امید

به گزارش امیدنامه به نقل از روزنامه ایران 3 سال و نیم بعد از روی کار آمدن دولت یازدهم، هنوز روابط پاستور و جام جم از مرزهای «تنش» فاصله نگرفته است. مدتی که ماه‌های ابتدایی آن، خصوصاً در جریان مذاکرات هسته‌ای با انتقادات شدید و متقابل دو طرف همراه بود. بعد از آن کم نبود مقاطعی که صدای اعتراض دولتی‌ها به دلایل مختلفی چون پوشش ندادن برنامه‌ها و خدمات دولت، برجسته کردن مشکلات و رویکرد متفاوت نسبت به پرونده‌های دولت و دیگر نهادها، بلند می‌شد.

 خلاصه آنکه وضعیت روابط دو مجموعه از مرداد سال 92 تاکنون، یا مقاطعی در حالت «تنش» بود یا در موقعیتی سکوتی که بیشتر شبیه به «آتش زیر خاکستر» بود و هر لحظه می‌توانست شعله‌ور شود. با این وجود علی رغم تعدد دفعاتی که مسئولان دولتی به نحوه مدیریت صدا و سیما معترض شده‌اند، واکنش‌های اخیر قاضی‌زاده هاشمی و آخوندی شاید متفاوت‌ترین واکنش‌ها باشند؛ چه به لحاظ تندی لحن و چه شدت اعتراض.

شوک وزیر بهداشت به صدا و سیما از «ثریا»

از آخرین انتقاد جدی دولتی‌ها به صدا و سیما خیلی نگذشته بود که حسن قاضی‌زاده هاشمی، روی آنتن زنده انتقادها را به اعتراض تبدیل کرد. روز بیستم آذرماه رحمانی فضلی، وزیر کشور در اجلاس سراسری نماز با کنایه‌هایی خطاب به صدا و سیما گفته بود که این رسانه در جامعه «اثرگذاری‌اش را از دست داده است.» این جمله رحمانی‌ فضلی در رسانه‌ها با عنوان «انتقاد صریح وزیر کشور از صدا و سیما» منعکس شد.

 شاید اگر آن روز همین رسانه‌ها می‌دانستند که وزیر بهداشت قرار است چهار روز بعد چه سخنانی روی آنتن زنده به مجریان و مسئولان جام جم بگوید، عنوان «صریح» را برای آن سخنان رحمانی فضلی انتخاب نمی‌کردند. چهارشنبه شب قاضی‌زاده هاشمی در برنامه زنده «ثریا» وقتی مقابل ماجرای پر تکرار فیش‌های حقوقی قرار گرفت، نتوانست سکوت کند و ادعای مجری برنامه را «دروغ» خواند. او می‌گفت اگر قصد این کار روشنگری بوده، باید این فیش‌ها را به دستگاه قضایی تحویل می‌دادند نه اینکه روی آنتن زنده چنین مسأله‌ای مطرح شود. قاضی‌زاده هاشمی این را هم افزود که «اگر قانون را قبول ندارید و بنای شما فقط این است که بیایید جلوی دوربین و به اصطلاح خودتان افشاگری کنید که این کار را ادامه بدهید؛ فقط این شعارتان را عوض کنید. ننویسید دیدبانی برای پیشرفت ایران. این رفتار باعث پسرفت کشور می‌شود.»

 سؤال اساسی وزیر بهداشت از مجری برنامه این بود که چرا قبلاً در مقابل تخلفات و فسادهای دولت احمدی‌نژاد سکوت انجام می‌شده است؟ او در این مورد از تهیه‌کنندگان برنامه پرسید: «شما چرا تا حالا ساکت بوده‌اید؟ چرا زمان دولت قبل صدایتان درنیامد. چرا در مورد آن همه تخلفات هیچ چیز نگفتید؟» سخن آخر وزیر هم این بود: «به خدا به من به خاطر خودتان می گویم، مردم حرف‌های شما را اصلاً نمی‌پذیرند.»

هر چند یک روز بعد از پخش این برنامه محسن مقصودی، مجری آن در گفت‌وگویی با سایت «مشرق»، به دفاع از سؤالات خود پرداخت و وزیر بهداشت را به نداشتن تحمل در برابر نقد متهم کرد اما همزمان برخی نمایندگان مجلس در این ارتباط جانب وزیر را گرفتند. نمایندگانی که از هر دو جناح اصلاح‌طلب و اصولگرا در میان آنها نام‌هایی یافت می‌شد. از جمله محمدعلی وکیلی، نماینده تهران در این باره به «خانه ملت» گفت: برنامه‌های تلویزیونی سیاه‌نما، خسارتی بیش از فیش‌های حقوقی غیرمتعارف به جامعه می‌زند. او این نوع برنامه‌سازی را در جهت منافع گروه‌ها و جناح‌های سیاسی خوانده است.

