امید

به گزارش امید به نقل از گاردین، محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران روز سه شنبه پیام تصویری را از طریق یوتیوپ منتشر کرده و طی آن اعلام کرد که مسیر دستیابی به توافق در مورد برنامه هسته ای ایران باز است و همچنین از قدرت های جهانی خواست که این «فرصت تاریخی» را از دست ندهند.

این اقدام ظریف در حالی صورت گرفت که دیوید کامرون از طریق تماس تلفنی با حسن روحانی صحبت کرد تا اولین نخست وزیر انگلیسی باشد که طی یک دهه اخیر با یک رئیس جمهور ایرانی گفتگو کرده است.

یک سخنگوی نخست وزیر انگلیس گفت: «دو طرف در مورد روابط دوجانبه میان انگلیس و ایران تبادل نظر کرده و از گام های برداشته شده از زمان روی کار آمدن رئیس جمهوری ایران استقبال شد.» وی در ادامه افزود: «آنها توافق کردند که تلاش ها برای بهبود روابط به صورت گام به گام و متقابل ادامه داشته باشد.»

این سخنگو گفت: «در مورد برنامه هسته ای ایران دو طرف موافق بودند که پیشرفت قابل توجهی در مذاکرات اخیر ژنو صورت گرفته و مهم است که از فرصت ایجاد شده در مذاکرات چند روز آینده استفاده شود.»

دور پیشین مذاکرات ژنو در دهم نوامبر پس از سه روز مذاکرات فشرده و چشمگیر، پس از مداخله لوران فابیوس، وزیر امور خارجه فرانسه برای تشدید موضع چانه زنی غربی ها بی نتیجه مانده و به بیستم موکول شد.

فابیوس در جلسه شنبه شب با جان کری، وزیر خارجه آمریکا تاکید کرد که شش قدرت مذاکره کننده- آمریکا، فرانسه، انگلیس، آلمان، روسیه و چین- نباید حق غنی سازی اورانیوم را به ایران بدهند اما خواستار توقف کار ساخت راکتور آب سنگین در سایت اراک شوند.

ظریف اعلام کرد که باید در مورد تغییرات ایجاد شده در لحظه آخر با تهران مشورت کند و مذاکرات متوقف شد. از آن زمان نشان های مشخصی از پیشرفت در پشت صحنه به چشم می خورد. ظریف روز یکشنبه گفته بود که حق ایران برای غنی سازی اورانیوم «غیرقابل مذاکره» است اما اضافه کرده بود که ایرانیان «هیچ ضرورتی برای به رسمیت شناختن آن به عنوان یک حق نمی بینند.»

اگر سازش ایران به میز مذاکرات هم برسد می تواند مانع بزرگی را از سر راه کنار بزند. مقامات غربی همگی پذیرفته اند که درجه ای از غنی سازی، بخشی اجتناب ناپذیر از هرگونه توافق نهایی است اما واشنگتن و متحدانش تمایلی به قراردادن این پذیرش در متون نوشتاری ندارند چراکه این امر باعث ایجاد سابقه ای می شود که به طور بالقوه خطرناک خواهد بود. غنی سازی اورانیوم دو منظوره است- می تواند سوخت لازم هم برای نیروگاه هسته ای و هم برای کلاهک را تولید کند.

در میان مقامات غربی همچنین نشانه هایی از احتمال مصالحه بر سر سایت اراک وجود دارد. به گفته یکی از منابع دفاعی فرانسه، تاکید این کشور بر توقف کامل کار برروی راکتور آب سنگین اراک موضع همه دولت نبوده است.

این منبع در ادامه افزود: «گفتگوهایی در پاریس میان دورسه (وزارت خارجه) و الیزه (کاخ ریاست جمهوری) بر سر این موضع در حال انجام است.»

این نظر هم وجود دارد که مقامات آلمانی نیز برخی از نگرانی های فرانسه نسبت به امضای یک توافق موقت عجولانه تحت فشارهای ایجاد شده به دلیل حضور کری و دیگر وزرای خارجه را داشته اند. اما آلمانی ها مخالف تصمیم فابیوس برای علنی کردن مخالفت و شکاف ایجاد شده در گروه شش کشور بودند.

به نظر می رسد مذاکرات پس از دور ژنو بخشی از اختلافات در درون گروه غربی را حل کرده است. مارک هیبز، کارشناس هسته ای در اندیشکده «کارنگی برای صلح بین‌المللی» می گوید: «من نسبت به درکی که ایجاد شده بسیار خوشبین هستم. برخی کارهای حساسیت برانگیز متوقف می شوند. اروپایی ها امیدوارند که این مسئله مشکلی نخواهد بود.»

مقامات حاضر در مذاکرات تاکید دارند که هر یک از موارد ذکر شده در توافقنامه موقت احتمالی، دارای چنان جزئیاتی است که چانه زدن در مورد آنها فرآیندی پرزحمت و وقت گیر خواهد بود. بااین حال واشنگتن و تهران تحت فشار قرار دارند که سریعا به توافق برسند تا از شدت فشارهای سیاسی داخلی کم کنند. کنگره آمریکا تهدید می کند که قانون تحریم های جدیدی را تصوی بخواهد کرد که این امر می تواند مذاکرات را از مسیر خارج کند.

حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران روز دوشنبه در گفتگوی تلفنی با ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه هشدار داد که «درخواست های اضافی» می تواند دستیابی به هرگونه توافق احتمالی را تحت تاثیر قرار دهد.

این درحالی است که این مذاکرات همچنان بر روابط اسرائیل و آمریکا سایه افکنده است. در پی هشدارهای مداوم بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل نسبت به امضای توافقنامه در ژنو، کری اعلام کرد که اواخر هفته جاری به اسرائیل سفر نخواهد کرد و به گفته معاونان وی، زمانی را در اواخر نوامبر پیدا می کند تا به اسرائیل برود.

وزیر خارجه آمریکا روز دوشنبه اعلام کرد که «نتانیاهو حق دارد مواضع خود را به طور عمومی اظهار کند و از آنچه منافع خود می داند، دفاع کند» اما وی در رد مستقیم موضع اسرائیل افزود: «به قضاوت من، هیچ یک از اقداماتی که ما انجام می دهیم، خطر مضاعفی را متوجه اسرائیل نخواهد کرد. در واقع، بگذارید روشن کنم که ما معتقدیم این اقدامات خطر را کاهش می دهد.»

پیشرفت ژنو در حالی صورت می گیرد که کاخ سفید نیز در تلاش برای آرام نگه داشتن جنگ طلبان کنگره ای در واشنگتن است. باراک اوباما روز شنبه با سناتورهای کنگره جلسه ای در کاخ سفید داشت تا از آنها بخواهد که اعمال تحریم های بیشتر را در حال حاضر که به نظر می رسد مذاکرات در مسیر دستیابی به موفقیت قرار گرفته اند، متوقف کنند.

اوباما سه شنبه بعد از ظهر جزئیات توافق پیشنهادی را طی یک کنفرانس در واشنگتن آشکار کرد. این توافق شامل کاهش بخشی از تحریم ها می شود اما صادارت نفت و بخش بانکداری شامل آن نمی شود، در مقابل نیز ایران به طور موقت تلاش های هسته ای خود را در حالیکه طرفین به دنبال راه حل نهایی هستند، متوقف می کند. البته اینها کلیات توافق احتمالی هستند و جزئیات آنها اعلام نشده است.