امید

هنوز چند ماهی از عمر چهارساله دولت تدبیر و امید باقی مانده است و آن‌چه از عملکرد و نحوه فعالیت این چند ماهه دولت برمی‌آید این است که مسئولین در صدد هستند نظر افراد و اقشار مختلف جامعه را نسبت به عملکرد دولت بدانند؛ افراد و اقشاری که با قراردادن رأی خود در صندوق روحانی در رساندن او به مقام ریاست قوه مجریه نقش اساسی داشته‌اند.

در این چند ماه باقی مانده اما تغییراتی در بخش‌هایی ایجاد شده که به عقیده افراد مرتبط با این تغییرات، سیاست‌هایی بوده برای جلب رأی آن‌ها در دوره بعدی ریاست جمهوری؛ برای اشاره به نمونه چنین رفتارهایی، می‌توان از تلاش دولت، من جمله وزارت کار برای بازگشایی انجمن صنفی روزنامه نگاران یاد کرد.

حالا اما توجهات، تا حدی به سمت دانشجویان معطوف شده؛ قرار است رئیس‌جمهور روحانی به دیدار دانشجویان برود و بدون شک سوال‌های بسیاری از زبان آن‌ها خواهد شنید چراکه در صحبت با نمایندگان تشکل‌هایی که به او رأی داده‌اند کم نیستند نارضایتی‌هایی که از زبان آن‌ها مطرح می‌شود؛ از بسته بودن دایره فعالیتشان؛ ممانعت‌های جور واجوری که در اجرای برنامه‌های مرتبط با تشکل‌های متبوعشان به وجود می‌آید یا نظارت‌های سفت و سختی که در نهایت همه برنامه‌های آن‌ها را نقش بر آب می‌کند. 

بنا به گفته دانشجویان نوعی تبعیض در آزادی عمل آن‌ها وجود دارد؛ به این شکل که دانشجویان تشکل‌های وابسته به اصولگرایان نظیر «بسیج دانشجویی» از آزادی عمل بالایی برخوردار هستند اما تشکل‌های غیر مرتبط با گرایشات اصولگرایانه از زمان احمدی‌نژاد، در فشار و زیر ذره‌بین نظارت سنگین اراده مجوز یا فعالیت‌های صنفی بوده و هستند.

با این همه دانشجویان از بازگشایی تشکل‌های صنفی(درتعداد بالا) هم یاد می‌کنند هرچند که نتوانند آن‌طور که باید و شاید به فعالیت بپردازند. آن‌ها می‌گویند در انتخابات آینده ریاست‌جمهوری به کاندیدایی رأی می‌دهند که بتواند مطالبات آن‌ها را برآورده کند.

«روزنامه الکترونیکی امید ایرانیان» با تنی چند از نمایندگان تشکل‌های انجمن‌های اسلامی با گرایش‌های اصلاح‌طلبانه که حضورشان امید «دولت تدبیر» بوده و هست، به گفت و گو نشسته تا با بازگو کردن خواسته‌های قانونی آن‌ها توجه مسئولین را به ایشان و صنف‌ها و انجمن‌های متبوعشان(به پاسداشت همه حمایت‌هایشان در دوران انتخابات و رأی گیری) بیشتر جلب کند.

 تغییری که هنوز ایجاد نشده

محمد حیدری دانشجوی سال آخر کارشناسی رشته صنایع چوب و عضو انجمن اسلامی  دانشگاه شهید رجایی که فعالیت خود را از  سال 91 در دانشگاه آغاز کرده، می‌گوید «با عوض‌شدن دولت، تغییر محسوسی در فضای دانشگاه ایجاد نشده است.»

او با توضیح این‌که دانشگاه شهید رجایی به دو وزاتخانه علوم و آموزش و پرورش متصل است، ادامه می‌دهد «همین ارتباط با دو وزارتخانه بحث مسائل سیاسی و حساسیت‌های مرتبط با آن را دوچندان کرده است چراکه دو وزارتخانه حساس، مسئولیت این دانشگاه را برعهده دارند.»

