امید

دولت و بانک مرکزی می گویند هیچ بندی را که چنین الزامی به همراه آورد نپذیرفته‌اند و نخواخند پذیرفت ضمن این که اگر اقتصاد ایران می‌خواهد به بازارهای جهانی بازگردد باید روابط خود را با بانک‌های بزرگ بین المللی ترمیم کند و این یعنی همکاری با گروه اقدام مالی. ضمن این که اساس این همکاری بر مبنای مبارزه بر پولشویی و تروریسم قرار دارد که قانون آن به تصویب مجلس و تأیید شورای نگهبان رسیده و به عبارت دیگر قانونی است.

کمال اطهاری کارنشناس مسائل اقتصادی با توجه به همین توضیحات مخالفت با این همکاری را غیر منطقی می‌داند و معتقد است کسانی که با پیوستن ایران به FATF مخالفت می‌کنند یا به شدت درگیر سیستم پولشویی هستند و یا از نحوه پیوستن ایران با اتحادیه بین المللی مبارزه با پولشویی اطلاعی ندارند. به گفته او سیستم پولی ایران رانت جویانه است. بانک‌ها در حال تغذیه از این منابع هستند و دولت نیز پولی برای خروج این منابع از سیستم بانکی ندارد. این در حالیست که سیستم بانکی به دلیل کمبود منابع مالی برای احیای بخش صنعت در کشور توان ندارد.

آقای اطهاری همکاری ایران با گروه اقدام مالی با انتقادهای شدیدی مواجه شده منتقدان نگران هستند که با پذیرش این همکاری کشور بعد از تحریم‌ها دوباره گرفتار خود تحریمی شود به نظر شما این انتقادها با توجه به ماهیت توافق صورت گرفته وجاهت دارد؟

با توجه به اهمیمت حضور ایران در سازمان‌ها و اتحادیه‌های جهانی، در شرایط پسا تحریم ایران برای برقراری مبادلات بانکی ناچار است تمام تلاش خود را به کار ببندد تا در این سازمان حضور یابد این در حالیست که تعامل با این سازمان مشکلی در سطح انتشار اطلاعات حیاتی یک کشور ایجاد نمی‌کند. ایران در دوران تحریم به دلیل اعمال سیاست‌های پولشویی در لیست سیاه اتحادیه مبارزه با پولشویی قرار گرفت بنابراین لازم است برای پیوستن به این اتحادیه نسبت به نهاد سازی بازارهای پولی در کشور اقدام کند یعنی در این زمینه باید برنامه‌ای منسجم تدوین شود. ضمن این که در شرایط فعلی بدون ایجاد بستر سازی مناسب جهش به سمت سرمایه داری ممکن نیست.

 نکته دیگر این که در حال حاضر سیاست‌های پولشویی به شدت گرفتار معضل قاچاق است موضوع مهم آن که قبل از پیشگیری از پولشویی در سیستم بانکی باید نهاد سازی های برای مبارزه با فساد سیستماتیک صورت بگیرد. همزمان باید نحوه حضور ایران در بازارهای جهانی و مبارزه با پولشویی مشخص شود. در حال حاضر کسانی که با پیوستن ایران به FATF مخالفت می‌کنند یا به شدت درگیر سیستم پولشویی هستند و یا از نحوه پیوستن ایران با اتحادیه بین المللی مبارزه با پولشویی بی اطلاع. البته با وجود موفقیت ایران در خروج از فهرست سیاه این سازمان، برخی منتقدان دولت آن را نشانه کوتاه‌آمدن دولت یازدهم در برابر زیاده‌خواهی غرب دانستند و از آن به‌عنوان برجام بانکی یاد کردند که در جریان آن اطلاعات مالی نهادهای داخلی افشا می‌شود اما این اظهارات مبنای کارشناسی صحیحی ندارد.

