امید

غلامرضا حیدری، رییس کارگروه اقتصادی فراکسیون امید نیز که مسئولیت برگزاری این نشست را برعهده داشت، پیش از آغاز سخنان آزاد ارمکی، ضمن تشریح مقدماتی عنوان بحث، گفت که به نظر برخی کارشناسان ارتباط میان مشکلات معیشتی و اقتصادی، نارضایتی‌های اجتماعی و در نتیجه تحولات سیاسی ارتباطی مستقیم است و نمی‌توان تاثیر و تأثرات این مسائل بر یکدیگر را نادیده گرفت‪.‬
این نماینده اصلاح‌طلب مردم تهران در مجلس همچنین خاطرنشان کرد: هنگامی که مشکلات معیشتی و اقتصادی بر مردم فشار می‌آورد، نارضایتی در میان شهروندان افزایش یافته و ممکن است که جامعه دچار آشوب شود و درنتیجه کلیت نظام با بحران‌هایی مواجه شده که ممکن است بیش از آن‌چه در ابتدا تصور می‌شود، خطرناک باشد. بنابراین ضرورت دارد که با بررسی زمینه‌ها، علل و عوامل بروز نارضایتی‌هایی که در بخش‌های مختلف جامعه احساس می‌شود، این مسائل را مورد نظارت دقیق قرار داده و در راستای حل مشکلات گام برداریم‪.‬
‪ ‬
تقی آزاد ارمکی نیز در ابتدای سخنانش، ضمن تشکر از فراکسیون امید به‌دلیل تشکیل این نشست، با اشاره به فرضیاتی که بعضاً به‌عنوان فرضیه‌های غالب در سطح جامعه مطرح شده و معتقد است که افزایش مشکلات اقتصادی، مستقیماً منجر به کاهش اعتماد اجتماعی می‌شود، گفت: شخصاً با این فرضی که بسیار هم مطرح می‌شود، موافق نیستم که «اقتصاد می‌دهد فرهنگ»‪!‬
او گفت: به نظر می‌رسد این فرضیات و گفتمان‌ها که عملا به گفتمان مسلط تبدیل شده و بر این اساس استوار است که اقتصاد بر همه امور تاثیرگذار بوده و سازنده مناسبات دیگر حوزه‌هاست، رویکردی مارکسیستی است. حال آن‌که ما خوشبختانه سال‌های سال است که به مدد انقلاب، از این فضای مارکسیستی عبور کرده‌ایم‪.‬
او همچنین با اشاره به یکی دیگر از مشکلاتی که در ارائه تحلیل‌های اجتماعی به چشم می‌خورد، گفت: گفته می‌شود ۲ پدیده مورد بحث ما یعنی افزایش مشکلات اقتصادی و کاهش اعتماد عمومی، به‌طور متقارن و متوازن با یکدیگر پیش می‌روند. اگر چنین بود، جامعه به سمت انقلاب می‌رفت اما معتقدم ما اگرچه ممکن است به آشوب‌های پراکنده برسیم، اما لزوماً به انقلاب نخواهیم رسید‪. ‬
این استاد دانشگاه در ادامه افزود: همزیستی و همزمانی کاهش سرمایه اجتماعی و مشکلات اقتصادی به این معنا نیست که «اقتصاد می‌دهد فرهنگ» بلکه صرفاً به این معناست که این دو با یکدیگر پیش رفته و در کنار هم زندگی می‌کنند‪.‬
آزاد ارمکی با اشاره به آشفتگی در نظام سیاسی کشور خاطرنشان کرد: به لحاظ تاریخی ایران همواره درگیر مسائل سیاست داخلی بوده و همه فروپاشی‌های نظام‌های سیاسی در طول تاریخ، به‌ویژه در دو سه قرن گذشته، مشخصاً در مناسبات سیاسی داخل کشور روی داده است. چنانچه فروپاشی نظام قاجاری از قتل امیرکبیر به دستور ناصرالدین شاه کلید خورد و درواقع تجربه تاریخی به ما این چنین می‌گوید‪.‬