در شرایطی که به اعتقاد حیدری ناکارآمدی وزیر آموزش و پرورش در آن به وضوح دیده می‌شود، فضای سیاسی، فرهنگی تغییری نداشته است.

 ما نسل سوخته هستیم

او به هشت سال فضای بسته دانشگاه در دوران احمدی‌نژاد اشاره می‌کند و می‌گوید: «ما نسل سوخته هستیم و باید یک‌سری فعالیت‌هایی داشته باشیم تا نسل بعدی بتواند بهتر فعالیت کنند.»

دانشجویان دانشگاه شهید رجایی استخدام آموزش و پرورش هستند و نگاهی دیگر به این دانشگاه به عنوان زیرمجموعه‌ای برای آموزش و پرورش باید نگاهی به تربیت‌کننده‌های نسل‌های بعد با دغدغه‌های بسیار باشد. اما به گفته حیدری، همواره به این دانشگاه به عنوان یه «مدرسه» یا یک «دانشگاه علمی کاربردی» بوده است و فضای فعالیت در دانشگاه به جای این‌که بازتر شود، بسته‌تر شده است.

 جامعه اسلامی و بسیج زمینه بیشتری دارند

این فعال دانشجویی در توضیح این مسئله که فضای فعالیت‌های دانشجویی برای گرایش‌ها و عقاید و تفکرات مختلف در دانشگاه به چه صورت است، می‌گوید: « تفکرات اصولگرا زمینه فعالیت بیشتر دارند برای نمونه جامعه اسلامی و بسیج، زمینه فعالیت بیشتری دارد.»

او توضیح می‌دهد: «انجمن اسلامی دانشگاه شهید رجایی در سال 86 به دلیل بیانیه‌ای که اعضای این انجمن دادند، بسته شد و تا سال 91 که ما به دانشگاه آمدیم، فعالیتی نداشت و ما مجوز گرفتیم اما به این دلیل که مجوز ما تحت لوای دفتر تحکیم وحدت بود، ما با قرارگرفتن زیر این عنوان مقابله کردیم و هنوز هم این مقاومت ما ادامه دارد.»

 شکایت به وزارت علوم

حیدری توضیح می‌دهد: ما برای بیرون‌آمدن از لوای دفتر تحکیم وحدت به وزات علوم هم شکایت برده‌ایم به این دلیل که دفتر تحکیم وحدت به ما فشار می‌آورد، بعضاً برنامه‌های ما را لغو می‌کند و موجب آزار فعالین اجتماعی می‌شود.

به اعتقاد او به این دلیل که انجمن متعلق به اعضای آن است، دفتر تحکیم وحدت باید با آن‌ها همسو شود و انتخابات آن‌ها را مهندسی نکند؛ «شرایط به گونه‌ای است که گاه رئیس دانشگاه هم حق وتوی تصمیم‌گیری‌های دفتر تحکیم وحدت را ندارد.»

 ممانعت بیشتر از گذشته

اما برخی تشکل‌ها در دانشگاه شهید بهشتی تا حدی دایره فعالیت وسیعی دارند که نیازی به مجوز هیات‌های نظارت نخواهد داشت؛ این را دانشجویان دانشگاه شهید بهشتی می‌گویند. از سوی دیگر فعالیت‌های فرهنگی برای برخی تشکل‌ها نظیر فعالیت‌های سیاسی از محدودیت‌هایی برخوردار هستند؛ حیدری می‌گوید: «معاونت فرهنگی دانشگاه به پیشنهاد دولت تدبیر و امید روی کار آمد و تا حد زیادی مانع انجام فعالیت‌های فرهنگی شد؛ حتی بیشتر از دولت گذشته؛ به صورتی که تا حد زیادی دانشجو را گرفتار مسائل بوروکراتیک و اداری پیچیده می‌کند و عملاً مانع انجام فعالیت‌های فرهنگی می‌شود.»

