امید

 او از همان ابتدای کار و فعالیت خود گذراندن دوره‌های حقوق، علوم سیاسی و اخذ دکترا در رشته حقوق و علوم سیاسی، مدافع واقعی حقوق اجتماعی و سیاسی مردم بود که به دلیل عرق مذهبی و انجام فریضه امر به معروف و نهی از منکر به این امر مهم می‌پرداخت و بخش قابل ملاحظه‌ای از زندگی خود را در دنیای سیاست سپری کرد. دکتر صدر حتی در بستر بیماری هنگامی که آخرین نفس‌های خود را می‌کشید، لحظه‌ای از مشکلات مردم غافل نماند و تا آنجا که توانست سخن خود را گفت و نظرش را ابراز داشت. نوشته‌ها و گفته‌های او حاکی از آن است که لحظه‌ای درد مردم را فراموش نکرده و با رنج آنها رنجور بوده است.

دکتر صدر در آخرین سال زندگی خود، یعنی در 96سالگی، در حالی که بخشی از نیروهای حیاتی خود را از دست داده بود، در نبود امکان و فرصت به عذرخواهی پرداخت که آن نیز به صورت استعاره باید نوعی اعتراض تلقی شود. آقای صدر حاج سیدجوادی که از شیفتگان نهضت ملی‌شدن صنعت نفت و از ارادتمندان دکتر محمد مصدق بود پس از همکاری‌هایی که با نهضت ملی شدن صنعت نفت و رهروان راه مصدق داشت، پس از 28 مرداد سال 1332 از پای ننشست و در تشکیلاتی که توسط مرحوم آیت‌الله زنجانی، طالقانی و البته با مهندس بازرگان و دکتر سحابی شکل گرفته بود به آنها پیوست و مبارزات خود را ادامه داد؛ اما مشارکت رسمی ایشان در یک حزب سیاسی، پیوستن ایشان به نهضت آزادی ایران بود که تا آخر عمر از آن دست برنداشت و در دوره‌های اخیر به عضویت افتخاری شورای مرکزی نهضت و مشاور عالی شورای مذکور درآمد و مدافع حقوقی اعضایی بود که اتهاماتی داشتند و به طور کلی به کمک‌های حقوقی و قضایی نیاز داشتند.

همچنین خدمات مستمر ایشان هنگامی که به عنوان دادستان در دادگستری فعالیت داشتند، زبانزد همگان بود و هدف ایشان اجرای عدالت، احقاق حقوق مردم و جلوگیری از دخالت‌های غیرصالح در امور قضایی بود. دکتر صدر برای موثر کردن اقدامات خود در قلمرو حقوق‌بشر به تنهایی یا با سایر همکاران مسافرت‌هایی را به نقاط مختلف مانند مشهد، اصفهان، شیراز، قزوین، نجف‌آباد و سایر نقاط به عمل می‌آورد که طی آنها مسائل حقوق‌بشری در محل رسیدگی می‌شد. افزون بر آن، دکتر صدر در دوران تصدی سمت‌هایی که در وزارت دادگستری داشت در تدوین قوانین مربوط به دادگاه مدنی نقش ویژه‌‌ای ایفا کرد. دکتر صدر در آغاز انقلاب علاوه بر سمت وزارت کشور و وزارت دادگستری در دوره اول انتخابات مجلس شورا نیز به نمایندگی مردم قزوین انتخاب شد که با سایر اعضای نهضت که در مجلس بودند، هماهنگی و همکاری می‌کرد.

یکی دیگر از فعالیت‌های دهه‌های اخیر ایشان سرپرستی تهیه مقالات و تدوین دایره‌المعارف تشیع بود که حدود سه دهه با هدایت در انجام آن، شخصا فعالیت‌های موثری در تنظیم، تدوین و ویراستاری آن داشت. به‌طور کلی می‌توان گفت که شادروان دکتر صدر بخش عمده زندگی فعال خود را صرف کمک و همکاری در جهت برطرف ساختن نیازهای عمومی مخصوصا نیازهای قضایی مردم می‌کرد و می‌توان گفت که در خانه او همواره به روی همگان باز بود و تا آن‌جا که می‌توانست به حل مشکلات و رفع نابسامانی‌ها می‌پرداخت.باید در اینجا اذعان کنیم که پرداختن به تمام زوایای زندگی و فعالیت‌های شخصیتی همچون دکتر صدر و ادا کردن حق مطلب در مورد او کار دشواری است و به زمان بیشتری نیاز دارد که در این مختصر نمی‌گنجد.
روانش شاد