امید

اختلاف‌نظر در زمینه سود و زیان حضور در اتحادیه اروپا در سطح احزاب، موسسات اقتصادی و مردم بریتانیا از گذشته وجود داشت و همچنان هم وجود دارد. لذا مشکل است گفته شود که تصمیم خروج از اتحادیه نظر مشترک دستگاه حاکمیت بریتانیا بود. بلکه برعکس؛ احزاب عمده بریتانیا نظیر حزب محافظه‌کار که دولت فعلی را در اختیار دارد و حزب کارگر مخالف خروج بودند. بسیاری از صاحب‌نظران سیاسی بریتانیا دیوید کامرون را به‌خاطر محاسبه اشتباه رای اکثریت مردم محکوم می‌کنند. اکثریت احزاب و مردم اسکاتلند و ایرلند شمالی و ساکنان لندن نیز مخالف خروج بودند و هستند. شهروندان مسن خواستار خروج شدند اما اکثریت جوانان خواستار ادامه حضور هستند. ۷۵‌درصد جوانان رای به ماندن دادند و ۶۱‌درصد افراد مسن‌(بالای ۶۵ سال) رای به خروج داده‌اند. مجله اکونومیست برگزیت را یک شکاف فجیع نامیده است.

در واقع رای به خروج، رای طبقه فرودست شهروندان انگلیس و عمدتا به‌خاطر حضور کارگران اروپای شرقی در انگلیس بوده است. کارگران مهاجر اروپای شرقی فرصت‌های شعلی کارگران انگلیسی را می‌گیرند چون هم بهتر کار می‌کنند و هم حقوق کمتری می‌گیرند و هم سرعت کارشان بیشتر است. عدم فعال بودن حامیان حضور در رسانه‌ها برای اقناع افکار عمومی و فعالیت شدید حامیان خروج و دادن برخی اطلاعات غلط مبنی بر زیاد شدن بودجه بهداشت و درمان در صورت خروج، موجب رای آوردن خروج شد. بنا بر برخی گزارش‌ها؛ تاره مردم می‌پرسند عواقب خروج چیست؟ به نظر من توده مردم رای‌دهنده به خروج، اسیر تبلیغات پوپولیستی ملی‌گرایان افراطی نظیر نایجل فراژ و مخالفین مهاجرین شدند نظیر بوریس جانسون، بدون آنکه برآورد صحیحی از عواقب خروج از بازار مشترک اروپایی داشته باشند. این انتخابات جنجالی عملا جامعه بریتانیا را دو پاره کرده است و پیامدهای وسیع اقتصادی و سیاسی برای مردم دارد، تقریبا مثل شرایط پس از پیروزی محمود احمدی‌نژاد در انتخابات ریاست‌جمهوری بر اکبر هاشمی‌رفسنجانی در سال ۸۴ و بر میرحسین موسوی در سال ۸۸.

هرچند دست‌کم دو سال برای مذاکرات خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا فرصت لازم است، اما از همین الان واکنش‌های بازار به خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا شروع شده است، به نظر شما واکنش‌هایی مانند سقوط ارزش پوند انگلیس یا سقوط بازارهای سهام، واکنشی احساسی و قابل جبران است یا این نزول تا مدت‌ها ادامه پیدا خواهد کرد و بریتانیا را دچار بحران اقتصادی می‌کند؟

واکنش‌های بازار به برگزیت Brexit به هیچ‌وجه احساسی نیست بلکه براساس محاسبات ریسک مالی و اقتصادی است. طی هفته گذشته ارزش پوند به کمترین مقدار در 30 سال گذشته رسیده است و حداقل تا سه ماه آینده بهتر نخواهد شد و شاخص بورس لندن نیز به پایین‌ترین سطح از سال ۲۰۰۸ رسیده است، لذا بریتانیا تا مدتی گرفتار پس‌لرزه‌های منفی رای به خروج خواهد بود و نرخ سرمایه‌گذاری در این کشور طی دو سال آینده کاهش می‌یابد و بخشی از سرمایه‌ها از انگلیس به خارج از این کشور مهاجرت خواهند کرد. در نتیجه نه‌تنها نمی‌توان سقوط بازار سهام و ارزش پول در بریتانیا را مقطعی و موضعی دانست بلکه پیش‌بینی می‌شود این روند در طول ماه‌های آینده هم ادامه داشته‌باشد.

به نظر شما خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا به لحاظ سیاسی و اقتصادی از وزن اتحادیه اروپا تا چه اندازه در روابط بین‌الملل کم می‌کند؟

باتوجه به عضویت دایمی بریتانیا در شورای امنیت سازمان ملل و روابط ویژه آن با امریکا، برگزیت اسباب کاهش وزن سیاسی اتحادیه اروپا در روابط بین‌الملل به‌ویژه در خاورمیانه می‌شود.

خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا بیشتر به وزن سیاسی، اقتصادی و مالی اتحادیه اروپا ضربه وارد می‌کند یا اینکه بیشتر از قدرت سیاسی و اقتصادی بریتانیا کم می‌کند؟

برگزیت پیامدهای اقتصادی و سیاسی و اجتماعی گسترده‌ای را برای بریتانیا و اتحادیه اروپا خواهد داشت و مسلما بر بازار انرژی، ارز، فلزات گرانبها و شاخص‌های بورس تاثیرات حایز اهمیتی می‌گذارد. حتی بر میزان رشد اقتصادی جهان اثر گذاشته است، صندوق بین‌المللی پول تحت تاثیر برگزیت پیش‌بینی رشد اقتصادی جهان را از ۳/۴ به ۳/۲‌درصد کاهش داده است. اگر تحت تاثیر برگزیت برخی اعضای دیگر آهنگ جدایی سر دهند، اسباب تضعیف واحد پولی یورو می‌شود. لذا دو طرف از این تصمیم آسیب خواهند دید.

