امید

به این ترتیب در شرایطی که منتقدان هنوز با صدای بلند از نگرانی‌هایشان می گویند علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی اعلام کرد، این شورا در مورد الحاق ایران به کارگروه اقدام مالی علیه پولشویی (FATF) به جمع‌بندی رسیده هرچند که تائید نهایی به امضا و تائید مقام معظم رهبری منوط است.

کمال خرازی، رئیس شورای راهبردی روابط خارجی هم از تصویب شرایطی جدید برای پیوستن ایران به FATF در شورای عالی امنیت ملی خبر داده است شروط 5 گانه ای که بر اساس آن حقوق ملت ایران تأمین خواهد شد. به گفته خرازی عضویا ایران در این قرارداد روابط ما را با دنیا تسهیل می‌کند ضمن این که با توجه به قوانینی که در گذشته در مجلس درباره پول شویی وضع شده و قانونی که درحال حاضر در مجلس هست، این موضوع دشوار نخواهد بود.

 محسن صفایی فراهانی قائم مقام اسبق وزارت امور اقتصادی و دارایی و نماینده سابق مردم در مجلس شورای اسلامی هم پیوستن به گروه ویژه اقدام مالی را ضروری می‌داند و آن را زمینه ساز بهبود شرایط برای جذب سرمایه‌های خارجی می‌داند ضمن این که به گفته او پیوستن به (FATF) موضوع جدیدی نیست و سنگ بنای آن اصولاً در دولت گذشته گذاشته شده است.

مشروح گفت‌وگوی «امیدایرانیان» با محسن صفایی فراهانی در خصوص ضرورت‌های پیوستن به (FATF) و البته دلایل منتقدان برای مخالفت با آن را در ادامه می‌خوانید:

آقای صفایی فراهانی دولت یازدهم از سوی منتقدانش متهم شده که با تلاش برای پیوستن (FATF) ایران را گرفتار خود تحریمی می‌کند و منافع کشور را به خطر خواهد انداخت آیا این انتقاد را می‌توان به دولت وارد دانست؟

ببینید اول این که ایران در 18 سال گذشته به دلایل مختلف از پیوستن به گروه ویژه اقدام مالی پرهیز می‌کرد اما دولت گذشته تصمیم گرفت این روند را تغییر دهد به عبارت دیگر دولت احمدی نژاد مصمم شد به اتحادیه بین المللی مبارزه با پولشویی بپیوندد در ادامه این تغییر رویه هم قوانین پیوستن به این اتحادیه در مجلس نهم و در دولت قبل به تصویب رسید.

نکته دیگر این که پیوستن به اتحادیه بین المللی مبارزه با پولشویی اصلاً ارتباطی به مسئله تحریم نداشت یعنی خود دولت از پیوستن به آن ممانعت می‌کرد اما امروز شرایط تغییر کرده به این ترتیب همزمان با لغو تحریم‌ها ایران ناچار است برای تسهیل برقراری ارتباط با بانک‌های خارجی نسبت به وضع قوانین مبارزه با پولشویی اقدام کند. در این میان باید تاکید کرد که اگر از سال 89 به بعد هم ایران مورد هیچ تحریمی قرار نمی‌گرفت کماکان با توجه به رتبه منفی در پولشویی، هیچ بانک بزرگی حاضر به همکاری با بانک‌های ایران نمی‌شد. به هر جهت به نظر می‌رسد در حال حاضر علیرغم همه ضرورت‌هایی که گفته شد گروهی از منتقدان تصمیم دارند این مسئله را به حربه‌ای برای امتیاز گرفتن از غرب در مسئله برجام تبدیل کنند اما در نهایت این مخالفت‌ها مردم را گرفتار یاس خواهد کرد.

به نظر شما چرا بلافاصله پس از پیوستن ایران به گروه ویزه اقدام مالی موج انتقادها به این تصمیم بالا گرفت؟

تنها دلیل منطقی مخالفان برای پیوستن ایران به اتحادیه بین المللی مبارزه با پولشویی این مسئله بود که آن‌ها نگران منابع خود در سیستم بانکی کشور بودند. در حال حاضر 196 کشور از 200 کشور عضو سازمان ملل، عضو اتحادیه بین المللی مبارزه با پولشویی هستند. این در حالیست که تا کنون به دلیل مخالفت گروهی، از پیوستن ایران به اتحادیه بین المللی مبارزه با پولشویی ممانعت شده است.