این جامعه‌شناس و استاد دانشگاه همچنین تاکید کرد: پس از انقلاب نیز درگیر این معضلات و مشکلات بوده‌ایم‪.‬
او با اشاره به جوانب جالب‌توجه و حائز اهمیت پدیده‌های اجتماعی ایران یادآور شد: این پدیده‌های اجتماعی نشان می‌دهد که ساحت مباحث در عرصه اعتماد عمومی جامعه، «مسئله‌ای» است اما «بحرانی» نیست. چنانچه آمار و نرخ طلاق بالا رفته اما مردم همچنان دست از ازدواج نمی‌کشند. در مباحث اقتصادی نیز شاهدیم که مردم علی‌رغم آگاهی از مشکلات فلان بانک یا موسسه مالی، همچنان در بانک‌ها سرمایه‌گذاری می‌کند‪.‬
او هدف از طرح مثال‌های متعدد در این زمینه را موضوعی حائز اهمیت خواند و در تشریح این موضوع گفت که اگرچه ساحت مشکلات اجتماعی به وضعیت مسئله‌دار شدن یا همان مسئله‌ای رسیده است اما به هر حال هنوز «بحرانی» نشده است‪.‬
این استاد دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران تصریح کرد: امروز جامعه ایرانی به مرحله نوعی تامل و بازاندیشی بنیادین رسیده و تک‌تک شهروندان به نحوی به دنبال بازخوانی این مسائل هستند. چنانچه نهادهایی همچون دین یا خانواده، علی‌رغم تمامی مباحثی که در میان شهروندان در رابطه با بی‌تفاوتی نسبت به آن وجود دارد اما همچنان موردتوجه جامعه بوده و تعلق‌خاطر شهروندان به این مناسبات اجتماعی پابرجاست و مردم همچنان نسبت به دین یا خانواده توجهی ویژه دارند‪.‬
او ادامه داد: اگرچه ما در این سال‌ها شاهد نوعی جابه‌جایی میان حلقه معتمدان بوده‌ایم اما همچنان اصل موضوع یعنی تعلق‌خاطر جامعه و نسبتش با این مسائل احساس می‌شود‪.‬
‪ او تاکید کرد: امروز شاهد تغییراتی عمده در بحث اعتماد اجتماعیِ جامعه ایرانی هستیم اما این تحولات به مرز بحرانی نرسیده است.  ‬
نکته دیگر این است که این رویه‌ها معمولاً همگی با هم حرکت نمی‌کنند.  اعتماد اجتماعی بحرانی نیست، بلکه وارد مرحله مسئله‌ای شده است. و بحث مهم دیگر در این راستا آن است که محرک وقوع این مسئله، سیاست و مسائل سیاسی است‪.‬
این جامعه‌شناس برجسته همچنین یادآور شد: جامعه ایرانی بیش از آن‌که در دوران پهلوی ظهور کرده باشد، در دوره فعلی جمهوری اسلامی ظهور و بروز داشته است. البته برخی کارشناسان در این بحث معتقدند که جامعه مدنی در آن ادوار فعال‌تر بوده و اتفاقاً بخش قابل‌توجهی از ادبیاتِ جامعه‌شناسی کشور ما نیز در گروی این مسائل است. با این همه اما شخصاً معتقدم که جمهوری اسلامی البته به‌طور ناخواسته منجر به ظهور و بروز جامعه مدنی شده است‪.‬
آزاد ارمکی گفت: امروز طبقه متوسط پنهانی در جمهوری اسلامی ظهور پیدا کرده که معطوف به نظام اجتماعی نیست. درواقع مهمترین کاری که طبقه متوسط انجام داده این است که ارزش‌های خود را به عنوان ارزش‌های حاکم بر کلیت جامعه معرفی کرده و جا انداخته است. چنانچه بنابر یکی از پژوهش‌های بنده، بیش از ۷۰ درصد جامعه علی‌رغم اینکه به لحاظ اقتصادی در شرایط مناسبی نیست اما خود را به طبقه متوسط متعلق می‌داند‪.‬
