امید

به گزارش امید،سید حسن، حجت‌الاسلام و المسلمین سیدحسن خمینی در شصت و هفتمین اجلاس مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی با تشکر از زحمات مدیران دانشگاه آزاد اسلامی خصوصا واحد نجف‌آباد اظهار داشت: چندین بار آیت‌الله هاشمی رفسنجانی به من گفت که برو و واحد نجف‌آباد را ببین زیرا کاری خارق‌العاده است. اما من تا امروز فکر نمی‌کردم کاری با این عظمت انجام شده باشد که از ریاست محترم دانشگاه آزاد واحد نجف‌آباد باید تشکر و قدردانی کرد.

وی در ابتدای بحث خود با بیان اینکه دانشگاه به سبب ارتباط با علم دارای یک ارزش بسیار مضاعف می‌شود یادآور شد: روایات زیادی در باب ارزش علم و تفکر وجود دارد که واقعا تکان‌دهنده است. امیرالمومنین می‌فرمایند گنجی ارزشمند‌تر از علم نیست. رسول خدا(ص) هم می‌فرمایند: اگر عالم دو رکعت نماز بخواند از هزار رکعت نماز جاهل ارزش بیشتری دارد. ایشان در روایت دیگری هم می‌فرماید قسم به خدایی که جان پیامبر در دست او یک عالم از هزار عابد زاهد برای ابلیس خطرناک‌تر است، زیرا عابد برای خودش زندگی می‌کند اما عالم نفعش به حال دیگران (جامعه است). ما در فرمایشات امام هم موارد زیادی را می‌بینیم. ایشان میان عرفان مثبت و منفی فرق می‌گذارند و می‌گویند عرفان منفی عرفان غارنشینی و گوشه‌نشینی است و عرفان مثبت عرفان امیرالمومنین،‌عرفان بدر‌،احد، صفین و در صحنه بودن است که براساس این عرفان عارف درون جامعه زندگی می‌کند همچنین پیامبر در روایتی که شیخ مفید در کتاب امالی نقل شده می‌فرمایند علم بیاموزید که علم سبب شما و خدا است.

سیدحسن خمینی افزود: علم با همه ارزش و اهمیتی که دارد اگر به یک نکته گره نخورد سعادت بشر را در پی ندارد و ممکن است حجاب فرد شود که آن "اخلاق" است در یک نگاه بازتر دوره ما دوره علم‌گرای است و قطعا پیشرفت ما در 100 و 150 سال اخیر چندین برابر پیشرفت بشر در طول تاریخ بوده است اما این پیشرفت در بسیاری از جوامع باعث سعادت نشده و از دل همین علم‌گرای جنگ‌های خونین‌تری اتفاق افتاد و جنگ جهانی دوم 25 میلیون کشته و آواره و زخمی بر جای گذاشت لذا هرگاه علم را از اخلاق جدا کردند نتیجه‌ای حاصل شد که تمام عالمان از آن به سطوح بودند.

یادگار امام گفت: نتیجه‌ای که از این بحث می‌گیریم این است که ارزش علم بی‌تردید جز والاترین ارزش‌هایی است که انسانیت با هر نوع مکتب و فلسفه فکری برای محیط و جامعه خود تعریف کرده است علم اگر از اخلاق چه دینی و چه غیردینی جدا شود معضلات جامعه را از جهتی کم و از جهتی زیاد کرده است و این مسائل باید ما را به این امر متنبه می‌کند که دانشگاه علاوه بر آنکه محیط دین‌داری باشد محیط علم باشد و همانطور که محیط علم باشد محیط اخلاق هم باشد.

یادگار امام با اشاره به تقسیم اخلاق به دو حوزه عمومی و خصوصی افزود: در حوزه اخلاق عمومی کتاب‌های زیادی است که پیشنهاد می‌کنم در این زمینه کتاب شرح جنود عقل و جهل امام را بخوانید ایشان در مقدمه کتاب می‌گویند برخی معتقدند کتب اخلاقی باید حکم نسخه داشته باشند اما من معتقدم این کتب باید حکم دارو را داشته باشند که وقتی می‌خوانی از آن متاثر شوی و خوانده را متخلق به اخلاق کند.

