امید

در ارتباط با بحث پرونده هسته ای این نگاه درستی نیست که ما باید پرونده هسته ای را صرفا از دیدگاه حقوقی بررسی و سعی کنیم یک راه حل حقوقی برای آن پیدا و یا از یک راه حل سیاسی استفاده کنیم تا به نتیجه مطلوب و به خواسته ها برسیم. تلفیقی از سیاست و حقوق است که می تواند ما را به هدف برساند. گاهی اوقات نیاز است که تاکید بر مباحث حقوقی در مذاکرات صورت گیرد و در بعضی اوقات نیز نیاز است که بحث به شکل سیاسی پیش برود.

اینکه بخواهیم بگوییم پرونده هسته ای، سیاسی و یا حقوقی است، روش درستی نیست. اینکه در گذشته چطور عمل می شد و آیا قبلا نگاه حقوقی وجود داشت و اکنون این نگاه سیاسی شده است نیز موضوعی است که بنده نمی خواهم درباره آن صحبت کنم. من به عنوان کسی که اکنون در کار دست دارم،از گذشتگان قدردانی می کنم و می دانم کسانیکه در گذشته کار کرده اند زحمات زیادی کشیدند و در حد خود تلاش کردند که کار به نتیجه برسد.
رویکرد دولت آقای دکتر روحانی تعامل با جهان است که البته این تعامل با جهان باید با احترام متقابل و مذاکره از موضع برابر صورت گیرد که این امر در مورد همه کشورها و در همه مذاکراتی که در موضوعات مختلف داریم ملاک کار است و اگر کسی از این اصول ما تخطی کند، نمی توانیم با او کنار بیاییم.
در مورد مذاکرات هسته ای احساس مان این بود که باید این مذاکرات به پیش رود و موضوعاتی که جلوی کار را می گیرد و ارزش چندانی هم ندارد باعث اتلاف وقت نشود. محل مذاکرات از دید ما چیزی نبود که وقت یکروزه یا چند ماهه برای آن گذاشته شود باید در محتوا بتوانیم از منافع ملی خود دفاع کنیم. بر این اساس ما تلاش کردیم که در اسرع وقت در مورد اینکه مذاکرات در کجا و در چه سطوحی باشد، به نتیجه برسیم .البته اینها نکاتی بود که این امکان وجود داشت که ساعت ها و روزها در مورد آن بحث کرد و به نتیجه نرسید ولی ما واقعا احساس می کردیم که گذر زمان نه به نفع ما و نه به نفع طرف مقابل است.
وقتی دولت جدید بر سر کار آمد پرونده هسته ای وجود داشت و ما برای اینکه بتوانیم مستقیما روی اصل مطلب برویم ،نخواستیم وقت تلف کنیم مواضع ما کاملا روشن است و روی مواضع تاکید می کنیم. حتی روی خطوط قرمز هم در مذاکرات کارشناسی و هم در مذاکرات وزرا خطوط قرمز را خیلی روشن برای طرف مقابل اعلام کردیم و گفتیم که ما در این چارچوب حاضریم با شما مذاکره کنیم. اکنون به نظر می آید این موضوع خیلی بهتر از گذشته جا افتاده است که ما صرفا بخواهیم در مذاکرات اعلام موضع کنیم.
کاری که ما با طرف غربی انجام دادیم این است که موضوعاتی را که زمان بر بود کنار گذاشته و بر سر اصل موضوع رفتیم و سپس با تعیین چارچوب کار و خطوط قرمز وارد مذاکره شدیم و توانستیم به یک توافق برسیم.
آمریکایی ها بعد از مذاکرات با پدیده ای در داخل این کشور مواجه شدند و انتقاداتی را در داخل داشتند، آنها برای اینکه بتوانند پاسخ مسائل داخلی را بدهند موضوعاتی را مانند اینکه فلان مساله در متن بیانیه نیامده است و یا نسبت به موضوع دیگری تعهدی نداده ایم مطرح کرده اند. مشخص است که این مسائل مصارف داخلی دارد. آنچه روشن است متن مورد توافق است آمریکاییها یک فکت شیت درست کرده اند که به نظر من ناشیانه بود، چرا که یک بخش مهمی را که در ژنو در مورد آن توافق کردیم بحث غنی سازی بود و در دو جای متن در مقدمه و گام آخر بحث غنی سازی مطرح شده بود.
تفاهمی که ما کردیم اول آن چیزی بود که در متن مشاهده کردید. سپس خودمان تصمیم گرفتیم که این جزئیات که در مورد اصل آن توافق کرده بودیم تغییری نکند و اگر تغییری در این ارقام صورت می گرفت تیم کارشناسی به این زودی نمی توانست به توافق برسد.
اگر ما بعد از شش ماه احساس کنیم که طرف مقابل به تعهدات خود عمل نمی کند به کار اصلی خود بازمی گردیم و این اقدام راحتی است. آقای ظریف نیز این موضوع را در صحبت های خود عنوان کرد که برگشتن ما به کار قبل از نظر فنی شاید چندین ساعت بیشتر زمان نبرد، یا اگر بعد از آغاز اجرا احساس کنیم که طرف مقابل صادق نیست و بخواهد روی یکسری نکات بداخلاقی کند، ما به کار خود بازمی گردیم.
تحریم ها بر علیه ایران چه از سوی آمریکا و چه اتحادیه اروپا ظالمانه و غیر عادلانه است و زمینه های مختلفی نیز دارد که به موضوعات غیر هسته ای اشاره دارد و یا حداقل پشتوانه آن موضوعات غیر هسته ای است. اعمال تحریم های غیر هسته ای بر علیه ایران حداقل 30 و چند سال است که آغاز شده و تقریبا از ابتدای انقلاب مورد تحریم بوده ایم. تحریم های مربوط به موضوع هسته ای در حدود 10 سال گذشته تحریم های جدید هستند.
ما با آمریکایی ها به غیر از بحث هسته ای در موضوع دیگری به صورت مستقیم صحبت نکردیم.
آقای جلیلی در یکی از مذاکرات در ژنو با آقای برنز( نماینده وقت آمریکا در 1+5) مذاکراتی را داشت. از آن پس ملاقات دیگری صورت نگرفت . اما در این دور مذاکرات چون ما مجاز به مذاکرات دو جانبه بودیم، حساسیت ها بیشتر بود.