او تاکید کرد: درحالی که عمده تلاش‌های متفکران فرانسوی در جریان انقلاب فرانسه این بود که جامعه از نوعی جمع‌گرایی خارج شده و به سمت شکلی از فردگرایی برود، امروز جامعه ایرانی به خوبی درحال این گذار اجتماعی است‪.‬
او ادامه داد: تغییر ساختار نظام اعتماد اجتماعی نیز ناشی از این نیست که جامعه به سمت نوعی میرایی پیش می‌رود، بلکه به معنای آن است که جامعه درحال زیست اجتماعی خود است‪.‬
این استاد دانشگاه تهران تصریح کرد: نباید فکر کنیم که این کاهش اعتماد اجتماعی، لزوماً منجر به نوعی انقلاب سیاسی می‌شود‪. ‬
او ادامه داد: نکته دیگر مربوط به تحولی جدی است که اتفاقاً جمهوری اسلامی انجام داده و آن، افزایش اهمیت زندگی است. فراموش نکنید که به هر حال وقتی زندگی برای شما مهم باشد، به‌سمت انقلاب نمی‌روید‪.‬
این استاد دانشگاه گفت: نکته دیگر این است که امروز ارزش‌های طبقه متوسط نیز برای جامعه اهمیتی ویژه پیدا کرده و حتی طبقات پایین نیز به سمت ارزش‌های طبقه متوسط رفته و این ارزش‌ها را ارزش‌های خود می‌داند‪.‬
او با بیان اینکه دولت ضعیفِ دموکراتیک را به دولت قدرتمند دموکراتیک ترجیح می‌دهد، تصریح کرد: اگر ما نابه‌سامانی‌ها را کاهش دهیم، شاکله‌ای جدید ایجاد می‌شود. همچنین باید توجه کنیم که ما بیش از آن‌که با عرصه بحران‌های‪ ‬اجتماعی روبرو باشیم، با عرصه تحولات و تغییرات اجتماعی روبرو هستیم‪.‬
به گزارش فام‌نیوز، در ادامه این جلسه تعدادی از اعضای فراکسیون امید که در جلسه حاضر بودند، اقدام به اظهارنظر در رابطه با مسائل مطرح شده کردند‪.‬
بیت‌الله عبدالهی، نماینده مردم اهر و هریس به‌عنوان نخستین نماینده‌ای که در این جلسه به صحبت‌های آزاد ارمکی واکنش نشان داد، با تاکید بر اینکه موافق است که مردم به دنبال انقلاب نیستند، گفت: مردم به دلیل فقر و مشکلات اقتصادی ناراضی نیستند، بلکه به دلیل تبعیض و بی‌عدالتی دچار ناراضایتی شده‌اند. ضمن آنکه برخلاف آن‌چه بسیار مورد تاکید قرار گرفته و تبلیغ می‌شود که این کاهش اعتماد اجتماعی تا حدی است که منجر به کاهش مشارکت مردم در انتخابات خواهد شد، معتقدم لااقل در شهرها و شهرستان‌های کوچک مردم همچنان مطابق الگوهای قبلی پای صندوق رای می‌آیند‪.‬
‪ ‬
علی اکبری، نماینده مردم شیراز در مجلس نیز گفت: اگر بحث تغییر رفتار را تغییر در دانش و بینش حساب کنیم، می‌بینیم در بخش عمده‌ای از جامعه این تحولات شکل می‌گیرد و بر این اساس، فکر می‌کنم امروز نوعی تمرد و نافرمانی اجتماعی در میان شهروندان شکل گرفته است‪.‬
‪ ‬
علی نوبخت حقیقی، نماینده مردم تهران و رییس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس نیز یادآور شد: در این تردیدی نیست که کاهش اعتماد اجتماعی مسئله‌ای تازه نیست و حتی لزوماً مربوط به مشکلات اقتصادی امروز هم نیست. همین که مردم وقتی احساس می‌کنند که حاکمیت به طیفی خاص تمایل ندارد، به آن‌ها رای می‌دهند، به روشنی نشان می‌دهد که این اعتماد در گذشته نیز وجود نداشته است‪.‬