همزمان اکبر رنجبرزاده، نماینده اصولگرای مجلس هم به «خانه ملت» گفته است: «ارائه اخبار و اطلاعات به مردم با مغلطه و منحرف کردن ذهن مردم از واقعیت به شیوه‌ها و شِگردهای مختلف تفاوت دارد.» او با اشاره به برنامه اخیر «ثریا» افزوده است: «قسمت اخیر این برنامه نشان داد که تولید آن، پشتوانه تحقیقاتی غنی نداشته و گویی هدف تنها مغشوش کردن اذهان عمومی جامعه و سیاسی‌کاری است.»

اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس جمهوری هم در مراسم افتتاحیه بیمارستان عرفان نیایش در تهران  به همین موضوع اشاره کرد و گفت: دکتر هاشمی یکی از وزرای خوب این حوزه هستند، وزیر کاردان، دلسوز، مدیر، پرتلاش و مهربان. چند شب پیش مقداری در صدا و سیما ایشان را عصبانی کردند، متعـــــــجب بـــــــودم که بالاخره می شود کسی که اینقدر آرام است را عصبانی کرد. این هنر آنهاست که فرد آرامی را اینقدر عصبانی کنند. مشخص بود که طرف مقابل خیلی قوی بود.

اعتراض آخوندی به «تحریف» صدا و سیما

اما همان شب بخش‌های مختلف اخبار صدا و سیما مشغول پخش گزارش‌ها و خبرهایی بودند که قرار بود پس لرزه‌اش دیروز فضای روابط پاستور و جام جم را بلرزاند؛ خبرهایی درباره گزارش مجلس از سانحه تصادف قطارها در سمنان. عباس آخوندی در نامه‌ای مفصل و بلند که دیروز خطاب به رئیس سازمان و صدا و سیما منتشر کرد، این خبرها را «اخبار دروغ، تحریف شده و جریان‌سازی علیه وزارت راه و شهرسازی» خواند. او در نامه خود خواسته که پاسخ وزارت راه به این اخبار طبق ماده ۳۰ اساسنامه سازمان صدا و سیما در همان شبکه‌ها با دو برابر تعداد تکرار قرائت شود. 

نامه آخوندی به علی عسکری با این اعتراض شروع شده که «وقتی رسانه ملی یک خبر رسمی را که ناظر بر رابطه قانونی بین مجلس و دولت است این‌گونه تحریف می‌کند، چگونه می‌توان انتظار داشت که مردم به سایر خبرهای شما اعتماد کنند؟» اعتراض آخوندی به این است که اخبار صدا و سیما در حالی در خبر مربوط به گزارش مجلس از سانحه قطارها انگشت اتهام را به سوی وزارتخانه راه و شهرسازی چرخانده که در متن گزارش مجلس چنین موضوعی وجود ندارد و در آنجا به «اشکالات ساختاری» اشاره شده که «نتیجه چندین دوره مدیریتی و عملکرد سال‌های متمادی ساختار» بوده‌اند.

وزیر راه تأکید کرده که اخبار صدا و سیما که به گفته او به صورت مکرر در 10 ساعت تکرار شده بود، نه تنها این موضوع را «سانسور» کرده بلکه «با تکرار سخنان برخی نمایندگان محترم و رئیس جلسه، گزارش کمیسیون را وارونه جلوه داد و حقیقت را قلب کرد.» او برای اثبات این ادعا نوشته است: «در همان جلسه، نمایندگان دیگری بودند که از وزارتخانه و عملکرد سیستم دفاع کردند، لیکن دریغ از حتی یک اشاره کوچک.» عباس آخوندی این را هم پرسیده که «آیا رسانه ملی جز ایجاد آرامش، حفظ وحدت ملی و در عینِ حال موشکافی حادثه از طریق پرداختن به مسائل فنی و قانونی و از طریق مجاری تخصصی و کارشناسی وظیفه ‌دیگری دارد؟ مگر به حکم قانون، کمیسیون عالی سوانح مرجع رسمی و قانونی این اظهار نظر نیست؟» 

