امید

به گزارش امیدنامه به نقل از شهروند،شهرداران به‌دلیل آنچه که اداره محیط‌زیست استان مازندران اعلام می‌کند به دلیل رعایت نکردن حداقل‌های دفن بهداشتی زباله‌ها و بی‌توجهی به اخطارهای محیط‌زیستی بازداشت خواهند شد. این اتفاق در پی تذکرات زیادی که به شهرداری‌های این شهرها در مورد دپو و انباشت زباله در جنگل‌ها داده شد، صورت گرفته است.

مدیرکل محیط‌زیست مازندران با بیان این‌که حکم بازداشت ۸۰‌درصد از شهرداران شهرهای غربی مازندران صادر شده است، می‌گوید:  «روزانه ٢٠٠ تا ٣٠٠ تن زباله ٥ شهرستان غرب مازندران در جنگل‌های دو‌هزار مازندران دپو می‌شود.» او معتقد است که «ساماندهی زباله‌های شهرها طبق قانون به عهده شهرداری‌هاست که کوتاهی شهرداری‌ها در این زمینه مشهود است.»

این کوتاهی کار را به آن‌جا رسانده که تصاویر منتشر شده از جنگل‌های شمالی کشور، حکایت از انباشت زباله‌های شهری و بیمارستانی در مناطق جنگلی، مرتعی و سواحل شمالی دارد. انباشتی که تاکنون کاری برای آن انجام نشده و هر روز صدها تن زباله به زباله‌های قبلی اضافه می‌شود. زباله‌های انباشته شده، نه دفن می‌شوند و نه در مکان‌هایی انباشت می‌شوند که کمترین آسیب را به محیط‌زیست منطقه وارد کنند. زباله‌های شهری به جای دفن، دپو می‌شوند و شیرابه‌های آنها با جریان پیدا کردن در منطقه وارد آب‌های سطحی می‌شوند و با نفوذ در خاک، آب‌های زیرزمینی را آلوده می‌کنند، با این حال نه‌تنها اقدام خاصی برای حل این بحران انجام نشده، بلکه بحران زباله‌ها در شمال کشور به‌دلیل اضافه شدن زباله‌های جدید، هر روز بزرگ‌تر از روز قبل می‌شود.

حالا مشکل که نه، بحران زباله‌ها برای حل شدن، راه قهری و تشکیل پرونده‌های قضائی را در پیش گرفته. راهکاری که حتما درنظر شهرداران این استان، مشکل را حل نخواهد کرد اما چاره دیگری هم برای محیط‌زیست استان باقی نگذاشته، چراکه اخطارها و تذکرهای زیست‌محیطی تاکنون راه به جایی نبرده‌اند و خبرها از صدور حکم جلب برای ٨٠‌درصد شهرداران مازندرانی در شهرهای غربی استان، حکایت دارند. «٨٠‌درصد یا ٧٠‌درصد را نمی‌توانم قطعی بگویم. اما برای برخی شهردارهای استان حکم جلب گرفته‌ایم.» این را فرد فخاری کارشناس مسئول آلودگی آب و خاک محیط‌زیست استان مازندران به «شهروند» می‌گوید و در توضیح دلیل صادر شدن حکم جلب برای شهردارانی که بدون توجه به آسیب‌هایی که محیط‌زیست می‌بیند، زباله‌ها را در اراضی جنگلی یا سواحل استان رها می‌کنند، یادآور می‌شود که «سازمان حفاظت محیط‌زیست وظیفه نظارتی دارد. ما مسئول مدیریت پسماندها در استان نیستیم، شهرداری، دهیاری‌ها و بخشداری‌ها مسئول مدیریت پسماند در استان هستند، وظیفه ما هم نظارت است. تذکر می‌دهیم و حداقل‌های دفن زباله‌ها را از این دستگاه‌ها می‌خواهیم.» او ادامه می‌دهد: «وقتی این حداقل‌ها هم رعایت نشود و مسئولان مدیریت پسماند در شهرها، روستاها و بخش‌های استان به تذکراتی که محیط‌زیست برای رعایت نکات زیست‌محیطی به آنها داده، توجه نکنند، از آنها شکایت می‌کنیم و پیگیری‌ها را قضائی می‌کنیم.»

