- کد مطلب : 24762 |
- تاریخ انتشار : 22 آذر, 1402 - 11:27 |
- ارسال با پست الکترونیکی
چرا بودجه رئیسی رد شد؟
به گزارش امیدنامه به نقل از هم میهن ،هرچند این اتفاق سه بار در سال‌های ۱۳۹۷، ۱۳۹۹و ۱۴۰۰ برای دولت حسن روحانی نیز رخ داد و کلیات بودجه برگشت خورد اما این نخستین‌بار است که دولت بدون تهیه جزئیات هزینه، کلیات بودجه را نوشته و تقدیم مجلس کرده است. شنیده‌ها حاکی است هنوز «جداول هزینه» در سازمان برنامه نهایی نشده که این امری بی‌سابقه در بودجه‌نویسی کشور است. اینکه مجلس تکلیف به ارائه دو مرحله‌ای بودجه کرده است قاعدتاً به معنی عقب انداختن کار تدوین جداول نمیتواند باشد. دولت در حالی کسری بودجه تراز عملیاتی را در لایحه اعلام کرده که هنوز تکلیف هزینه‌ها مشخص نیست. برای به دست آوردن بودجه عملیاتی باید هزینه را با درآمد تراز کرد تا کسری بودجه عملیاتی نیز مشخص شود. به نظر میرسد دولت با کلیاتی ذهنی بودجه 1403 را بسته است.
ناترازی بودجه تراز
کلیاتی که دولت تحویل مجلس داده از آنچه در مرحله نخست قرار بود به مجلس ارائه شود، خلاصه‌تر است. به‌گونه‌ای که مرکز پژوهش‌های مجلس نیز با نقد بودجه تقدیمی دولت تاکید کرده است: «بخش اول بودجه مربوط به احکام، تبصره‌ها و منابع و مصارف، سقف دارایی‌های مالی و سرمایه‌ای، منابع هدفمندی یارانه‌ها و مفروضات به شکل کلان است که در حال حاضر فقط بخش اول با حداقلی از اطلاعات تقدیم شده است.» کلیات مختصر لایحه‌ای که ابراهیم رئیسی روز 14 آذر تقدیم مجلس کرد، روز 21 آذر با ۹۱ رأی موافق، ۱۲۷ رأی مخالف و ۱۰ رأی ممتنع از مجموع ۲۳۵ نماینده حاضر در صحن مجلس رد شد. عبدالناصر همتی، رئیس پیشین بانک مرکزی در واکنش به رد بودجه رئیسی نوشت: «کلیات لایحه بودجه‌ای که قرار بود ناترازی‌ها را تراز کند، به علت ناترازی خودش، در مجلس رد شد.»
جداول هزینه‌ای تا دو هفته دیگر آماده نمی‌شود
آبان سال گذشته، نمایندگان مجلس مصوبه‌ای را گذراندند که براساس آن احکام و جداول لایحه بودجه سالانه کشور جداگانه بررسی شود و دولت مکلف شد لایحه بودجه سالانه کشور را در دو بخش و حداکثر تا ۱۵ آبان‌ماه هر سال به مجلس ارائه کند. بخش اول لایحه بودجه شامل احکام موردنیاز برای اجرای بودجه کل کشور، سقف منابع بودجه عمومی دولت به تفکیک درآمدها و دارایی‌های سرمایه‌ای و مالی و اجزای اصلی و... است. دولت موظف است، حداکثر ۱۰ روز پس از تصویب بخش اول بودجه، جداول تفصیلی آن را به مجلس ارسال کند. یعنی طبق این قانون جداول باید پنج‌شنبه 24 آذر تقدیم مجلس شود اما بنا بر گفته منابع مطلع در سازمان برنامه و بودجه هنوز کار تدوین جداول هزینه‌ای به اتمام نرسیده و احتمالاً تا دو هفته دیگر نیز به طول انجامد. اگر دولت بتواند رای اعتماد مجلس را برای کلیات بودجه بگیرد، مرحله دوم بررسی بودجه توسط نمایندگان منحصراً مشتمل بر اعداد و ارقام جداول خواهد بود و پیشنهادها نیز نباید مغایر قوانین جاری و مصوبه بخش اول لایحه بودجه باشد. محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس از موافقان دومرحله‌ای شدن فرآیند بررسی لایحه بودجه است و یک ماه پیش در این باره گفت با دومرحله‌ای شدن روند بررسی بودجه اقدامات جدی‌تر و مؤثرتری برای کنترل سقف بودجه که یکی از عوامل مؤثر در مهار تورم است، انجام می‌شود.
اما بعید است دومرحله‌ای شدن بررسی بودجه به حل مشکلات کمکی کرده باشد. بعد از آنکه رئیسی لایحه بودجه را به مجلس برده، غلامرضا نوری‌قزلجه، نماینده مجلس در گفت‌وگویی عنوان کرد: «جدول بودجه‌ها همراه لایحه نیست و از جزئیات اطلاعی نداریم اما این کلیاتی که ارائه کردند نیز با توجه به تورم و واقعیتی که وجود دارد، این احتمال را نشان می‌دهد که بودجه برای سال آینده تورم‌زا باشد و شرایط تورمی را افزایش می‌دهد.» او از ارسال دیر هنگام جداول بودجه گلایه کرده و گفته بود: «نباید اینگونه می‌شد چراکه سال قبل هم بودجه را با تاخیر ارسال کردند.»