 هیچ نمودی از فعایت فرهنگی وجود ندارد

به گفته این فعال دانشجویی، «هیچ نمودی از فعالیت‌های فرهنگی دانشجویان در دانشگاه شهید رجایی وجود ندارد و فعالیت‌های فرهنگی در چند بنر و تابلوهای تبلیغاتی خلاصه می‌شود؛ هرچند دفاتر، ادارات و کارمندان بسیاری(به صورت ظاهری) دارند اما فعالیت ندارند.»

در دوره روحانی، دو تجمع از سوی انجمن اسلامی برای تحقق خواسته‌های صنفی صورت گرفت؛ یکی مربوط 16 آذر سال گذشته بود و دیگری همان زمان در دو سال گذشته؛ که به‌خصوص در تجمع اولی حدود هزار نفر از دانشجویان حضور داشتند که در آن تجمع، اعتراضی کلی به فضای صنفی و خوابگاه‌ها و غیره وجود داشت؛ به عقیده حیدری این تجمع خالی از فایده بود و به هیچ کدام از خواسته‌ها رسیدگی نشد.

دانشجویان انجمن اسلامی دانشگاه شهید رجایی قرار است در مهرماه، انتخابات خود را برگزار کنند و امیدوارند این‌بار تصمیم‌گیری‌های دفتر تحکیم وحدت مانع فعالیت‌های صنفی‌شان یا مهندسی‌کردن انتخاباتشان نشود.

 رییس شهید بهشتی، احمدی نژادی ماند

فرزین زندی، دبیر انجمن اسلامی دانشجویان آزادیخواه دانشگاه شهید بهشتی، در مورد دایره فعالیت‌های دانشجویی در دولت روحانی توضیح می‌دهد: «تشکل دانشجویان آزادیخواه مثل تشکل‌های دیگر از سال 93 بازگشایی شد اما مشکلاتی در دانشگاه وجود داشت که مانع می‌شد فعالیت‌های تشکل‌ها از سر گرفته شود و علت اصلی‌اش آن بود که رئیس دانشگاه برخلاف بسیاری از دانشگاه‌ها که در دولت روحانی تغییر کردند، همچنان احمدی‌نژادی باقی ماند و ریاست دانشگاه با حفظ دیدگاه‌ها و وضعیت سابق خود، کماکان ثبات مدیریتی خود را به همان شیوه پیش از دولت جدید، ادامه داد  و هنوز هم همان سیاست‌ها را دنبال می‌کند.»

 برخورد فراقانونی و دخالت در همه زمینه‌ها

این فعال دانشجویی در باره مشکلات موجود در دانشگاه توضیح می‌دهد که «از بعد از دولت روحانی برای تشکل‌ها امکان فعالیت به وجود آمد و به لحاظ قانونی تشکل‌ها بازیابی شدند اما امکان فعالیت واقعی برای آن‌ها به وجو نیامده.»

او با این توضیح که تشکل‌های دانشگاه‌های تهران به این دلیل که با هم در ارتباط هستند، همگی از این قضه گلایه دارند – همچنان‌که در نامه 92 تشکل دانشگاهی به رئیس‌جمهور هم ذکر شده بود- که«همه فعالیت‌های دانشگاه‌ها با برخوردهای سختگیرانه و فراقانونی هیات‌های نظارت دانشگاه‌ها مواجه می‌شود و اکثر برنامه‌های درخواستی دانشجوها با لغو مجوز روبه‌رو می‌شود؛ هیات‌های نظارت به قدری در برنامه‌ها دخالت می‌کنند که برنامه‌ها دگرگون می‌شوند و به نظر نمی‌رسد بتوان اسم آن را تغییر رویکرد دولت روحانی یا وزارت علوم او گذاشت.»

 دوره احمدی نژاد حداقل تکلیف‌ها مشخص بود

زندی توضیح می‌دهد: وزیری که در دولت احمدی‌نژاد بود، حداقل تکلیفش با خودش مشخص بود  و تکلیف تشکل‌ها هم مشخص بود که یا کلاً برنامه‌ها اجازه نداشتن و یا یکسری برنامه‌های مشخص اجرا می‌شد.