٨٠‌درصد زباله‌ها در استان مازندران دفن می‌شود، یعنی روزانه حدود دو‌هزار و ١٦٠ تن زباله بدون رعایت کردن اصول دفن می‌شود، این موضوع همان اصول حداقلی است که فخاری درباره آن صحبت می‌کند و می‌گوید که اگر حداقل‌ها رعایت نشود، شهرداران تذکر گرفته و در آخر از آنها شکایت می‌شود، «مکان‌هایی که برای دفن و دپوی زباله به شهرداری‌ها داده شده باید فنس‌کشی شود تا مانع ورود حیوانات به این مکان‌ها باشد. زباله‌ها باید خاک‌پاشی و آهک‌پاشی شوند و شیرابه‌های آنها کنترل شود. این حداقل خواسته محیط‌زیست از شهرداران است.»

شیرابه‌ها، زمان زیادی است که بلای جان آب‌های سطحی و زیرزمینی استان شده‌اند. دوستداران محیط‌زیست و کارشناسان بهداشت، خیلی وقت است که نسبت به آلوده شدن آب‌های سطحی و زیرزمینی مازندران به دلیل دفن غیربهداشتی زباله‌ها و نفوذ شیرابه به آب‌ها هشدار می‌دهند. به گفته کارشناس مسئول آلودگی آب و خاک استان مازندران، همین هشدارها و نگرانی‌ها یکی دیگر از دلایل صدور حکم جلب شهرداران است. «شیرابه‌ها باید تصفیه شوند. رها شدن آنها حتی اگر زباله‌ها دور از مناطق شهری و روستایی دفن شود، باعث نفوذ آنها در آب‌های سطحی و زیرزمینی شده و آب را آلوده می‌کند. شهرداری‌ها باید شیرابه زباله‌های دفن شده را کنترل کرده و تصفیه کنند.»

او ادامه می‌دهد:  «تصفیه شیرابه زباله‌ها حداقل انتظار است، ما به دلیل مشکلات اعتباری که شهرداری‌ها برای راه‌اندازی کارخانه‌های کمپوست دارند، از آنها توقع راه‌اندازی این کارخانه‌ها را نداریم، چون چند‌میلیارد هزینه دارد، اما تصفیه شیرابه‌ها با یک یا دو‌میلیون تومان هم قابل انجام است و انتظار داریم، شهرداری‌ها شیرابه‌ها را کنترل کنند. اگر این حداقل انتظارات رعایت نشود، ابتدا به شهرداری‌ها تذکر می‌دهیم در صورت ادامه کار و بی‌توجهی از آنها شکایت خواهیم کرد.»
با صادرشدن حکم جلب برای ٨٠‌درصد از شهرداران شهرهای غربی استان، به نظر می‌رسد که شهرداران مازندران توجهی به تذکرات زیست محیطی نمی‌کنند و این تذکرات فایده‌ای هم برای حل بحران زباله‌ها ندارد. «برخی به اخطارها توجه می‌کنند و برخی هم به‌دلیل نبود اعتبارات کاری نکرده‌اند.» فخاری ادامه می‌دهد: «بی‌توجهی‌ها درحالی است که راه‌اندازی سیستم تصفیه یک تا دو‌میلیارد تومان هزینه دارد و عدم راه‌اندازی آن را قبول نمی‌کنیم. به‌طور مثال براساس ماده ٤ آیین‌نامه مدیریت پسماند، پسماندها باید تا پایان‌ سال ٨٢ تفکیک شده جمع می‌شدند که این اتفاق نیفتاد و برای اجرای آن تذکر داده‌ایم تا پسماندها تفکیک شده جمع آوری شوند، اما تا کنون اجرایی نشده است.»

او درباره این‌که آیا بیشتر اخطارها برای دفن و دپوی زباله‌ها در اراضی جنگلی بوده است، ادامه می‌دهد: «برای ما فرقی نمی‌کند که زباله‌ها در اراضی جنگلی و حتی مجاورت دریا رها می‌شوند. هر جا که دفن غیراصولی انجام شود، اخطار می‌دهیم و شکایت می‌کنیم.»

