امید

سخنان دکتر عارف در چند محور بود که عبارت بودند از:
- تأکید بر مسئولیت‌پذیر بودنِ اصلاح‌طلبی با ذکر این سخن که «تفکر اصلاح‌طلبی شکست می‌خورد، اما هیچ موقع از صحنه سیاسی کشور قهر نمی‌کند و کنار نمی‌کشد چرا که اصلاحات باید همواره در کشور جاری باشد.»
- تأکید بر سرمایۀ اجتماعیِ ایجاد شده پس از انتخابات1392. و اینکه «مهم‌ترین وظیفه‌ای که باید تفکر اصلاح‌طلبی دنبال کند، حفظ این سرمایه اجتماعی و استفاده از این سرمایه است و دولت نیز باید با پاسخگو بودن نسبت به وعده‌های خود این سرمایه را حفظ کند.»
- اشاره به رأی‌های آگاهانه‌ای که در جامعه وجود داشته و تعلقِ بیشترِ این آرا به اصلاح‌طلبان. چرا که «مطمئناً اگر مردم کشور همواره در انتخابات شرکت کنند این تفکر اصلاح‌طلبی است که پیروز می‌شود چرا که مردم همواره کشور را نیازمند اصلاح می‌بینند.»
- تأکید بر آموزش در احزاب به عنوان یک مسئلۀ بسیار مهم.
- تأکید بر تعداد سازمان‌ها و احزاب کشور و عدم ادغام سازمان‌ها. «چرا که هر سازمانی باید بتواند مستقل برای تقویت خود تلاش و از تجارب دیگر سازمان‌ها بهره ببرد و همین امر باعث می‌شود تا جوانان به میدان بیایند.»
- تأکید بر آرامش در فضای سیاس در امسال «چرا که فضا نباید در سال جاری به درگیری کشیده شده تا بتوانیم انتخابات سال آینده را منطقی‌تر و پرشورتر برگزار کنیم.»
- اشاره به شکاف میان نسل اول و سوم با عملکرد ضعیف نسل اول انقلاب و تأکید بر اینکه «در سال جاری باید جوانان وارد احزاب و گروه‌ها شوند و احزاب و گروه‌ها نیز باید هر کدام دارای شناسنامه‌ای جداگانه باشند.»
- تأکید بر صبر و اخلاق‌مداری به عنوان رمزهای موفقیت اصلاح‌طلبان در انتخابات پیش‌رو. چرا که «قطعاً خرد جمعی به نفع اصلاح‌طلبان و گروه‌های سیاسی همسو با آنهاست و اگر تفکر اصلاح‌طلبی پیروز باشد آنگاه رویکرد فرهنگی و پتانسیل‌های بالای فرهنگی کشور نیز هویدا خواهند شد چرا که اصلاحات سهم‌خواهی را کنار گذاشته و شایسته‌سالاری را به میدان آورده است.»
