نگاه فیلم دوستان جهان در روزهای 11 تا 22 ماه مي خيره به  جشنواره سینمایی کن شد که امسال براي شصت و نهمین بار  برگزار مي‌شد. فستیوال کن در کنار جشنواره‌های ونیز و برلین یکی از سه جشنواره سینمایی مهم جهان  است و سال‌هاست كه  معياري معتبر براي  سنجش ساخته‌هاي سينماي سراسر جهان محسوب مي‌شود.در این دوره از جشنواره کن هم در مجموع 21 فیلم بر سر دریافت نخل طلایی با یکدیگر رقابت كردند كه سینمای فرانسه با 4 فیلم پررنگ‌ترین حضور را در بخش رقابتی کن 2016 داشت. در فهرست فیلمسازان بخش رقابتی چهره‌های نامداری به چشم مي‌خوردند، از جمله اصغر فرهادی، پدرو آلمودوار، کن لوچ، برادران «دارن» و شان پن.پوستر جشنواره سینمایی کن در سال 2016 از فیلم «تحقیر» (محصول 1962)  ساخته معروف ژان لوک گدار، برگرفته شده و مردی را در حال بالا رفتن از پله به سوی رویاهایش رو به دریای مدیترانه نشان مي‌دهد. سال گذشته پوستر اين رويداد مهم سينمايي با تصویری از اینگرید برگمن طراحی شده بود. هیات داوران بخش رقابتی جشنواره کن مجموعا 9 نفر را دربر مي‌گیرد.امسال سينماي ايران هم سهمي در هيات داوران كن داشت و  کتایون شهابی، تهیه‌کننده ایرانی و مدیرعامل موسسه رسانه بین المللی شهرزاد یکی از اعضای اصلي هیات داوران كن 2016 بود. ریاست هیات داوران بخش رقابتی در این دوره از جشنواره کن را جورج میلر به عهده داشت که با کارگردانی مجموعه فیلم «مکس دیوانه» و فیلم انیمیشن «خوش قدم» تا كنون موفقیت‌های زیادی را کسب کرده است. او نخستین استرالیایی است که ریاست جشنواره بین المللی فیلم کن را به عهده گرفته و پس از اعلام این خبر از سوی دست‌اندرکاران جشنواره کن، انتخابش به ریاست هیات داوران را افتخاری بزرگ خوانده بود. سينماي ايران در اين دوره از جشنواره فيلم كن با سه فيلم حضور داشت.

  دومين فيلم ايراني كن

 علاوه بر فيلم پرجنجال «فروشنده» فرهادي كه واكنش‌هاي زيادي را در بر داشت ، فیلم «وارونگی» به کارگردانی بهنام بهزادی نیز در بخش «نوعی نگاه» به نمایش درآمد. در این فیلم علی مصفا، سحر دولتشاهی و ستاره پسیانی نقش آفرینی مي‌کنند. فرنوش صمدی، تنها کارگردان زن ایرانی هم امسال با فیلم «سکوت» در کن 2016 حضور داشت.امسال  جشنواره فیلم کن  در حالي  شروع به كار كرد كه با اينكه6 ماه از حملات تروریستی به پاریس گذشته بود جشنواره  با تدابیر شدید امنیتی و ميان ترس و واهمه بيشتر شركت‌كنندگان از بروز حملات تروريستي برگزار شد. فیلم افتتاحیه امسال ،«کافه سوسایتی» ساخته وودی آلن  بود،فیلمي‌که به رغم گفته برخی منتقدان فرانسوی تداعی کننده فیلم‌های اولیه وودی آلن است و شباهتی به آثار ارنست لوبیچ دارد.وودی آلن در مصاحبه‌ای با ورایتی گفت كه امسال حضور در جشنواره کن برای او یعنی روبه رو شدن با دو فوبیای بزرگ او؛ روزنامه نگاران و تروریست‌ها.کارگردان 80 ساله مي‌گوید حتی زمانی که به سوپرمارکت مي‌روم یا مي‌خواهم بروم روزنامه بخرم مي‌ترسم:«من بزرگ‌ترین نگران جهانم. وقتی بحث تروریسم پیش مي‌آید (hypochondriacal) پیدا مي‌کنم.» اما بالاخره جشنواره شصت‌ونهم كن ميان ترس‌هاي شديد وودي آلن برگزار و 11 روز طلايي براي سينماي جهان رقم زده شد.