وی ادامه داد: لذا درس اخلاق گذاشتن جامعه را اخلاقی نمی‌کند اگر می‌خواهیم جامعه را اخلاقی کنیم باید از خودمان شروع کنیم روزی کودکی در آغوش فردی گریه می‌شود هر چه آن فرد بچه را تکان می‌داد گریه‌اش قطع نمی‌شد تا اینکه به او گفتم دلیل گریه بچه خود تو هستی او را زمین بگذار تا آرام شود. بنابراین گاهی بعضی خطیبان منشا رذایل اخلاقی هستند و درس اخلاق می‌گویند و تمام وجود فرد را حسد و کینه فرا گرفته اما اخلاق تدریس می‌کنند که فایده‌ای ندارد معلمان اخلاق معمولا سخنوران خوبی نیستند و البته چه بهتر معلم اخلاق سخنور جان وپاک و روح آراسته‌ای هم داشته باشند.

یادگار امام در ادامه سخنان خود اظهار داشت: اخلاق ریشه اعتدال است همیشه بین افراط و تفریط خط اعتدال قرار دارد؛ بین خمودگی و شرف خط عفت است و شجاعت بین تهور و ترس است مرز بین افراط و تفریط هم اعتدال و زندگی اخلاقی است.

وی با بیان اینکه اصل سخن امروز من در باب اخلاق تخصصی در محیط‌های علمی گفت: ما در محیط‌های علمی باید یک تعریف اخلاقی برای خودمان داشته باشیم مثلا همه می‌گویند سرقت بد است در محیط‌های علمی سرقت تعریف دارد و هر نقل قولی بدون رفرنس یک سرقت است که این یک نوع بی‌اخلاقی در محیط‌های علمی است. در روایات نقل شده که یکی از چارچوب‌ها اخلاق اسلامی وفای به عهد است و حتی در برخی احادیث است که مسلمان با وفای به عهد شناخته می‌شود از جمله موارد وفای به عهد نکردن این است که در محیط علمی کم کاری نکنیم و اگر استادی تعهد داده که 20 ساعت کار کند اگر کمتر از آن کار کند فعلی غیراخلاقی مرتکب شده یا مثلا در مورد سرقت ما فکر می‌کنیم دزدی فقط این است که چیزی را از خانه همسایه برداریم در حالی که استفاده بدون اجازه از مطالب دیگران هم یک سرقت است.

عضو هیات امنای دانشگاه آزاد اسلامی در ادامه این بحث با بیان اینکه یکی از رذل‌آمیزترین صفات‌های که در محیط‌های علمی شایع تر است حسد که به افعال زیردستی هم می‌رسد افزود: اگر رفیق هم هستیم آن را با حسد آمیخته نکنیم و رفتار خود را تابعی از حسد به دیگران نسازیم ما وارد برخی طیف‌های فرهنگی که نمی‌خواهم نامی از آنها ببرم می‌شویم می‌بینیم که هیچ دو نفر در آن پیدا نمی‌شوند که با یکدیگر رفیق باشند که این ناشی از حسد نهفته در وجود افراد است.

وی با بیان اینکه کم‌کاری در تدریس از مصادیق خیانت در امانت است ادامه داد: یکی دیگری از مواردی که در محیط‌های علمی اخلاق را معنا می‌کند خودداری از خود آرایی است یکی از عادت‌های انسان این است که خود را بیآراید همواره خود را زینت می کند و این نشانه ضعف نفسانی او است اینکه دیگران از فردی تعریف کنند و او خوشش بیاید یک ضعف نفسانی است. خودآرایی کردن بستر این تعریف‌ها است و به قول ما طلبه‌ها فردی که از خود بیشتر از داشته‌هایش تعریف می‌کند شخصیت اثباتی دارد.

وی با قرائت این شعر که شیخی به زنی فاحشه گفتا مستی... گفت: این خودآرایی در وجود همه نهفته است و همه این جمله معروف امام را به یاد داریم که فرمودند نگوید من؛ بگوید مکتب من. منیت آغاز انحراف است میان ما و سعادت همین من فاصله است اینکه فردی خود را تدلیس و زیورآرایی می‌کند ناشی از ضعف شخصیت او است.