مشکلی که طی سال‌های دوران تحریم با آن مواجه بودیم همکاری بانک‌های خارجی با ایران بود. آیا همکاری با FATF گره از کار ایران در این زمینه باز خواهد کرد؟

قطعاً. بخشی از مشکلات بانکی ایران در دوران تحریم و در شرایط کنونی مربوط به قرار گرفتن ایران در لیست سیاه FATF بود. بنابراین در بررسی ضرورت‌های پیوستن به FATF باید این موضوع مورد توجه جدی قرار گیرد یعنی همانطور که در عرصه سیاست خارجی توانستیم مذاکرات دقیق و موفقی را به ثمر برسانیم برای خروج از بحران‌های اقتصادی هم ضروری است مذاکرات اقتصادی مثبتی با سایر کشورها داشته باشیم. در این شرایط پذیرفتن ایران در گروه اقدام مالی مبتنی بر نهاد سازی اقتصاد مقاومتی است. از این رو دولت باید این موضوع را بپذیرد که سیستم پولی ایران یک سیستم کاملاً رانت جویانه است. بانک‌ها در حال تغذیه از این منابع هستند و دولت نیز پولی برای خروج این منابع از سیستم بانکی ندارد. این در حالیست که سیستم بانکی به دلیل کمبود منابع مالی برای احیای بخش صنعت در کشور توان ندارد.

پیوستن ایران به FATF چه مزایایی برای ایران دارد؟

یکی از دلایلی که علی‌رغم پیوستن به سوئیفت مشکل ارتباط و مبادله بانک‌های ایرانی و خارجی حل و فصل نشده قرار گرفتن نام ایران در فهرست سیاه گروه اقدام مالی بود از این رو در صورتی که ایران به FATF بپویندد می‌توانیم شاهد شاهد شفافیت در گردش نظام پولی و جلوگیری از سوء استفاده از منابع مالی هم باشیم ضمن این که بالاخره بانک‌های ایرانی امکان برقراری ارتباط با بانک‌های بزرگ را هم به دست خواهند آورد.

دولت یکی از مهمترین دلایل همکاری با گروه اقدام مالی را ضرورت ایجاد شفافیت در نظام بانکی عنوان کرده به نظر شما با پیوستن ایران به این گروه نظام بانکی دچار چه تحولاتی خواهد شد؟

نظام بانکی در سطح بازارهای جهانی به دلیل وجود داعش کاملاً شفاف شده است. این شفافیت در شرایطی در سیستم‌های بانکی جهانی رخ داد که سیستم بانکی در ایراان به علت تحریم‌ها از سیر تحولات عقب مانده بود. البته باید به این نکته هم توجه داشت که اعمال شفافیت با توجه به وضعیت کنونی سیستم بانکی قطعاً زمانبر خواهد بود. در شرایط فعلی حجم پولشویی ها در بخش مسکن وبازرگانی کشور به شدت بالاست. از این رو به منظور ایجاد شفافیت در سیستم بانکی، بانک مرکزی برای مبارزه با پولشویی باید برنامه مشخصی را تدوین کند. در حال حاضر حجم کل قاچاق 25 میلیارد دلار برآورد شده است که این حجم به اندازه کل سرمایه در گردش کشور است. به طوری که هم اکنون شاهدیم گردش ریالی این حجم عظیم قاچاق در سیستم بانکی کشور در حال گردش است. ضمن این که این گردش پولی در سیستم بانکی براساس حسابداری پیشرفته صورت نمی‌گیرد. واقعیت دیگر این که پولشویی برای مبارزه با اقتصاد سیاه صورت می‌گیرد. اما در شرایطی که اقتصاد ایران ساماندهی نشده است چطور می‌توان با پولشویی مبارزه کرد.

عده‌ای معتقدند که همکاری با سازمان‌های بین‌المللی مانند FATF زیر سوال‌بردن عزت ملی است. شما در این خصوص چه نظری دارید؟

این اظهارات را به هیچ عنوان تأیید نمی‌کنم. عزت ملی در این نیست که از رصد حساب و کتاب دارایی‌ها در سیستم بانکی جهانی ترس داشته باشم. مخالفان پیوستن ایران به اتحادیه بین المللی مبارزه با پولشویی در شرایط کنونی باید به این موضوع توجه کنند که برای عبور از اقتصاد تک محصولی ناچاریم به سازمان‌ها و اتحادیه‌های جهانی بپیوندیم در غیر این صورت تبدیل به یک اقتصاد ورشکسته خواهیم شد