او معتقد است که نحوه اطلاع‌رسانی صدا و سیما در این رابطه «در عرف رسانه کاری غیرحرفه‌ای و غیر اخلاقی است.» در نامه وزیر راه به علی عسکری، انتقادی جدی هم به نحوه پوشش سخنان اکبر ترکان، سرپرست تیم بررسی کننده سانحه از سوی معاون اول رئیس جمهوری وارد شده است. آخوندی تأکید کرده است: «خبر اشاره به بیش از 2 هزار بار خرابی ATC  داشت. عدد 2 هزار را از کجا آورده‌اند؟ و در کجای گزارش به آن اشاره شده ‌است؟ همچنین در خبر آمد که بسیاری از انتصاب‌های کلیدی و مناصب حرفه‌ای راه‌آهن یا مغایر با قانون و تخلف بوده یا.... این عبارت در کجای گزارش آمده‌ بود؟» 

در ادامه نامه وزیر راه آمده است: «آیا بی‌اعتماد ساختن میلیون‌ها ایرانی و ۲۵ میلیون مسافری که سالانه با استفاده از قطار به مقاصد خود سفر می‌کنند، ناظر بر منافع ملی است؟ آن هم سیستمی که در مقایسه با تمام شقوق حمل ‌و نقلی ایمن‌ترین آنها است؟ آیا این نوع خبررسانی جفا به جان‌باختگان و ملت ایران نیست؟ آیا آنان که صدا و سیما را ابزار کرده‌اند و خون جان‌باختگان را دستاویز تسویه حساب سیاسی خود قرار داده‌اند، نمی‌دانند که گزارشگری گزینش‌گرانه و برجسته‌سازی امور حاشیه‌ای یا دروغین و بازی با افکار عمومی برای مطامع گروهی تا چه حد خطرناک است؟ در این میانه یکی به فکر فروش کالای روسی است و دومی به فکر فروش ریل است و در این آشفته‌بازار سیاست‌بازان مقصر تعیین می‌کنند.»

او همچنین در نامه خود روشن کرده که بابت تصحیح این اخبار، ساعت 15 روز چهارشنبه با علی عسکری تماس گرفته بوده اما نهایتاً این تماس و توضیح منجر به اصلاح خبر نشده است. آخوندی در این بخش از نامه خود این دست اقدامات صدا و سیما را به «جریان‌سازی رسانه‌ای، آن هم به صورت بسیار  ابتدایی و مبتذل» تعبیر کرده است. وزیر راه در پایان ضمن اینکه تأکید کرده «من تمام مسئولیت دفاع از همکاران را شخصاً برعهده می‌گیرم و به آنان روحیه خواهم داد»، این را هم گفته که «من منتظر قرائت این نامه و تصحیح و جبران خبر اعلامی از سوی شما خواهم ماند.»

در انتظار واکنش صدا و سیما

انتقادهای اخیر وزرا به صدا و سیما شاید در قطار اعتراض پاستورنشیان به جام جم قدری تکراری بیاید اما بعد زمانی این انتقادات بر اهمیت آن می‌افزاید. خصوصاً اینکه در سه سال و نیم عمر دولت روحانی تقریباً هیچ‌گاه چنین انتقادات صریحی به صدا و سیما سابقه نداشته است. اینکه این انتقادات در بازه زمانی کوتاه چهار روزه رخ داده و آن هم در مقطعی که کمتر از 6 ماه تا برگزاری انتخابات ریاست جمهوری زمان باقی است، می‌تواند سؤالات زیادی را درباره رفتار جام جم در این بازه زمانی ایجاد کند. خصوصاً اینکه این رفتارها عموماً با رفتارهای صدا و سیما در بازه‌های زمانی مشابه در دولت‌های نهم و دهم مقایسه می‌شود. 

در اینکه این دولت به لحاظ سیاسی دولت مطلوب گردانندگان رسانه ملی نیست، کمتر می‌توان شک کرد. اما سؤال این است که در بازه زمانی پیش رو آیا تنش‌ها در همین سطح باقی خواند ماند یا خیر. این سؤال خصوصاً در قبال واکنش صدا و سیما به نامه عباس آخوندی مطرح است. حالا وضعیت روابط طوری است که اگر نامه وزیر راه به رئیس جام جم پاسخ درخوری دریافت نکند، اصلاً بعید نیست که بقیه مقامات دولتی پشت سر او قرار بگیرند و قطاری از اعتراض‌ها به موازات پیگیری ماجرای قطار تبریز مشهد، به راه بیفتد.