امید

مناظره سوم با محوریت مسائل فرهنگی در شامگاه ۱ تیر ۱۴۰۳ برگزار شد که البته همچنان به داغی گرمای این روزها نیست؛ اما کدام نامزدها بیشتر توجهات را جلب کردند؟ کدام نامزدها در عملکرد خود دچار افت شدند و مهم‌ترین مأیوسان مناظره سوم، کدام بخش جامعه بودند؟

۱- مهم‌ترین نکته مناظره سوم، به عملکرد زوج زاکانی- قاضی‌زاده هاشمی بر می‌گردد. اگرچه در ابتدا راهبرد این زوج، «ضد کمین» و اعمال فشار بر روی نامزدهای میانه‌رو و اصلاح‌طلب بود تا فضای بدون تنش برای دو کاندیدای دیگر فراهم کنند. از مناظره قبلی و توییت پورمحمدی در مورد پوششی‌بودن زاکانی، حملات این زوج با اسم رمز «دفاع از دولت شهید رئیسی» به کاندیداهای میانه‌رو و اصلاح‌طلب شدت پیدا کرده است. این هماهنگی را می‌توان در دیالوگ قاضی‌زاده با زاکانی دریافت که به او بیان کرد کسی مسئولیت دولت روحانی را گردن نمی‌گیرد.

در این راستا تلاش شده تا به چند طریق مانع از اوج‌گیری پورمحمدی شوند: الف. تأکید روی سابقه عضویت وی در دولت روحانی؛ ب. اشاره به سوابق گذشته و احتمال «توبه» پورمحمدی و ج. در نهایت، اشاره به ریشه راست سنتی شیخ و مسئول‌دانستن او در برابر ۳۲ سال مدیریت گذشته.

مورد دیگر در مورد این زوج، افزایش احتمال باقی‌ماندن آنها در رقابت است. علاوه بر درگیری لفظی پزشکیان و زاکانی، به نظر می‌رسد این زوج در حال مطرح‌ساختن خود به عنوان تنها نمایندگان و مدافعان گفتمان شهید رئیسی هستند. از این جهت،به نظر می‌رسد «سعید جمهور» اکنون رقبای تازه‌ای بر سر سبد رأی شهید رئیسی پیدا کرده است. قاضی‌زاده هاشمی علاوه بر تأکید خود بر رویکرد راست در اقتصاد، در صحبت‌های خود بر ایران بزرگ فرهنگی و دیپلماسی نوروز اشاره کرد و همچنین پس از طرح موجی علیه ایده «جت‌اسکی» وی، بعد از زمان استراحت به این موج پاسخ داد. موضع انتهایی او در خصوص حجاب هم هوشمندانه بود؛ او به ماجرای مخالفت اصلاح‌طلبان با راهیابی زنان به ورزشگاه‌ها اشاره کرد و تلویحاً آنان را مقصرخواندن کورشدن گره حجاب در نظام جمهوری اسلامی، معرفی کرد، آن هم در موقعیتی که پزشکیان فرصت پاسخگویی نداشت. اینها حاکی از افزایش فعالیت کمپین قاضی‌زاده است و احتمال عدم انصراف وی افزایش پیدا خواهد کرد.

۲- مسعود پزشکیان ابتدا در بحث مرتبط با حجاب نتوانست مواضع جالب برای زنان طرح کند و تأکید روی بحث تأثیر مسائل تربیتی، به حتم موضعی میانه در مسئله حجاب محسوب می‌شود. اما رفته رفته با افزایش تنش‌ها از سوی علیرضا زاکانی، او نیز بر میزان تنش افزود. او به‌خصوص در زمینه هنر و اشاره به اوضاع سینمای کشور و جشنواره‌های خارجی، موضعی دقیق اتخاذ کند. در ادامه نیز با طرح وعده جلوگیری از مداخله نهادهای غیرمسئول و اعمال ممیزی در حوزه فرهنگ، مواضع خود را نسبت به مناظره دوم، به سمت چپ انتقال داد. در پایان نیز با اشاره به وضعیت فیلترینگ، ماجرای قطع میکروفون محمد فاضلی و دفاع از برجام،تنش‌ها را به سطحی نزدیکِ روز چهارشنبه باز گرداند. اگرچه این تغییرات وضعیت پزشکیان را به نسبت مناظره دوم بهبود بخشید اما همچنان مشخص نیست که پزشکیان به دنبال ختم منازعات است یا ادامه آن؟ بهتر است یک رویکرد مشخص و ثابت از سوی کمپین دکتر پزشکیان انتخاب شود تا بتواند به موفقیت نزدیک شود.