  حضور ايران در جشنواره كن، از گذشته تا امروز

سابقه حضور سینمای ایران در جشنواره کن به سال 1961 میلادی باز می‌گردد.پس از انقلاب، سی و سومین دوره جشنواره فیلم کن (تنها چند ماه پس از وقوع انقلاب اسلامی) برگزار شد. در این دوره فیلم «چریکه تارا» ساخته «بهرام بیضایی» در بخش نوعی نگاه جشنواره کن به نمایش درآمد، این در حالی بود که این فیلم در ایران مجوز نمایش نگرفت. جشنواره کن که از سال 1999 تا 2003، هر سال فیلمي‌را از ایران در بخش اصلی خود (یعنی بخش مسابقه) و در سال‌های 2004 و 2005 هم چند فیلم در بخش‌های گوناگون پذیرفته بود، ناگهان در سال‌های 2006 و 2007 هیچ فیلمي‌از ایران را در هیچ بخشی نپذیرفت  و بعد هم كن جسته و گريخته براي سينماي ايران ادامه داشت تا در نهايت به فیلم «گذشته» ساخته «فرهادی» رسيد و نخل طلا را براي بازيگر زن خود به ارمغان آورد. اين كارگردان با ذوق ايراني كه حداقل سه فيلم در سطح بهترين آثار جهاني در كارنامه خود دارد امسال هم با «فروشنده» در اين آوردگاه جهاني حضور داشت. حضوري كه به عقيده بسياري موفقيت بزرگي را در كارنامه فرهادي ثبت خواهد كرد كه منوط به كسب جايزه نيست. موفقيت فرهادي تثبيت جايگاه سينما و نوع قصه‌گويي‌‌اش به دنياست و سواي از كسب جايزه ، ديگر وقت آن رسيده است كه سينماي جهان به فرهادي احترام ويژه‌اي بگذارد.

  وارونگي اولين مهمان ايراني كن

نخستین فیلم ایرانی که  امسال در جشنواره فیلم کن به نمایش درآمد، «وارونگی» ساخته بهنام بهزادی بود. فیلمي‌درباره زندگی یک زن ایرانی که گمان می‌کند مستقل و آزاد است، اما به زودی درمی‌یابد که او هم در بند مشکلات خانوادگی و اجتماعی‌ است.«ورایتی» در نقدی درباره این فیلم می‌گوید: «وارونگی» علاوه بر این، تصویری هم از تهران به عنوان یکی از آلوده‌ترین شهرهای جهان به دست می‌دهد. در این فیلم آلودگی هوا زندگی خانوادگی نیلوفر (با بازی سحر دولتشاهی) را دگرگون می‌‌کند و او مجبور می‌شود هر آنچه را که طی 10 سال ساخته و استقلال خود به عنوان یک زن را مدیون آن است، رها کند و در جست‌و‌جوی هوای پاک زندگی تازه‌ای را در پیش بگیرد.

بهنام بهزادی به خاطر فیلم «قاعده تصادف» جایزه جشنواره فیلم توکیو و جشنواره سه قاره را به دست آورده بود. این نخستین بار  بودکه فیلمي‌از این کارگردان ایرانی در بخش نوعی نگاه جشنواره فیلم کن به نمایش درآمد.بهزادی در گفت‌و‌گو با سایت جشنواره فیلم کن گفت «وارونگی» با این تصویر در ذهن او شکل گرفته است: «چند سال پیش در تهران، در یک روز خیلی آلوده دختری را در پیاده‌رو دیدم که مثل خیلی‌های دیگر ماسک زده بود و داشت راه خودش را می‌رفت، وقتی که از کنار من رد شد، هق‌هق‌کنان گریه می‌کرد. از خودم می‌پرسیدم که آیا او ماسک زده که خودش را از چشم دیگران و قضاوت‌های مردم پنهان کند؟ چند سال گذشت و با این‌حال این تصویر همچنان در ذهن من بود».

   غوغاي  «فروشنده» در كن

فیلم «فروشنده» تازه‌ترین ساخته اصغر فرهادی در جشنواره فیلم کن، به عنوان آخرین فیلم بخش اصلی به نمایش درآمد. منتقدان این فیلم را ستوده‌اندو حتي بعضي از آنها اعلام كردند كه  فیلم فرهادی سطح رقابت‌ها در کن را بالا برد.  «فروشنده» شامگاه جمعه ۳۱ اردیبهشت در جشنواره فیلم کن به نمایش درآمد.