می خواهیم مشکل حل شود اما پول نداریم
مشکل اعتبارات، یکی از مشکلات اصلی بی‌توجهی به بحران جدی زباله‌ها در استان‌های شمالی کشور است. مشکلی که فخاری هم به آن اشاره کرده و نبود اعتبارات را یکی از مسائلی می‌داند که باعث شده محیط‌زیست به حداقل‌های رعایت مسائل زیست‌محیطی اکتفا کند. در راستای این همراهی، شهرداری‌های شهرهای شمالی، همواره در مقابل انتقادهایی که به عملکرد آنها برای دپوی زباله‌ها در اراضی جنگلی و نوار ساحلی می‌شود، اعلام می‌کنند که «می‌خواهیم مشکل زباله را حل کنیم، پول نداریم.» در عین حال نبود اراضی که کمترین آسیب را به محیط‌زیست وارد کند هم دیگر چالش این دستگاه اجرایی برای حل بحران زباله‌هاست، شهرداری‌های شهرهای شمالی می‌گویند که «با این کار یعنی دفن یا انباشت زباله در جنگل‌ها مخالفند اما چاره‌ای وجود ندارد و اگر زباله‌ها دراین مکان‌ها دفن نشوند، جای دیگری برای آنها نیست.»

طبق گفته کارشناسان محیط‌زیست، راه‌حل اصولی رفع معضل زباله، تفکیک زباله در مبدأ و همچنین ساختن کارخانه کمپوست است که این کار از فشاری که بر جنگل‌ها وارد می‌شود کم می‌کند. مسئولان شهری شهرهای شمالی کشور هم به این راه‌حل رسیده‌اند اما می‌گویند چون اعتبارات کافی نیست فعلا نمی‌توانند اقدامی انجام دهند. دراین‌باره شعبان سروری، فرماندار رامسر از دپوی روزانه ١٠٠ تن زباله در مناطق جنگلی اشکده چال خبر می‌دهد و از قصدشان برای احداث کارخانه کمپوست و دستگاه زباله‌سوز برای حل مشکل منطقه می‌گوید. اما مشکل بزرگی بر سر راه احداث این کارخانه وجود دارد که آن مشکل، تأمین اعتبارات است. او درباره این‌که چه زمانی مشکل محیط زیستی با احداث کارخانه کمپوست و دستگاه زباله‌سوز حل می‌شود می‌گوید: «زمان آن مشخص نیست و هر وقت پول داشته باشیم این کار را می‌کنیم. بازیافت زباله باید توجیه اقتصادی داشته باشد و برای احداث کارخانه کمپوست به ٢٠‌میلیارد تومان اعتبار نیازمندیم درحالی‌که درآمد یکسال ما ١٥‌میلیارد تومان است.» او ادامه می‌دهد: «اعتباراتی که در تفاهمنامه‌ای که با استان‌های شمالی منعقد شده بود هنوز تأمین نشده است و تا تأمین نشدن آن کاری برای رفع مشکل زباله نمی‌توان کرد.»

اول زباله‌های جدید بعد قدیمی‌ها
به عقیده کارشناسان، انباشت زباله در جنگل‌های شمال؛ خشک‌شدن گونه‌های درختی، فرسایش خاک، آلودگی آب‌های زیرزمینی و نابودی حیات وحش را به دنبال دارد و شیرابه‌های این زباله‌ها خطرات بسیار زیادی را ایجاد می‌کنند. با توجه به این‌که مشکل دفن و دپوی زباله‌ها در جنگل‌های شمالی یک‌چهارم قرن سابقه دارد و با گذشت زمان، سرعت تخریب محیط‌زیست در این مناطق بیشتر می‌شود، اما هنوز برنامه‌ای برای جمع‌آوری زباله‌های قدیمی وجود ندارد، هر چه هست برنامه‌هایی است برای زباله‌های جدیدی که قرار است روی زباله‌های قدیمی انباشته شود. به گفته کارشناس مسئول آلودگی آب و خاک محیط‌زیست استان مازندران، «فعلا برنامه‌ای برای زباله‌های قدیمی که سال‌ها در جنگل‌ها رها شده‌اند وجود ندارد. اول باید طرح جامع مدیریت پسماند استان را اجرایی کنیم تا با راه‌اندازی پروژه‌های در دست اقدام، زباله‌های جدیدی به زباله‌های قدیمی اضافه نشود و در ادامه با راه‌اندازی کارخانه‌های زباله‌سوز شاید بتوان زباله‌های قدیمی را هم امحا کرد، چرا که به دلیل سال‌ها انباشت این زباله‌ها امکان بهره‌برداری از آنها وجود ندارد و تنها می‌توان با سوزاندن، آنها را از بین برد.»