 او نمونه‌ای را ذکر می‌کند که در برنامه‌ای که قرار بود توسط تشکل آن‌ها برگزار شود و از شخص خاصی برای سخنرانی دعوت شده بود، علی‌رغم دریافت مجوز از سوی هیات مؤسس، از برگزاری مراسم و سخنرانی شخص مورد نظر، ممانعت به عمل می‌آید و در درخواست دانشجویان برای توضیح این عمل، به آن‌ها متنی داده می‌شود که در آن نوشته شده؛ «دانشگاه به صلاح ندانسته که از چنین شخصی دعوت به عمل بیاید.»

 ادامه فعالیت‌های غیرقانونی و غیراصولی

به عقیده این فعال دانشجویی بسیاری از فعالیت‌های دانشگاه همچنان غیرقانونی و غیراصولی پیش می‌رود.

برنامه‌های فرهنگی این دانشگاه هم مانند سایر دانشگاه‌های تهران تحت‌الشعاع سیاست‌های حاکم بر دانشگاه قرارگرفته است.

گاهی جلوی مباحث دینی هم گرفته می‌شود

این دانشجوی دانشگاه شهید بهشتی با بیان این مطلب که فعالیت‌ها همه تحت تأثیر سیاست‌های حاکم بر دانشگاه قرارگرفته، می‌گوید: «غالب برنامه‌هایی که تشکل‌های سیاسی و دانشجویی برگزار می‌کنند، فعالیت‌های اجتماعی -فرهنگی را دربرمی گیرد تا سیاسی. برای نمونه برنامه‌هایی در رابطه با آسیب‌شناسی معضلات اجتماعی و فرهنگی را می‌توان نام برد یا حتی مباحث دینی که از سوی انجمن ما مطرح می‌شود،  بعضاً با برخوردهای شدید هیات نظارت مواجه شده یا برای آن مجوز صادرنشده و یا استاد و سخنرانی که برای مسائل فرهنگی و دینی به دانشگاه می‌آمده، در حال حاضر دیگر اجازه ورود به دانشگاه را ندارد؛ بنابراین این مشکلات کماکان وجود دارد.» 

 رأی نهادهای خاص تصمیم گیرنده است

زندی با بیان این که آیین‌نامه مشخصی وجود ندارد، می‌گوید: «تصمیمات کاملاً غیر شفاف گرفته می‌شود و هیچ ملاک و معیاری برای آن وجود ندارد.»

 او به مسئله مهمی اشاره می‌کند و این که: «در هیات نظارت‌ها رأی نماینده نهادهای خاص، رأی مبنا است و هیچ شاخص خاصی برای صدور آن وجود ندارد که متوجه شویم دلیل نظر منفی و مثبت این نهادها چیست و عباراتی که خود آن‌ها استفاده می‌کنند این است: رأی از بالا آمده است.»

 وقتی بسیج دانشجویی حرف اول را می‌زند

در حال حاضر در دانشگاه شهید بهشتی سه تشکل اسلامی سیاسی فعال است که شامل انجمن اسلامی دانشجویان آزادیخواه، انجمن اسلامی دانشجویان شهید بهشتی(طیف تحکیم وحدت) با گرایش اصولگرایانه و بسیج دانشجویی است.

به توضیح زندی، انجمن اسلامی دانشجویان آزادیخواه، انجمن اسلامی اصیلی بوده که سال ۹۰ دچار تعلیق می‌شود و سال ۹۳ بازگشایی می‌شود اما با پسوند آزادیخواه که این هم مجدداً رویکرد خلاف قانونی بوده که دانشگاه به تاسی از وزارت علوم در پیش می‌گیرد و اجازه داده نمی‌شود که از عنوان انجمن اسلامی دانشجویان، استفاده شود. 