‪ ‬
محسن علیجانی زمانی، دیگر عضو فراکسیون حاضر در این نشست نیز با طرح چند سوال گفت: پرسش اصلی بنده این است که باتوجه به جمیع مسائل، مطالبه جامعه در سال‌های پیش‌رو بر پایه گفتمان دموکراسی‌خواهی خواهد بود یا مباحث عدالت‌خواهانه موردتوجه قرار می‌گیرند؟! آیا شخصیتی همچون احمدی‌نژاد امکان بروز و ظهور مجدد دارد؟‪!‬
این عضو فراکسیون امید مجلس ادامه داد: آیا همین گران اداره کردن کشور نیز منجر به کاهش اعتماد اجتماعی نمی‌شود؟‪!‬
‪ ‬
سیده فاطمه ذوالقدر، نماینده مردم تهران در مجلس نیز با اشاره به پدیده فرار مغزها، بر اثرات منفی این پدیده تاکید کرد و گفت: کاهش عدالت اجتماعی منجر به بروز معضلات متعدد شده که باید مورد توجه باشد‪.‬
‪ ‬
طیبه سیاوشی شاه‌عنایتی که به‌عنوان یکی دیگر از نمایندگان حاضر در جلسه اظهارنظر می‌کرد، در رابطه با مباحث مطرح شده گفت: شما اشاره کردید که ما انقلاب اجتماعی نخواهیم داشت. پرسشم این است که حوادث دی‌ماه ۹۶، از این منظور چطور ارزیابی می‌شود؟! نکته دیگر این بود که عامل اجتماعی در این مباحث نادیده گرفته شد که نیاز است مورد توجه باشد‪.‬
‪ ‬
عبدالرضا هاشم‌زایی، عضو فراکسیون امید نیز با اشاره اینکه در سال‌های منتهی به انقلاب، روحانیون مهمترین گروهی بود که منجر به جلب اعتماد عمومی می‌شد، اعلام کرد: متاسفانه امروز درگیری این بخش از جامعه با سیاست، علی‌رغم هشدارها و ممانعت‌های حضرت امام، ازجمله در جریان مخالفتشان با کاندیداتوری روحانیون برای ریاست جمهوری، منجر به آن شده که مرجعیت این گروه اجتماعی تاحدودی خدشه‌دار شده است‪.‬
او با تاکید بر اینکه رویه‌های جهانی منجر به آن شده که مردم در هیچ جای دنیا به سمت انقلاب نمی‌روند، گفت: عدم تمایل ایرانیان به انقلاب در شرایط فعلی نیز به نظر می‌رسد تاحدودی پیرو همین رویه و روحیه جهانی باشد‪.‬
‪ ‬
احمد مازنی، نماینده دیگری که در این نشست صحبت کرد نیز با اشاره به اهمیت این برگزاری چنین جلساتی گفت: باید به‌جای توجه به آمار و ارقام غیرموثق در فضای مجازی، بر پایه همین مستندات علمی و پژوهشی اظهارنظر کنیم تا از خطای محاسباتی پرهیز شود‪.‬
‪ ‬
تقی آزاد ارمکی نیز در پایان این نشست در سخنانی به جمع‌بندی موضوعات مختلفی که مطرح شد، پرداخت و درنهایت گفت: شخصاً آینده ایران را آینده‌ای بسیار خوب و روشن می‌دانم. البته نه به این معنا که اگر جامعه را رها کنیم، مشکل حل خواهد شد. ما نیاز به هدایت‌کنندگان اجتماعی و سیاسی قدرتمند داریم. نمایندگان مجلس ما باید رجل سیاسی باشند و تأثیرگذاری عمیق داشته باشند، نه این که صرفاً به‌طور محلی و منطقه‌ای فعالیت کنند‪.‬