امید

تحریم‌ها و قطعنامه‌هایی که با اجرای برجام اجرای آنها متوقف شد، فقط جنبه‌های اقتصادی نداشتند. این تحریم‌ها به نوعی حصاری سیاسی و دیپلماتیک هم در اطراف ایران پدید آورده بودند و باعث شده‌ بودند ایران نه‌تنها به لحاظ مالی، تجاری و اقتصادی تحت تحریم قرار گرفته‌باشد، بلکه بسیاری از روابط سیاسی و دیپلماتیک و سیاست خارجی ایران نیز تحت تحریم‌های بین‌المللی قرار بگیرد.

تا پیش از اجرای برجام، حتی اگر این تمایل در کشورهای اروپایی وجود داشت که روابط خود را با ایران بهبود و گسترش دهند، اگر می‌خواستند به‌صورت مشترک با ایران وارد پیمان‌ها، روابط و قراردادهای دوجانبه و چندجانبه شوند، به‌دلیل تحریم‌های گسترده سیاسی، مالی و تجاری با درهای بسته مواجه می‌شدند. بسیاری از فعالیت‌های سیاست خارجی ایران زیر سایه تحریم‌ها دچار مشکل شده‌بود.

امروز پس از برداشته‌شدن کامل تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران، روزی نو در تاریخ سیاست خارجی و دیپلماسی ایران رقم خورده است و مسوولان روابط خارجی ایران می‌توانند به‌خوبی شاهد ثمر دادن تلاش‌های شبانه‌روزی‌شان برای به سرانجام رساندن برجام در دو سال گذشته‌باشند. شاید بتوان گفت که پس از بیش از سه دهه، ایران بدون دغدغه‌ای می‌تواند به فکر روابط گسترده و همه‌جانبه با همه کشورهای جهان باشد. هر کشوری که تمایل به رابطه با ایران داشته‌باشد می‌تواند بدون هیچ نگرانی از تحریم یا مقررات دست و پاگیر بین‌المللی، براساس منافع متقابل و خواست مشترک با توان و ظرفیت کامل در همه زمینه‌ها با ایران وارد همکاری مشترک شود.

امروز با اجرایی شدن برجام، بارسنگین قید‌ تحریم‌ها و قطعنامه‌های ضد ایرانی از دوش سیاست خارجی ایران برداشته می‌شود و سیاست خارجی ایران می‌تواند با فراغ بال بدون نگرانی به‌صورت فعال و قدرتمند در همه زمینه‌ها در منطقه و جهان، ظرفیت‌ها و توانایی‌های خود را به تحرک درآورد و تلاش کند تا از ظرفیت‌های موجود در رابطه با بسیاری از کشورهای منطقه و جهان براساس منفعت ملی و به نفع ملت ایران بهره‌برداری کند.

در این میان هرچند اجرای برجام گامی بی‌سابقه و بلند در روابط میان ایران و امریکا در چهاردهه گذشته بود و اثر واضحی در بهبود روابط دو طرف گذاشت، اما رابطه میان ایران و امریکا پس از برجام همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار داد و بسیار به وقایع و اتفاقات پس از آن وابسته است.

روابط میان ایران و امریکا، روابطی خاص و ویژه هستند که سوابق و حوادث تاریخی و طولانی در حافظه این رابطه، اثر جدی بر آن دارد. با این حال اجرایی شدن برجام کمک کرده است تا بسیاری از معضلات موجود در رابطه میان تهران و واشنگتن برداشته‌شود و دو طرف دقیقا مشاهده کنند که در یک گفت‌وگوی دوطرفه منطقی؛ با احترام متقابل قابلیت اجرای خواسته‌های دوطرف و توافقی دو جانبه بدون اضرار به دیگری وجود دارد. اما سوابق روابط و حافظه‌تاریخی سیاست‌های طرفین، به‌ویژه خاطرات ایرانیان از روابط با امریکا، همچنان باعث وجود نوعی بی‌اعتمادی در روابط میان تهران و واشنگتن است. در نتیجه هر چند اجرای برجام می‌تواند راه را برای روابط بهتر سیاسی-اقتصادی-تجاری ایران با بسیاری از کشورهای جهان باز کند، اما روابط ایران با امریکا همچنان نامطمئن و وابسته به اتفاقات و حوادثی خواهد بود که پس از اجرای برجام رخ می‌دهند. خوشبختانه تحولاتی مثبت هرچند خزنده و بطئی در روابط دو کشور به آهستگی در حال انجام است که می‌توان به آزاد شدن ملوانان امریکایی و آزاد شدن چهار نفر ایرانی – امریکایی اشاره کرد که یقینا اثر مثبتی بر افکار عمومی مردم دو کشور خواهد گذاشت. با استقبال از چنین تحولات مثبتی باید امیدوار بود روابط دو کشور از حالت سخت‌افزاری و دشمنی کلاسیک به حالت نرم‌افزاری و نگاه انسانی تبدیل شود.