امید

بهمن نامور مطلق، معاون صنایع دستی سازمان میراث می‌گوید که «ابلاغیه‌ای از سوی رئیس جمهوری به سازمان نرسیده و حتی طی پیگیری‌هایی که انجام داده، مشخص نیست که آیا ابلاغیه در شورای عالی انقلاب فرهنگی مانده یا در ریاست جمهوری.» به هر حال طبق گفته او، آخرین خبرها حکایت از آن دارد که دانشگاه آزاد با وجود آنکه تاسیس دانشگاه فرشچیان از آن گرفته شده ولی دوباره آمادگی خود را برای تاسیس دانشگاه به شورای عالی انقلاب فرهنگی اعلام کرده است. اما عبدالمجید شریف‌زاده که یکی از افراد پیگیر تاسیس این دانشگاه بوده از بلاتکلیفی این دانشگاه نگران است و می‌گوید: «تاسیس این دانشگاه فرآیندی طولانی دارد و معلوم نیست تا زمانی که این دانشگاه تاسیس شود چند نفر از استادان هنرهای سنتی ایرانی از دست رفته‌اند.» 
دانشگاه‌های ایران تربیت کننده هنرمند نیست
«دانشگاه‌ چیزی یاد آدم نمی‌ده» این جمله را بارها از دانشجویان و فارغ التحصیلان دانشگاه‌های ایران در هر رشته‌ای شنیده‌اید. فرقی نمی‌کند فرد، فارغ التحصیل علوم انسانی باشد یا هنر. دانشگاه ایران بیمار است و رشته صنایع دستی و هنرهای اسلامی نیز که از جمله رشته‌های دیرین در ایران است، از این غافله عقب نمانده. «دانشگاه کنونی در ایران نمی‌تواند تربیت کننده هنرمند باشد.» این جمله عبدالمجید شریف‌زاده، رئیس پیشین موزه فرش و مدیر امور پژوهشی پژوهشگاه میراث فرهنگی است. او که از اولین دانشجویان ورودی کارشناسی صنایع دستی بعد از انقلاب فرهنگی در دانشگاه هنر بوده، به «ابتکار» می‌گوید: «از 18-17 سال پیش استادان روی این موضوع بحث داشتند که شیوه کنونی تدریس هنرهای سنتی در ایران شیوه درستی نیست چرا که شیوه یادگیری هنرهای سنتی شیوه استاد شاگردی بوده اما امروزه دانشگاه‌ها سعی دارند تا با تدریس چند واحد درسی در 17 جلسه به هنرجویان تمام فوت و فن‌های هنر را بیاموزد که عملا در این دوره آموزش مناسبی صورت نمی‌گیرد. در نتیجه فارغ التحصیلان صنایع دستی در ایران فارغ از مدرک، مهارتی ندارند. آنهایی که کار بلد هستند خودشان به سراغ استادان رفته و پیش آنها آموزش دیده‌اند. بنابراین از دانشگاه نتیجه‌ای حاصل نمی‌شود. دانشگاه‌های امروز ایران نمی‌توانند منتقل کننده علم و تجربه یک استاد به شاگرد باشند. چرا که نیاز است آموزش شرایط خاص خود را داشته باشد، شرایطی به شیوه استاد شاگردی. هنرآموزانی که خود بتوانند استادان آینده باشند.» 
فکر تاسیس دانشگاهی به شیوه استاد شاگردی
همین موضوع یعنی «تربیت هنرمند برای آینده ایران» هدفی برای تاسیس یک دانشگاه به شیوه استاد شاگردی در ایران شد. دانشگاهی که نزدیک به 18-17 سال پیش برای اولین بار با توجه به نظرات استاد فرشچیان در فرهنگستان هنر و در گروه هنرهای سنتی آن مطرح شد. بهمن نامور مطلق، معاون صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی که در آن زمان دبیر فرهنگستان هنر بوده، درباره مراحل تاسیس این دانشگاه به «ابتکار» می‌گوید: «موضوع تاسیس دانشگاه هنرهای سنتی در گروه هنرهای سنتی پردازش شد که عبدالمجید شریف‌زاده در آن گروه مسئولیت داشتند و استاد فرشچیان به همراه چند فرد دیگر به عنوان عضو این گروه فعال بودند. در این گروه طرح اولیه تاسیس دانشگاه تهیه شد و در آن زمان طرح تاسیس دانشگاه به شورای گسترش وزارت علوم رفت و در آنجا نیز چکش کاری شد و اصلاحاتی نیز بر روی آن اعمال شد و مورد تایید این شورا نیز قرار گرفت. از طرف دیگر طرح تاسیس دانشگاه هنرهای سنتی از طرف فرهنگستان هنر به شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز پیشنهاد شد. این شورا نیز مسیر دیگری را برای تاسیس دانشگاه نگارستان آغاز کرد. طرح تاسیس این دانشگاه در شورای هنر شورای عالی انقلاب فرهنگی بررسی شد و مورد تایید واقع شد و در دستور کار شورای عالی انقلاب فرهنگی قرار گرفت.»