با این اوصاف به نظر شما در صورت پیوستن ایران به گروه اقدام مالی موانع برای حضور سرمایه گذاران خارجی رفع می‌شود و موجی از سرمایه‌های جدید به کشور خواهد آمد؟

نه لزوماً چون نمی‌توان انتظار داشت هر کشوری که به اتحادیه بین المللی مبارزه با پولشویی می‌پیوندد قابلیت جذب سرمایه‌های خارجی را هم به دست آورد با اینهمه قطعاً با پیوستن به این گروه و اجرای قوانین مبارزه با پولشویی ریسک حضور سرمایه گذاران خارجی کاهش می‌یابد. در مجموع این که الحاق به گروه اقدام مالی شرط لازم برای بازگشت سرمایه‌های خارجی است نه شرط کافی. به این ترتیب در صورتی که نام ایران برای همیشه از لیست سیاه این گروه خارجی شود زمینه برای سرمایه گذاری‌های خارجی هم فراهم می‌شود و می‌توان انتظار داشت تعداد بیشتری از صاحبان سرمایه به کشور بیایند و حضورشان به بهبود شرایط اقتصادی منجر شود.

ایران در سال‌های گذشته ارتباط خود با شبکه جهانی بانک‌ها را از دست داده و به تبع آن قوانینی که در 10 سال سپری شده برای مبارزه با پولشویی مورد تصویب قرار گرقته را هم به اجرا نرسانده است. این شرایط چه فرصت‌هایی را برای پولشویان فراهم کرده است؟

واقعیت این است که عدم برخورد با جریان نقل و انتقال پول‌های کثیف در سیستم بانکی به قاچاقچیان این فرصت را می‌دهد که منابع مالی خود را وارد جریان پولی کشور کنند. به عبارت دیگر زمانی که سیستم بانکی از پذیرش پول‌های کثیف در سیستم بانکی ممانعتی نمی‌کند ورود پول و سرمایه قاچاقچیان و تبدیل آن به ارز، پول‌های ناسالم به جریان اقتصاد سالم هم وارد می‌شود. به این ترتیب به دلیل عدم اجرای قانون مبارزه با پولشویی در سال‌های اخیر ما سالانه شاهد ورود میلیاردها تومان پول قاچاق به سیستم اقتصادی کشور بوده‌ایم. یعنی قاچاقچیان فرصت‌ها را از فعالان اقتصادی گرفتند و حتی به نوعی زمامداری اقتصاد را به دست آوردند.

با توجه به اهمیت قانون مبارزه با پولشویی آیا اقدامی از سوی دولت برای جلوگیری از ورود پول‌های کثیف به سیستم بانکی گرفته است؟

بانک مرکزی از یک ماه پیش برای پیشگیری از ورود پول‌های کثیف به سیستم بانکی یکسری قوانین برای بانک‌های کشور وضع کرده به طوری که عملاً بانک‌ها ملزم شده‌اند اطلاعات پول‌های دریافتی را در اختیار بانک مرکزی قرار دهند بنابراین از حدود یک ماه پیش تا کنون هیچ گونه پول کثیفی وارد سیستم بانکی کشور نشده است.

یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که نظام بانکی ایران و به تبع آن اقتصاد کشور در روزهای تحریم با آن رو به رو شد قطع ارتباط با سوئیفت بود این ارتباط پس از برجام دوباره برقرار شد اما کماکان به دلیل نگرانی بانک‌های بزرگ جهان، مشکلات به قوت خود باقیست به نظر شما همکاری ایران با گروه اقدام مالی می‌تواند به چنین مشکلاتی پایان دهد؟

خروج از لیست سیاه گروه ویژه اقدام مالی به صورت مستقیم ارتباطی با اتصال مجدد به سوئیفت ندارد. هدف این گروه مبارزه با پولشویی است یعنی این که ایران بتواند از ورود پول‌های کثیف به اقتصاد کشور ممانعت کند. واقعیت هم این است که تا زمانی که سیستم بانکی از ورود پول‌های کثیف به سیستم بانکی ممانعت نکند بانک‌های اروپایی هم حاضر به همکاری با بانک‌های ایران نخواهند بود. به این ترتیب عدم همکاری بانک‌های اروپایی با ایران هیچ ارتباطی به موضوع تحریم نداشته و نداردد یعنی اگر ایران مشمول تحریم‌ها هم نبود بانک‌های خارجی به دلیل ورود پول‌های کثیف به سیستم بانکی کشور از همکاری خودداری می‌کردند. ضمن این که با بازگشت بانک‌ها به وضعیت سال 89؛ هیچ اتفاق ویژه‌ای نمی‌افتد. چهار سال دامنه کارهای بانکی محدود شد و حالا دوباره به یک دامنه بازتر برمی‌گردند اما به دانش بیشتر نمی‌رسند. پس با لغو تحریم‌ به وضعیت پیش از تحریم برمی‌گردیم؛ در حال حاضر هم دولتی روی کار آمده که این تورم را تک رقمی کرده و ثبات در قیمت ارز به وجود آورده است؛ آن هم با درآمد بسیار پایین نفتی. اما نباید فکر کنیم این تحریم‌ها با موافقتنامه و با دستور از بین می‌رود. چون مدیر بانکی که به دلیل رابطه مالی با ایران توسط آمریکا محکوم شده برای معامله مجدد با ایران ریسک بزرگی را می‌پذیرد و برای اقناعش باید تلاش زیادی صورت گیرد.