  ماجراي فيلم فرهادي

 تازه‌ترین فیلم اصغر فرهادی زندگی زن و شوهری به نام رعنا (ترانه علیدوستی) و عماد (شهاب حسینی) را نشان می‌دهد که در حال بازی در نمایش «مرگ فروشنده» نوشته آرتور میلر، نویسنده و نمایشنامه‌نویس آمریکایی هستند. آن‌ها در یک مجتمع مسکونی سکونت دارند که یک روز، به‌طور غیر منتظره‌ای آسیب می‌بیند و در معرض فروپاشی قرار می‌گیرد. ساکنان سراسیمه آپارتمان‌شان را ترک می‌کنند؛  مجتمع فرونمی‌پاشد اما غیر قابل سکونت است.

 رعنا و عماد ناگزیر به آپارتمان نیمه‌ويرانی نقل مکان می‌کنند که ظاهرا به زنی با معاشرت‌های مشکوک تعلق دارد. یک شب عماد به منزل برمی‌گردد و در راه پله رگه‌هایی از خون می‌بیند. مردی ناشناس رعنا را مورد تعرض قرار داده. ظاهرا زندگی می‌تواند از نو به روال همیشگی‌اش ادامه پیدا کند اما این حادثه زندگی آن‌ها را مختل می‌کند. منتقدان در مجموع از فیلم «فروشنده» به عنوان یک اثر درخشان یاد کرده‌اند که هر چند به پای فیلم «جدایی» نمی‌رسد اما به لحاظ میزانسن و درام از یک رویداد ساده آغاز می‌شود و به تدریج ابعادی پیچیده پیدا می‌کند. اکسپرس نوشته است که اصغر فرهادی موفق شده در این فیلم خشونت پنهان در روابط بین انسان‌ها را با حوادث روزمره و به ظاهر پیش پا افتاده برملا کند. تله‌راما،  دقت اصغر فرهادی در فیلمنامه‌نویسی و دکوپاژ حساب‌شده و سختگیرانه در فیلم «فروشنده» را ستوده است. لا پرس می‌نویسد که با نمایش فیلم «فروشنده» در آخرین روزهای جشنواره فیلم کن سطح رقابت‌ها به طرز چشمگیری افزایش پیدا کرده است. اریک مولار ، منتقد  LAPRESS  در نقدی  به فیلم «فروشنده» نوشت: فروشنده فیلمي‌است که در لحظات آخر به جشنواره شصت‌و‌نهم کن اضافه شد و در حالی که کیفیت کلی جشنواره امسال بالا رفته بود، همچنان تا شب جمعه شاهکار تمام عیاری ندیده بودیم. نتیجه اينكه اصغر فرهادی با فیلمش سطح مسابقه را بالا برد. در این روز عجیب در کن ما بهترین فیلم جشنواره و بدترین را دیدیم، دومي‌به لطف جناب شان پن و آخرین چهره‌ نفرت انگیزش! اگر فستیوال را به دوي استقامت تشبیه کنید که از ابتدا در حال دیدن پایانش هستید، فرهادی کسی است که به شما بال پرواز می‌دهد.در این بوم نقاشی، فرهادی مسائل مختلفی را برای ما کالبد شکافی می‌کندمانند خشم، انتقام، تحقیر، عصبانیت، افتخار، بخشش و ترحم. همچنین تغییرات روابط بین یک زوج که با یک اتفاق ناگوار روبه‌رو شده‌اند را تصویر می‌کند. او همچنین سنت‌هایی که در کشورش جریان دارد را بررسی می‌کند، بی‌خود نیست که روایتی موازی با مرگ فروشنده آرتور میلر ایجاد می‌کند.درام روانشناسانه فرهادی نشان از درک والای او از درونیات انسان‌ها دارد و مانند فیلم او پل ورهوون اثر زیبایی بر قلب مخاطب می‌گذارد».همچنين در ادامه سلسله نقدها، «اوون گايبرمن»هم ضمن تقدير از آخرين ساخته فرهادي ترانه عليدوستي را نسخه ايراني ماريون كوتيار دانست.«فروشنده» ۱۸ مهرماه سال جاری پروانه ساخت گرفت. ابتدا قرار بود در جشنواره فیلم فجر به نمایش درآید  اما نام این فیلم در فهرست فیلم‌های فجر قرار نگرفت. در جشنواره فیلم کن هم بعد از اعلام رسمي‌نامزدهای نخل طلا در فهرست فیلم‌های بخش اصلی گنجانده شد.