توقف چند ساله طرح و امیدی دوباره در دولت تدبیر و امید
سه شنبه 27 تیر 1391 خبر تاسیس دانشگاه نگارستان هنرهای اسلامی و ایرانی در رسانه‌ها مخابره شد. خبری که حاصل جلسه چند ساعته اعضای کمیسیون هنر و معماری دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی در محل دبیرخانه این شورا بود. خبر تاسیس دانشگاه نگارستان اما تا ۲۵ اسفند ۱۳۹۲ مسکوت ماند تا محمدرضا مخبر دزفولی، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی خبر از تاسیس نگارستان هنر اسلامی ایرانی با ریاست استاد فرشچیان را به رسانه‌ها بدهد. معاون صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی درباره توقف چند ساله این طرح می‌گوید: «موضوع تاسیس دانشگاه نگارستان هنرهای اسلامی و ایرانی تا آغاز دولت یازدهم به طول انجامید و حتی در دولت احمدی‌نژاد نیز مدتی متوقف شد. در دولت یازدهم نیز آقای فرشچیان در مراسمی در کاخ موزه سعدآباد این موضوع را با آقای نوبخت مطرح کرد و او نیز قول همکاری داد و قرار شد تا از طرف شورای عالی انقلاب فرهنگی نامه‌ای درباره تاسیس دانشگاه نگارستان هنرهای اسلامی و ایرانی به رئیس جمهوری نوشته و به او ارسال شود.»
واگذاری دانشگاه نگارستان به دانشگاه آزاد و مخالفت فرشچیان
گره اصلی کار زمانی به وجود آمد که بحث تاسیس دانشگاه استاد فرشچیان از روی کاغذ به مرحله اجرا رسید و سه گزینه روی میز شورای عالی انقلاب فرهنگی برای تاسیس دانشگاه قرار گرفتند، دانشگاه آزاد، جهاد دانشگاهی و سازمان میراث فرهنگی، نامور مطلق در این باره می‌گوید: «در شورای عالی انقلاب فرهنگی دانشگاه آزاد و جهاد دانشگاهی و میراث فرهنگی از جمله گزینه‌های اجرای این دانشگاه بودند که دانشگاه آزاد توانست رای بیاورد. اما آقای فرشچیان از این موضوع راضی نبود.» شریف‌زاده اما درباره عدم تمایل استاد فرشچیان نسبت به واگذاری تاسیس دانشگاه نگارستان به دانشگاه آزاد می‌گوید: «آقای فرشچیان به دلیل اینکه مبادا آموزش هنرهای سنتی در دانشگاه نگارستان به واسطه اجرای آن توسط دانشگاه آزاد پولی شود با این کار مخالفت کرد» 
بعد از آن اما فرشچیان تا جایی که در توانش بود از هر فرصتی برای چانه زنی درباره تاسیس دانشگاه نگارستان استفاده کرد از دیداری که با رهبری داشت تا دیدارش با رئیس جمهوری و ارسال نامه به شورای انقلاب فرهنگی. نامورمطلق، معاون صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی می‌گوید: «استاد فرشچیان نامه‌ای به شورای انقلاب فرهنگی نوشت و از این شورا درخواست کرد تا این دانشگاه به سازمان میراث واگذار شود. شواری انقلاب فرهنگی نیز با این موضوع موافقت کرد و قرار شد تا نامه‌ای به رئیس جمهوری بنویسد تا او نیز مراتب تاسیس این دانشگاه را به سازمان میراث فرهنگی ابلاغ کند. من نیز به مسعود سلطانی‌فر، رئیس وقت سازمان میراث اعلام کردم و تقریبا سازمان برای تاسیس و راه‌اندازی دانشگاه آماده بود اما ابلاغیه هیچ گاه به دست سازمان نرسید. با وجود اینکه پیگیر این ابلاغیه شدم اما نفهمیدم که آیا این ابلاغیه توسط شورای عالی انقلاب به دست رئیس جمهوری رسیده اما در ریاست جمهوری مانده یا در شورای عالی باقی مانده و اصلا به دست رئیس جمهوری نرسیده است؟» 
اعلام آمادگی دوباره دانشگاه آزاد برای تاسیس دانشگاه شجریان