اما با توجه به گفته‌های دانشجویان این دانشگاه، دایره فعالیت دانشجویان همه تشکل‌ها به هم شباهت ندارد؛ به گفته زندی، «بدون شک بسیج دانشجویی از برای انجام فعالیت‌هایش نیازی به مجوز ندارد و از سوی دیگر انجمن اسلامی طیف تحکیم، برنامه‌هایش در راستای منویات دانشگاه است و دانشگاه از ان جهت مشکلی ندارد اما به لحاظ قانونی حمایت‌هایی که بیشتر مورد نظر است.» 

 تنها دوره فرجی دانا و توفیقی خوب بود 

خشایار پورطاهری، عضو انجمن اسلامی دانشگاه صنعتی شریف است و به «امید ایرانیان» می‌گوید: « در بحث آموزش عالی در دولت روحانی، مهم‌ترین اتفاقاتی که رخ داد مربوط به ۹ ماه دوره آقای فرجی دانا و ۲ ماه سرپرستی آقای توفیقی می‌شود و در این مدت بود که اکثر تشکل‌های دانشجویی منتقد توانستند فضایی را برای بازگشایی پیدا کنند؛ دستاورد این افزایش فعالیت‌ها را می‌توان در نامه ۹۲ تشکل دانشگاهی به آقای روحانی مشاهده کنید که نشان از وفور این تشکل‌ها دارد و این که پیش از آن با این که اغلب آن‌ها ریشه دار بودند، اما متاسفانه در زمان احمدی نژاد، به ویژه از سال ۸۸ به حالت تعلیق درآمده بودند.»

 عقبگرد در دوره فرهادی

این فعال دانشجویی، اما توضیح می‌دهد که «هر چه‌قدر از دوره یک ساله اول دولت روحانی فاصله گرفتیم، متاسفانه فضای رکود بر دانشگاه‌ها سایه انداخت؛ در بخش‌هایی نظیر معاونت‌های فرهنگی، تغییرات خوبی ایجاد شده بود اما  در دوره آقای فرهادی شاهد نوعی عقبگرد بودیم و مدیرانی به دانشگاه‌ها آمدند که همان نگاه‌های دوره احمدی‌نژاد را داشتند و این ضربه سنگینی به پیکره دانشگاه‌ها وارد کرد.» 

 وقتی بسیح جای کانون‌های فرهنگی و گروه‌های علمی را می‌گیرد

پورطاهری اما در خصوص دانشگاه شریف می‌گوید که «اتفاقی که در شریف رخ داد با سایر دانشگاه‌ها شاید متفاوت باشد؛ کانون‌های فرهنگی به دلیل مشکلات و بهانه‌های مختلف که زمان احمدی نژاد برای ممانعت از فعالیت، ایجاد شد از فضای پویای خود فاصله گرفتند. پیش از آن کانون ‌ای فرهنگی و گروه‌های علمی در دانشگاه، بسیار پررونق و فعال بودند اما متاسفانه در دوره احمدی نژاد به فعالیت‌های آن‌ها مجوز داده نمی‌شد و کم کم ضعیف شدند؛ در آن زمان بسیج دانشجویی را جایگزین این گروه‌ها کردند؛  زمان ریاست جدید دانشگاه در دولت روحانی جلو توسعه بی‌رویه تشکل بسیج دانشجویی گرفته شد اما به اندازه‌ای که باید به کانون‌های فرهنگی و گروه‌های علمی بها داده نشد و هنوز هم بیشترین رکود دانشگاه متوجه همین کانون‌های فرهنگی و گروه‌های علمی است که محتاج نگاهی پدرانه هستند تا در دوره سختی که خود را بازیابی می‌کنند اجازه بیشتر و راحت‌تری برای برنامه‌هایشان داشته باشند و در روند پویایی خود بیفتند؛ اتفاقی که متاسفانه هنوز رخ نداده است.»