  حاشیه‌های جشنواره کن 2016

جشنواره كن امسال هم مانند تمام جشنواره‌هاي بزرگ  سينمايي در جهان حاشيه‌هاي متعددي به همراه داشت. سینمای آلمان که در سال‌های گذشته حضوری کمرنگ را در جشنواره کن تجربه کرده بود، این بار با فیلم «تونی اردمان» (Toni Erdmann) به کارگردانی مارن آده، در بخش رقابتی شرکت كرد. «پدرو آلمودوار» سینماگر بنام اسپانیایی از جمله رقبای اصغر فرهادی بر سر کسب نخل طلایی بود. تازه ترین اثر او که خولیتا (Julieta) نام دارد، اگرچه تحسین منتقدان را برانگیخته اما از سوی علاقه مندان سینما چندان مورد استقبال قرار نگرفته است. آلمودوار از مهمانان ثابت جشنواره کن محسوب مي‌شود اما تاکنون موفق به کسب نخل طلایی این فستیوال نشده است. او پیش از آغاز رقابت بر سر کسب نخل طلایی اعلام کرده: «بدون نخل هم مي‌توانم به زندگی ادامه دهم .»

  پابرهنه روي فرش قرمز

 يكي از حاشيه‌هاي جشنواره امسال كه سروصداي زيادي به پا كرد ، پا برهنه شدن جوليا‌ رابرتز در مراسم فرش قرمزبود. جولیا رابرتز،  بازیگر مشهور سینمای‌هالیوود که با فیلم «مانی مانستر» ساخته جودی فاستر در شصت‌و‌نهمين جشنواره کن حضور داشت پس از حضور بر فرش قرمز کن در میانه راه کفش‌های خود را از پای درآورد و پابرهنه مقابل دوربین عکاسان رفت.پیش از این و از جمله در جشنواره سال گذشته نیز انتشار اخباری مبنی بر اینکه زنان شرکت‌کننده در جشنواره فیلم کن نمی‌توانند با کفش تخت در مراسم فرش قرمز حاضر شوند، انتقادهای زیادی را به دنبال داشت.سال گذشته اگرچه فستیوال کن اجبار در پوشیدن کفش پاشنه بلند برای زنان در مراسم فرش قرمز را تایید کرد اما مدیر جشنواره آن را «شایعاتی بی‌اساس» دانست.« کریستین استوارت» هم ديگر بازيگري بود كه كفش‌هاي خود را در دست گرفت و پابرهنه روي فرش قرمز كن 2016 رفت. «آیشواریا رای» هم سوژه خوبي براي عكاسان اين دوره از جشنواره بود و لباس بلند «امل كلوني» همسر جورج كلوني كه هنگام عكاسي براي او دردسرساز شده بود هم از حاشيه‌هاي ديگر امسال بود.اما به جرأت مي توان گفت كه جشنواره كن درروز آخر براي سينماي ايران حال و هواي ديگري داشت.

  فروشنده جشنواره را ديدني كرد

عوامل فيلم «فروشنده» فرهادي در آخرين روز جشنواره روي فرش قرمز جشنواره رفتند و نگاه‌هاي بسياري را به خود معطوف كردند.اصغرفرهادي،شهاب حسيني و ترانه عليدوستي با ظاهري بسيار آراسته در نشست خبري و فرش قرمز فيلم «فروشنده» حاضر شدند و از اولين دقايق حضورشان روي فرش قرمز به واسطه لباس‌هايشان تبديل به سوژه بي رقيب شبكه‌هاي اجتماعي ايرانيان شدند.همان شب و  بعد از نشست خبري فيلم ، اصغر فرهادي و دو بازيگر نقش اصلي‌اش با آواز «دلشدگان» استاد شجريان پا روي فرش قرمز كن گذاشتند ولذت براي تماشاگران سراسر غرور و هيجان ايراني به اوج رسيد.در مقابل تمجيد از نوع پوشش بازيگران فيلم «فروشنده»، لباس‌ها و ظاهر عوامل فيلم «وارونگي» در جشنواره بسيار مورد انتقاد قرار گرفت و بسياري لباس سحر دولتشاهي را درخور چنين مراسمي كه نگاه جهان روي آن معطوف است ندانستند.