وزن سیاسی دو طرف در روابط بین‌الملل کاهش می‌یابد، بریتانیا بدون عضویت در اروپا وزن سیاسی و نقوذ سیاسی‌اش در جهان کاسته خواهد شد. این مساله ممکن است به نفع جهان اسلام، ایران و روسیه باشد اما به زیان منافع ملی انگلیس‌هاست.

بریتانیا به‌عنوان یکی از طرف‌های مذاکره با جمهوری اسلامی ایران در گروه 1+5 حضور داشت، در عین حال در این مذاکرات اتحادیه اروپا به‌عنوان نماینده گروه 1+5 در مذاکرات دوجانبه از سوی گروه با ایران گفت‌وگو می‌کرد. به نظر شما آیا خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا می‌تواند تاثیری بر توافقات حاصل شده در توافق هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران با گروه 1+5 داشته‌باشد؟

بستگی دارد که چه دولتی جایگزین دولت فعلی بریتانیا شود، اگر دولت بعدی نیز سیاست دولت کامرون مبنی بر لزوم مراودات بانکی و اقتصادی داشته باشد، از آن جهت که وزن سیاسی‌اش با خروج کمتر شده است، کمتر هم می‌تواند به امریکا فشار بیاورد. از جهت دیگر چون دولت بریتانیا تا دو سال آینده درگیر روش خروج و توافق جدید با اتحادیه است، نمی‌تواند نقش فعالی در رابطه با برجام داشته باشد، از این جهت باتوجه به موضع مثبت دولت کامرون پس از برجام نسبت به ایران، این موضوع از جهت اقتصادی به نفع ایران نیست مگر آنکه بانک‌های انگلیسی به‌سرعت به‌خود بیایند و ایران را به‌عنوان بازار جدید سرمایه‌گذاری تلقی کنند که این تصمیم وضعیت را متفاوت می‌کند، باتوجه به طبیعت محافظه‌کارانه بانک‌های انگلیسی تغییر سریع به سوی بازار ایران را براساس مشاهدات و مذاکراتم ضعیف ارزیابی می‌کنم.

بریتانیا به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین قدرت‌های اروپایی از اصلی‌ترین پایه‌های بسیاری از اتحادها و معاهده‌های غربی هم هست، به نظر شما آیا خروج انگلیس از اتحادیه اروپا می‌تواند بر اتحادها و پیمان‌هایی مانند ناتو یا گروه ۷ تاثیر بگذارد؟

باتوجه به اینکه ناتو پیمان نظامی بلوک غرب علیه قدرت‌های رقیب نظیر روسیه، چین و ایران است و گروه ۷ نیز اتحادیه اقتصادی بلوک غرب است، و انگلیس یک بازیگر شاخص بلوک غرب است، بعید است برگزیت بر ناتو و گروه۷ تاثیر منفی بگذارد، حتی انگلیس مجبور است که نفش فعال‌تری در این دو باشگاه نظامی و اقتصادی غرب ایفا کند تا عدم‌حضورش در اتحادیه اروپا را جبران کند. البته تضعیف اتحادیه اروپا و بریتانیا باعث ضعیف شدن قدرت ناتو و گروه۷ می‌شود.

از پیش از برگزاری همه‌پرسی خروج از اتحادیه اروپا، بریتانیایی‌ها به امریکا و روابط دو سوی اقیانوس اطلس به‌عنوان یک رابطه جایگزین برای اتحادیه اروپا می‌نگریستند، بعد از برگزاری همه‌پرسی هر چند ایالات متحده امریکا تلاش کرد نشان دهد نتیجه این همه‌پرسی اثری بر روابط سیاسی و تجاری دو کشور نخواهد داشت، اما در عین حال موضوعاتی مانند حذف انگلیس از صدر کشورهای در حال مذاکره برای معاهدات تجارت ترجیحی ایالات متحده امریکا هم مطرح شد. آیا خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا بر روابط موسوم به «رابطه ویژه» میان این کشور و ایالات متحده امریکا تاثیر خواهد داشت؟

هیچ کشوری نه در اتحادیه اروپا و نه در جهان نزدیک‌تر از انگلیس به امریکا نیست، امریکا در واقع ادامه انگلیس است. لذا برگزیت باعث کاهش نفوذ امریکا در اتحادیه اروپا می‌شود اما روابط راهبردی انگلیس و امریکا عمیق‌تر از آن است که با این موضوع آسیب ببیند ولی نفوذ دولت انگلیس در امریکا به‌خاطر کاهش وزن سیاسی کاهش می‌یابد. از سوی دیگر دوره ریکاوری اقتصادی انگلیس به نظرم حدود سه تا پنج سال طول می‌کشد، بعد از آنهم باتوجه به تکنولوژی و صنایع برتر آلمان، انگلیس قدرت اول اقتصادی اروپا نخواهد شد.