نوری قزلجه گفته بود: «ریشه وضعیت بودجه که اکنون به این شکل درآمده است، به اصلاحیه قانون آیین‌نامه مجلس که در رابطه با بودجه بود، برمی‌گردد. واقعاً یک وضعیتی را ایجاد کرده که نمی‌توان گفت بودجه‌ای می‌آید و تنظیم و بررسی می‌شود. یک کلیاتی با ابهامات زیاد است که نمی‌توان درباره آن اظهارنظر کرد.»
او مثال زده بود که دولت قرار است مالیات را ۵۰درصد افزایش دهد اما اینکه کدام بخش و پایه‌ها و دامنه‌ها افزایش دارد، مشخص و روشن نیست. این نماینده مجلس گفته بود: «حتی اگر بخواهیم درباره آن در مجلس مخالفت و یا موافقتی داشته باشیم، نمی‌دانیم باید برای چه موافق یا مخالف باشیم. از این بابت باید بگویم این اصلاً بودجه نیست و در تاریخ ایران اولین بار است که این اتفاق رخ می‌دهد. البته خود مجلس با اصلاح قانونی‌ای که انجام داد، مسبب این موضوع شد.»
نوری‌قزلجه گفته، فقط چند نفر از همکاران در مجلس از ابتدا متوجه ایرادات شدند و به آقای رئیسی هم انتقاد کردند.
بودجه در حال نوشته شدن است
عدم وجود جداول بودجه و آماده نبودن آنها موجب شده تا نتوان این لایحه را به درستی تحلیل و بررسی کرد و این در حالی است که طبق قانون دولت‌ها باید در نیمه آذرماه لایحه بودجه را به پارلمان ببرند. شنیده‌ها حکایت از آن دارد که کارشناسان سازمان برنامه و بودجه دولت همچنان در حال نوشتن و تنظیم جداول هستند. نکته اینجاست که در شهریورماه از این کارشناسان خواسته و به آنان فشار آورده شد که تدوین بودجه سال آینده را آغاز کنند اما از اواسط همان‌ماه هیچ جلسه کارشناسی برای تدوین لایحه بودجه برگزار نشد و عملاً تنظیم بودجه از دستور کار خارج شده است. جالب آنکه در همان ماه دولت اعلام کرده بود قرار است لایحه بودجه 1403 را زودتر از موعد یعنی نه در آذر بلکه در آخر مهرماه آماده کند اما نه‌تنها این اتفاق نیفتاد بلکه جلسات کارشناسی و کار تدوین بودجه با تاخیر بسیار زیاد در سازمان برنامه آغاز شده است. با رد شدن کلیات بودجه، دولت و بهتر بگوییم سازمان برنامه و بودجه، هفت روز فرصت دارد اصلاحاتی را در بخش اول لایحه بودجه اعمال کرده و دوباره آن را به مجلس برگرداند تا به رای گذاشته شود.
حاشیه‌های منظور
اینکه چرا تب تند تنظیم لایحه بودجه ۱۴۰۳ به سردی گرایید را باید در مدیریت سازمان برنامه و بودجه جست‌وجو کرد. داوود منظور از اواخر فروردین امسال به جای مسعود میرکاظمی نشست تا سکان هزینه و درآمد دولت ابراهیم رئیسی را در دست بگیرد. او پیش از آن رئیس کل سازمان امور مالیاتی کشور بود و البته که از فارغ‌التحصیلان دانشگاه امام صادق است و دکترای خود را از دانشگاه تهران گرفته است. او از همان ابتدای حضور خود در این سازمان، چارت سازمانی جدیدی را همراه خود برد و تغییرات مدیریتی را آغاز کرد. او مدیران و افراد نزدیک به خود را وارد سازمان برنامه و بودجه کرد و تغییراتی در بدنه مدیریتی به‌وجود آورد. اتفاقی که در این میان افتاد این بود که ارتباط مدیران با بدنه کارشناسی سازمان کم و گاه قطع شد و حتی شنیده‌ها حکایت از آن دارد که برخی مدیران منصوب داوود منظور اصلاً بدنه کارشناسان را قبول ندارند.
آمارهای سازمان برنامه و بودجه در شش ماه اول امسال نیز نشان می‌دهد، ۳۴۰ هزار میلیارد تومان کسری بودجه ایجاد شده است. کل منابع عمومی بودجه در سال ۱۴۰۲ معادل ۲۰۸۲ هزار میلیارد تومان بوده که باید در ۶ ماه اول سال ۱۰۴۱ هزار میلیارد تومان از منابع محقق می‌شد اما تنها۷۰۰ هزار میلیارد تومان از درآمدهای پیش‌بینی‌شده محقق شد. با این حساب تنها در شش ماه اول سال، ۳۴۱ هزار میلیارد تومان کسری بودجه ایجاد شده و به گفته داوود منظور، دولت ۳۳درصد از درآمدها را نتوانسته محقق کند.
تدوین لایحه بودجه سال ۱۴۰۳ اولین آزمون مهم منظور برای ارائه دخل و خرج سال آینده دولت بود که با عدم ارسال «جداول هزینه‌ها» در روز تحویل لایحه به مجلس و رد کلیات این لایحه در صحن پارلمان از آن سربلند بیرون نیامد.
افزودن نظر جدید