با توجه به محورهای فوق، می‌توان این را در نظر داشت که دکتر عارف، به عنوان یکی از چهره های شاخص  اصلاح‌طلب که جایگاه بالایی در میان بدنۀ اصلاح‌طلبان داشته و از قضا در این بدنه، بخش کیفی و فکریِ آن اقبال بیشتری به ایشان دارند، به مسائلی پرداخته است تا بتواند در جایگاهی که قرار گرفته است راهی «درست» را برایِ ادامۀ راه اصلاح‌طلبی مشخص کند. ایشان در عین تأکید بر مسائل مختلفِ سیاسی که در اکثر محورهای بالا قابل مشاهده است بر دو نکتۀ غیرسیاسی ولی بنیادین اشاره و تأکید داشته‌اند. یکی مسئلۀ «سرمایۀ اجتماعی» و دیگری موضوع «آموزش» در احزاب و نهادهای اجتماعی. این دو موضوع، در تداوم کار حزبی و گروهی و نیز در شکل‌گیری و تداوم سازمان‌های غیردولتی یا به اصطلاح کنونی سازمان‌های مردم‌نهاد، بسیار مهم است. چرا که شکل‌گیری هر نهادی را باید در زمینۀ یک سرمایۀ اجتماعی دید که آن نهاد برای خود ایجاد می‌کند و می‌تواند از این سرمایه که بر اساس «اعتماد» ایجاد شده «مشارکت» در موضوع مورد نظرش را ایجاد کند. این سرمایه، می‌تواند از شکاف‌های نسلی جلوگیری کرده و در عین حال فراگیریِ آن در زمینۀ اصلاح‌طلبی زمینِ هم‌گرایی احزاب و گروه‌های اصلاح‌طلب را ایجاد کند. پیروزی در انتخابات آیندۀ مجلس، یکی از مهم‌ترین دل‌مشغولی‌های اصلاح‌طلبان است چرا که می‌توان با در دست داشتنِ مجلس و البته داشتنِ برنامه‌ای درست، فکر اصلاح‌طلبی را، که بنیان‌هایش حتی توسط گروه موسوه به اصول‌گرایان هم پذیرفته شده است، تقویت کرده و مشیِ آن را گسترشِ بیشتری دهد. اگرچه این را نباید در نظر داشت که صرفاً انتخابات، گاهِ فعالیتِ سیاسی و حزبی است و «آموزش» سیاسی یکی از مهم‌ترین زمینه‌هایی است که می‌تواند کار را در جامعه پیش برده و فعالیتِ سیاسی را همواره زنده نگه داشته و در عین آموزش، آگاهیِ درست را در میانِ فعالینِ جوانِ سیاسی گسترش دهد. تأکید دکتر عارف بر مسئلۀ آموزش، در جایی است که در بسیاری از احزاب و گروه‌ها، افراد خود را بی‌نیاز از آموزش سیاسی می‌دانند و البته خود را همه‌چیزدان در این زمینه. و آفت و خطری که از این همه‌چیزدانی برمی‌آید کمتر از خطر رقیبِ سیاسی نیست که توهمی است که در میانِ افرادِ خودی به وجود می‌آورد و البته نشانه‌هایی از آن در گوشه و کنار به وضوح دیده می‌شود و تأکید دکتر عارف بر آن، این را به یاد آورد که هیچ فعالیتِ سیاسی و اجتماعی‌ای نمی‌تواند بدون آگاهی صورت گیرد و هیچ آگاهی‌ای بدون آموزش به وجود نخواهد آمد.
لذا راقمِ این سطور، که در سلکِ معلمان است ضمن توجه به اینکه آموزش دانش سیاسی باید مورد توجه قرار گیرد، این را یاد آور می‌شود که سبک این نوع آموزش صرفاً با نوع آموز دانشگاهیِ سیاست متفاوت است و باید آن را چنان ارائه داد که در موضوعات سیاسی روز و بحث‌هایی که در زمینۀ سیاست به وجود خواهد آمد قابل کاربرد باشد. اگرچه از بنیان‌های مختلف آن نباید گذشت. در عین حال آموزش می‌تواند، خرد فردی و جمعی را در یک زمینۀ یکسان قرار داده و فکرها را به م نزدیک کند و در عین حال، حضور مداوم در جریانِ آموزش‌های سیاسی و تنوع دادن به شیوه‌های آموزشی و جذاب کردنِ آن می‌تواند زمینه را برای تجمع نیروها و تداوم فعالیت و حضور اقشار مختلفی از افراد را فراهم کند.
باری! اگر برای اصلاحات و فکر اصلاح‌طلبی، آینده‌ای وجود داشته باشد، که بی‌شک وجود دارد، باز شدن افقِ این آینده، با گسترش آگاهی و سرمایۀ اجتماعی خواهد بود چرا که این دو می‌توانند بخش‌های مهمی از وضعیتِ بغرنجی که در نیروهای سیاسیِ اصلاح‌طلب در اثر فشارهای هشت سال و به خصوص چهار سال اخیر، به وجود آمده، رفع کند. که سخن در چند و چون و کیفیتِ آن بیش از این است....

*استاد دانشگاه