یادگار در ادامه سخنان خود با اشاره به بحث کرسی‌های آزاد اندیشی که مورد تاکید رهبر معظم انقلاب قرار گرفته است موضوع حقیقت‌جویی در دانشگاه را مورد بحث قرار داد و گفت: اینکه انسان چشم به روی حقیقت ببنند یک رویه اخلاقی است و باید از آن دوری گزید. در خصوص تقلید هم باید گفت تقلید باید در امور کارشناسی انجام شود و در امور علمی امر مضموم است لذا هیچ مرجع تقلیدی در اصول دین تقلید را تجویز نکرده است زیرا اصول دین مربوط به اندیشه است نه علم و اینکه بی‌دلیل حرفی را بپذیریم یک امر مضموم است که اخلاق حکم می‌کند در محیط علمی از تقلید کورکورانه بپرهیزیم البته رد بی‌دلیل هر سخن هم امر مضمومی است امام در نامه خود به یادگارشان می‌گویند کراماتی از بزرگان می‌شنوی را انکار نکن که دلیل این سخن نبود استدلال کافی برای رد آن کرامات است اما دربسیاری از محیط‌های دانشگاه‌های ما تعصبات کورکورانه وجود دارد.

وی تاکید کرد: اینکه هر چیزی که ظاهر متجددانه ندارد مردود است و یا بالعکس، حرف صحیحی نیست.

به گزارش جماران وی از همین بحث موضوع نقد منصفانه را مورد اشاره قرار داد و گفت: دوری از نقد منصفانه دوری از فضای اخلاقی است چرا انسان‌ها نقد نمی‌پذیرند زیرا این برای آنها از حقیقت مهم‌تر می‌شود در حالی که پذیرش حرف درست یکی از اصول اخلاقی در محیط‌های علمی است. همانطور که نمی‌شود حرف غیر خود را به راحتی رد کنیم نمی‌توان به راحتی حرفی را هم پذیرفت.

سیدحسن خمینی با اشاره به موضوع شجاعت در محیط‌های علمی گفت: خیلی‌ها ممکن است به راحتی از هر چیزی نگذرند در حالی که امام می‌فرمود اینکه حرف مرد یکی است درست نیست حرف مرد دو تا است لذا این جمله ریشه در تعهدات کور جامعه دارد چرا اگر ما امروز اشتباه کردیم فردا به آن اعتراف نکنیم یکی از دلایل آن این است که ما فکر می‌کنیم که اگر امروز به اشتباه‌مان را اعتراف کنیم جامعه می‌گوید هر چه او تا به امروز گفته است همه اشتباه است که البته لازم است مستمع هم باید خود را آماده شنیدن اشتباه کند.

یادگار امام در جمع‌بندی صحبت‌های خود اظهار داشت: ما در دستورات دینی خودمان و گوهر نابی به نام علم داریم که تلاش در جهت آن را بی‌تردید یک جهاد می دانیم اما اگر این علم را از اخلاق جدا کنیم چیزی به دست نیاورده‌ایم بلکه مار در آستین پرورش دادیم و آنچه که از طریق آن به دنبال سعادت بوده‌ایم باعث بدبختی خودمان شده است ما باید اخلاق را همواره به گوهر علم بیاراییم که از آن ارزش به دست می‌آید.

وی ادامه داد: اخلاق در علم کارکردهای خاص خود دارد که یکی از آنها حقیقت‌جویی است که به عنوان یکی از لوازم زندگی اخلاقی است.

سیدحسن خمینی با قرائت یکی از شعرهای سعدی شیرازی گفت: به گفته وی منشا همه رذایل در خوف و طمع است و اگر آنها را از درون خود بیرون بریزم از چیز دیگر دیگری بیم نداریم.

وی گفت: دوره‌های مسوولیت تمام می‌شود و آنچه باقی می‌ماند کارهای خیری بود که مدیران انجام دادند لذا دوستان برای این دوره مدیریت خود ارزش قائل باشند زیرا به چشم بهم زدنی مسوولیت و عمر تمام می‌شود و به این دوره به عنوان دوره ارزشمند برای خدمت باید نگاه کرد. در هیات امنای دانشگاه آزاد فضای خوب همدلی حاکم است و دکتر دانشجو خدمات خوبی کرده است.

وی در پایان ابراز امیدواری کرد که دوره خدمت به دوره غبطه تبدیل نشود بلکه دوره افتخار باشد که نهاد علم اخلاق مدار را در دانشگاه باور کرده است.