معاون صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی اما درباره آخرین خبری که درباره این دانشگاه شنیده می‌گوید: «تا هفته‌های اخیر خبری از دانشگاه نداشتیم تا اینکه با توجه به نارضایتی فرشچیان از روند کار، در شورای عالی انقلاب فرهنگی دوباره گفت‌وگویی در این باره صورت می‌گیرد و چون دانشگاه آزاد در شورا حضور داشته دوباره آمادگی خود را اعلام می‌کند. نامه‌ای از طرف مخبر دزفولی، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی به دست سازمان میراث رسیده که دانشگاه آزاد برای تاسیس و راه‌اندازی دانشگاه اعلام آمادگی کرده است اما با این حال ابلاغیه رسمی به دست کسی نرسیده است. این ابلاغیه باید از سوی ریاست جمهوری صورت گیرد. گرچه هنوز تصمیم گرفته نشده ولی اگر از سوی رئیس جمهوری به میراث ابلاغ شود این سازمان آمادگی لازم را برای راه‌اندازی آن دارد.» 
او می‌گوید: «ما منتظر ابلاغ این ماموریت هستیم و امیدواریم که ابلاغ رسمی صورت گیرد و یکی از این نهادها این دانشگاه را که جامعه هنری چشم انتظار آن است راه اندازی شود تا هنرهای اصیل و ایرانی – اسلامی دانشگاهی برای خود داشته باشند. اما در صورتی که راه‌اندازی دانشگاه به دانشگاه آزاد برسد آمادگی همکاری با این دانشگاه را دارد. با این حال سازمان هم علاقه‌مند است و هم آمادگی لازم را برای تاسیس دانشگاه را دارد. بهترین متولی برای تاسیس این دانشگاه سازمان میراث است به این خاطر که در سازمان هم مکان مورد نظر از جمله محوطه‌ها و خانه‌های تاریخی و معاونتی به عنوان هنرهای سنتی و صنایع دستی وجود دارد و هم اساتید مرتبط در اختیار این سازمان هستند.» 
آیا میراث فرهنگی بهترین گزینه است؟ 
پاسخ شریف‌زاده به این سوال آری است. او می‌گوید: «شورای انقلاب فرهنگی اساسنامه‌ای را مصوب کرده است که به سازمان میراث فرهنگی اجازه داده تا دانشگاه نگارستان هنرهای اسلامی و ایرانی را در رشته‌های خوشنویسی و کتابت، نگارگری، نمایش‌های سنتی، موسیقی آیینی و مقامی و هنرهای وابسته به معماری و ... تاسیس کند. سازمان میراث فرهنگی باید طراحی این رشته‌ها را انجام دهد و در حقیقت برنامه درسی، سر فصل برای آنها بنویسد و استادان را انتخاب کند که چه فردی شایستگی تدریس یک رشته ماننده سفال را به دانشجویان دارد. شرایط در میراث فرهنگی مهیا است برای آنکه سازمان میراث از گذشته مرکز آموزش عالی دارد که در سال‌های اخیر اجازه پذیرش دانشجو را نداشته است. حال با این مصوبه می‌توانند دوباره آن را احیا کنند و از فضای آموزشی و استادان استفاده کند.» 
نگرانی بابت از دست دادن استادان ماهر 
دانشگاه فرشچیان همچنان بلاتکلیف است و استاد فرشچیان نیز در آخرین اظهاراتش از ناامیدی و خستگی‌اش برای ادامه راه سخن گفته است. بلاتکلیفی که به گفته شریف‌زاده، مدیر امور پژوهشی پژوهشگاه میراث فرهنگی به ضرر هنرهای سنتی ایران تمام می‌شود. او می‌گوید: «تازه اگر قرار شود این دانشگاه آغاز به کار کند باید برای آن برنامه‌ریزی شود، برنامه به وزارت علوم برود و بعد از آنکه در وزارت علوم به تصویب رسید، فرآیند طولانی‌تری در پیش خواهد بود. هر چه قدر این پروسه طولانی‌تر شود ما استادان بیشتری را از دست خواهیم داد و این به ضرر هنرهای سنتی ایران و آینده ایران خواهد بود.»