 انحصار ۴۰۰میلیون تومانی در دانشگاه

این فعال دانشجویی ادامه می‌دهد:«ما در دانشگاه شریف، هم با مسئولان و معاونان، صحبت کرده‌ایم اما تا کنون گشایشی رخ نداده و بخش‌هایی هم که از گذشته در انحصار دوستان بسیج و مستقل جهت‌دار بوده، همچنان به همان شکل، حفظ می‌شود؛ برای نمونه یکی از مواردی که در دانشگاه شریف مطرح است، بحث اردوی ورودی دانشگاه است که در این زمینه نزدیک ۴۰۰ میلیون تومان هزینه می‌شود و جالب این که این اردو کاملاً و به صورت انحصاری در دست بسیج و گروه‌های عقیدتی سمت و سو دار است و به هیچ وجه از پتانسیل کانون‌های فرهنگی و گروه‌ها علمی استفاده نمی‌شود.»

 وقتی برنامه‌ها مدام کنسل می‌شوند

پورطاهری در مورد فضای انجمن اسلامی، ضمن این‌که فضای ایجادشده را نسبت به دوره احمدی‌نژاد بهتر متصور می‌شود، می‌گوید: «انجمن توانسته برای بازگشایی، عقبه فکری خود در دانشگاه را جذب کند هرچند که برنامه‌های سیاسی ما همیشه دچار مشکل بوده و بعضاً برنامه‌های ما کنسل شده به این دلیل که در دقیقه نود، مسئولان متوجه شده‌اند، مهمان‌های ما حساسیت‌هایی دارند و یا آن‌قدر دیر به ما مجوز دادند که برنامه ما خود به خود کنسل شود.»

تشکل‌ها از شخص خاصی حمایت نمی‌کنند

در دانشگاه شریف ۴ تشکل وجود دارد؛ تشکلی مستقل که زمان احمدی‌نژاد به وجود آمد؛ گرایشش هم حمایت از احمدی‌نژاد و اندیشه او بود؛ تشکلی دولت ساخته. تشکل دیگر، بسیج دانشجویی است که گرایش آن مشخص است و نیازی به توضیح ندارد. تشکل انجمن اسلامی هم وجود دارد که ۳۰ سال سابقه داشته و از قبل از انقلاب هم فعال بوده است و تشکل جامعه اسلامی که گرایش سیاسی آن فعلاً مشخص نیست؛ یک سال است که راه افتاده و در حال شکل‌گیری است.

پورطاهری در مورد سؤال‌ها و انتظارات دانشجویان انجمن اسلامی که در انتخابات ۹۲ از دولت روحانی حمایت کردند و رأی خود را در صندوق او انداختند، درباره ادامه حمایت از او در انتخابات آتی می‌گوید: «تشکل‌ها نباید از اشحاص یا جناح خاصی حمایت کنند اما باید مطالباتشان را در جامعه مطرح کنند و هر کاندیدایی که این مطالبات را پذرفت و تعهد داد که آن مطالبات را بیشتر پیگیری کند، از او حمایت کنند.»

 دانشجویان چه می‌خواهند؟

او در مورد مطالبات دانشجویان شریف می‌گوید: «یکی از مطالبات ما استقلال کامل فضای دانشگاه است که نهادهای امنیتی نتوانند در آن دخل و تصرف کنند؛ دوم این که حق و حقوق دانشجویان به خوبی رعایت شود و بحث‌هایی مثل سنوات و آموزش پولی و... از بین بروند و نگاه به دانشگاه مثل بنگاه مالی نباید، اجازه بیشتری به تشکل‌های سیاسی برای فعالیت بیشتر وجود داشته باشد و همه امکانات و ابزارهای خاص در دستان گروه‌های ویژه‌ای متمرکز نشود، فضای فرهنگی توسعه پیدا کند و گروه‌های مختلف بتوانند در دانشگاه فعالیت کنند ضمن این که ممنوعیت‌های غیرقانونی که برای اشخاص ایجادشده، برچیده شود و دانشگاه به سمت توسعه پایدار با شاخص‌های مناسب پیش برود.»