امید

پيشنهاد کردم ايران تلاش کند به اتحاديه اروپا نزديک شود. نگاه مثبت اروپاييان به برجام موقعيت ويژه‌اي را براي ايران به وجود آورده است؛ اين نزديکي موجب خواهد شد ترامپ نسبت به اين تعهد ايستادگي نسبي بيشتري داشته باشد. به‌هر‌حال اين رويکرد تا حدي دنبال شد و رئيس‌جمهور ايالات‌متحده نيز ناگزير شد به دليل همين نگاه اروپا، تا مدتي تعليق تحريم‌هاي مرتبط با هسته‌اي را ادامه دهد اما ويژگي‌هاي شخصيتي ترامپ، سرانجام باعث اعلام خروج يک‌جانبه ايالات‌متحده از توافق هسته‌اي با ايران شد. بدون شک تاکتيک استفاده از ظرفيت اروپا مي‌تواند شوک ناشي از عملکرد آمريکا را تا حدي کاهش دهد. پيشنهاد نگارنده از گذشته تا امروز ايجاد دفتر اتحاديه اروپا در ايران بوده است که مي‌تواند منجر به بازشدن فضايي جديد در روابط شود؛ ايران امروز نخبگان و افرادي دارد كه به دقت مسائل خارجي را از زاويه منافع ملي دنبال مي‌کنند. نبايد فقط با بدبيني نسبت به عملکرد اتحاديه اروپا نگريست و در‌عين‌حال بايد به‌شدت از منحصرشدن رابطه به چين و روسيه پرهيز شود. رفتارهاي اخير روسيه نيز ثابت کرد ايران نبايد همه تخم‌مرغ‌هاي خود را در يک سبد قرار دهد و ارتباطات خود را با ديگر بازيگران جهاني گسترش ندهد. ايران بايد به اروپا هم نزديک شود و فقط روسيه و چين را مورد توجه خود قرار ندهد. ايران امروز مي‌تواند به توافقي به نام برجام تکيه کند. فراموش نکنيم اگر در دوره اوباما برجامي به دست نمي‌آمد، کماکان اين مذاکرات با دولت جديد ادامه داشت. مواضعي که دولت ترامپ دارد نشان مي‌دهد او و تيم همراهش به‌طور‌کلي نگاهي فراتر از برجام را دنبال مي‌کنند؛ پس شکل‌گيري تفاهم و توافقي که تحت عنوان برجام است، هيچ‌گاه در اين دوره امکان‌پذير نمي‌شد. موضعي که آمريکا پس از ترامپ اتخاذ کرد، باعث ناامني در منطقه شد. همچنين موضع‌گيري‌هاي ترامپ درباره حمايت از عربستان و پيوندزدن برنامه هسته‌اي ايران با برنامه موشکي دفاعي ايران، نگراني‌ها درباره آينده خاورميانه را دوچندان کرده است. در اين شرايط فرصت مناسبي به دست آمده تا ايران بتواند با اروپايي‌ها گفت‌وگوهاي سازنده‌اي را ترتيب دهد. کميسيون مشترک برجام که روز گذشته بدون حضور آمريکا برگزار شد، از جمله اين فرصت‌هاست. اروپايي‌ها تمايل دارند در صورت تأمين ديدگاه‌هايشان، به برجام پايبند بمانند. آنان مي‌توانند همان شيوه‌اي را دنبال کنند که در زمان کلينتون انجام دادند. 

زماني که آمريکا قانون داماتو را تصويب کرد اروپايي‌ها اعلام کردند اين تحريم‌هاي يک‌جانبه مضاعف برخلاف مقررات سازمان تجارت جهاني و مغاير با حقوق بين‌الملل است. اکنون نيز اگر اروپايي‌ها اين خط مشي را در پيش بگيرند و در مقام مخالفت برآيند و حتي به سازمان تجارت جهاني شکايت کنند، فرايند خروج آمريکا آثار منفي آن‌چناني نخواهد داشت؛ اما منوط است به اينکه اروپايي‌ها تا چه حد پايبند به توافق با ايران خواهند بود و مي‌توانند شرکت‌هاي خود را از تحريم‌هاي امريکا مستثنا کنند. به همين دليل ضروري است از هرگونه افراط و تفريط در مسئله برجام در داخل ايران پرهيز شود. بايد فضايي ايجاد کرد که اروپا بتواند در قبال آمريکا و ترامپ موضع‌گيري جدي حقوقي خود را دنبال کند که هم به سود منافع اروپا و هم به نفع ايران است. ممکن است آنان بخواهند سه موضوع عدم دسترسي هميشگي ايران به فناوري هسته‌اي، ارتباط سيستم موشکي با بحث هسته‌اي و عدم دخالت در کشورهاي همسايه به‌ویژه يمن را مطرح کنند؛ در‌حالي‌که اين مسائل هم منوط به حل مسئله سوريه است. اروپا بايد بتواند روي ظرفيت‌هاي ثبات‌بخش ايران در خاورميانه حساب کند.