردم عادی را تحت تاثیر قرار داده و به این ترتیب ریسک نشاندن بذر نفرتی دراز مدت در دل ایرانیان علیه آمریکا، وجود دارد. نظرسنجی گالوپ نشان می‌دهد که ایرانیان پیامد تحریم‌ها را حس کرده‌اند و به جای سرزنش رهبران خود، ایالات متحده را در این زمینه مقصر می‌دانند.

۸. تحریم‌ها طبقه متوسط در جامعه را از بین برده و بخش خصوصی را به نفع بخش دولتی به حاشیه رانده است. علاوه بر این، تحریم‌ها تجارت را از سیستم بانکداری رسمی خارج و به سمت شبکه‌های زیرزمینی متمایل کرده است. در نتیجه تحریم‌ها، غرب ایران را ناگزیر کرده تا از اقتصاد بازاری فاصله بگیرد.

۹. اکنون واضح است که ایالات متحده در استفاده از تحریم‌ها برای برانگیختن همکاری تهران، موفق نبوده است. سیاست تحریم غرب به رادیکال‌تر شدن ایران منجر شده است. رضا نقدی، فرمانده بسیج، مخالف آن است که ایران در دور بعدی مذاکرات هسته‌ای، پیشنهاد لغو تحریم‌ها را ارائه دهد. وی بر این باور است که تحریم‌ها پتانسیل نهفته ایران را آزاد کرده و تحریم نفتی موجب شده که وابستگی ایران به فروش نفت از بین برود.

۱۰. توسعه تکنولوژی هسته‌ای یک مساله افتخار و غرور ملی برای ایرانیان است. اکثریت ایرانیان از برنامه‌های هسته‌ای دفاع می‌کنند. نظرسنجی گالوپ در دسامبر ۲۰۱۲، نشان داد که ۶۳ درصد ایرانیان اعتقاد دارند با وجود تحریم‌ها، برنامه‌های هسته‌ای باید پیش برود. در این بین تنها ۱۷ درصد مخالف بوده‌اند.

۱۱. فشار و تحریم‌ها، تردید‌ها در مورد منافع ایران در عضویت در پیمان منع اشاعه هسته‌ای را افزایش داده است. محمد علی جعفری، فرمانده سپاه، اخیرا در یکی از کنفرانس‌های خبری به صراحت از احتمال خروج ایران از ان پی تی، سخن گفته است.

۱۲. همچنین تحریم‌ها موجب شده‌اند که جمهوری اسلامی اینگونه نتیجه گیری کند، آمریکا در سیاست تعامل با تهران، جدی نیست و در مقابل سیاست سنتی خود مبتنی بر تغییر رژیم را همچنان دنبال می‌کند. مقام معظم رهبری در سخنرانی خود تاکید کرده‌اند که هر زمان که به راه حل نزدیک می‌شویم، آمریکایی‌ها مشکلی ایجاد می‌کنند تا از دستیابی به راه حل جلوگیری کنند. ایشان ادامه دادند، به گمان من هدف آن‌ها غیر قابل حل نگاهداشتن این موضوع است تا بهانه‌ای برای افزایش فشار بر ایران داشته باشند.

جان لیمبرت، یکی از مشاوران سابق وزارت امور خارجه آمریکا در امور ایران می‌گوید: ما از تحرمی‌ها علیه ایران استفاده می‌کنیم. تحریم، موضوعی است که به آن آشنایی داریم و آن را تجربه کرده‌ایم. اما تغییر روابط بی‌حاصلی که در ۳ دهه گذشته با ایران داشتیم، موضوعی است که به آن اشراف نداریم و دشوار است.

ایالات متحده باید سیاست تحریم‌های ۳۴ ساله خود علیه ایران را مورد بازبینی قرار دهد و تعاملی معنادار با ایران برقرار کند. واشینگتن و تهران، تاریخی طولانی از فرصت‌های از دست رفته دارند. شاید انتخابات ریاست جمهوری پیش رو در ایران، فرصت جدیدی را برای دو دولت ایجاد کند تا استراتژی نوینی را در جهت عادی سازی روابط بر مبنای احترام متقابل، برگزینند.

منبع: دیپلماسی ایرانی