۳- شیخ مصطفی پورمحمدی، با اتخاذ مواضع محافظه‌کارانه در زمینه حجاب- اشاره به خوردن حسرت وضع حجاب پیش از پاییز ۱۴۰۱- و فضای مجازی- طرح ایجاد یک پیام‌رسان بومی یا همکاری با چین و روسیه برای توسعه آن- و همچنین تشدید درگیری از سوی زاکانی، نتوانست مانند مناظره دوم روند صعودی کمپین خود را حفظ کند. با این حال در ادامه مواضع نسبتاً جالبی در حوزه هنر و سینما اتخاذ کرد. جالب‌ترین نکته پیرامون پورمحمدی، اتمام سخنان خود با شعر قطعه «همراه شو عزیز» مرحوم محمدرضا شجریان بود.

۴- محمدباقر قالیباف، برعکس انتخابات‌های گذشته در فضایی نسبتاً آرام و با ریتمی نه‌چندان تند کمپین خود را به پیش می‌برد. این مسئله سبب شده تا قالیباف، بتواند تمام فرصت خود را وقف تشریح کارنامه و برنامه خود کند. از این رو، احتمال اینکه تکانه‌ای در آرای او ایجاد شود، بسیار است. با رفتار او در دو مناظره گذشته، کمپین قالیباف توانسته حواشی پیرامون دختر آقای قالیباف را کم‌اثر کند و بر روی رقابت با سعید جلیلی متمرکز شود.

۵- سعید جلیلی در مناظره دوم و سوم، رویکرد تشدید مواضع محافظه‌کار را اتخاذ کرده و از این رهگذر، به دنبال بسیج تمام‌عیار پایگاه رأی خویش است. به جز مسئله حجاب، که می‌توان گفت محافظه‌کارترین موضع متعلق به اوست، در مابقی مباحث فاقد پویایی لازم بود و از این رو او در حال تبدیل‌شدن به کلیشه است؛ به واقع می‌توان پاسخ‌ها و نقطه نظرات او را پیش‌بینی کرد. جدای از ماهیت غیرپویای کمپین او، عدم دفاع کافی و مشهود از دولت سیزدهم،ممکن است برای او چالش‌ساز شود.

۶- به نظر می‌رسد که مواضع کاندیداها نسبت به مسئله حجاب، با حجم اهمیت آن برای بخش‌هایی از جامعه مورد پسند نباشد؛ به ویژه آن گروهی که جزء مقاومان در برابر برخورد انتظامی با مسئله حجاب هستند، احتمالاً با این مواضع یأس آنها بیشتر خواهد شد که واکنش منفی این گروه در شبکه‌های اجتماعی مؤید این ادعاست.

با اینحال، مواضع پزشکیان و پورمحمدی می‌تواند طیف زنان میانه‌رو را راضی کرده باشد؛ چراکه انتخاب موضعی با هدف کنترل تنش و نرمال‌سازی فضا به حتم طرفدارانی در دل جامعه دارد. واکنش‌های مثبت زنان به سخنان پزشکیان شواهدی در این راستاست.

می‌توان این نکته را بیان کرد که مواضع کاندیداهای جبهه انقلاب، بخش محافظه‌کار زنان و حامی مقابله با بدحجابی را خوشنود کرده است؛ به‌ویژه مواضع سعید جلیلی که کاملاً با گفتاری محافظه‌کارانه اساساً چالش‌بودن مسئله حجاب را رد کرد.