امید

به گزارش امیدنامه، در ماه جاری، محمدجواد ظریف، وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران، و همتای آمریکایی او، مایک پومپئو، هر دو به روسیه سفر و با مقامات عالیرتبه این کشور گفتگو کردند. مقامات روسیه پس از دیدار با ظریف و پومپئو، از تشدید تنش‌ها میان تهران و واشنگتن ابراز نگرانی و تاسف کردند.

روز چهارشنبه، همزمان با تعلیق رسمی برخی تعهدات ایران در توافق هسته‌ای، روسیه از تنش‌های روزافزون در زمینه این توافق ابراز تاسف کرد و گفت: اقدامات آمریکا دلیل بوجود آمدن چنین وضعیتی است. دیمتری پسکوف، سخنگوی کاخ کرملین، در همین روز گفت: «متاسفانه ما شاهد تنش‌های فزاینده و تصمیم ایران (در زمینه کاهش تعهدات هسته‌ای) هستیم. متاسفانه، وضعیت به سمت تشدید تنش بیشتر حرکت می‌کند.»

پسکوف افزود: «ما به وضوح درک می‌کنیم که ایران چنین تصمیماتی را در پاسخ به فشاری اتخاذ می‌کند که ناقض روح و متن برجام است. این آمریکاست که ایران را به اتخاذ چنین اقداماتی تحریک کرد. متاسفانه، نگرانی‌ها پابرجاست.»

سخنگوی کرملین، که اندکی پس از دیدار مقامات روس با پومپئو با خبرنگاران گفتگو می‌کرد، افزود وزیر خارجه آمریکا در دیدار روز سه شنبه خود با ولادیمیر پوتین، هیچ اطمینانی در زمینه توافق هسته‌ای نداد.

روسیه آشکارا معتقد است که تنش‌ها در حال اوج گیری است و به تمام طرف‌ها در این زمینه هشدار داد. در حالی که مقامات روس معمولا در زمینه مناسبات ایران و غرب با احتیاط اظهارنظر می‌کنند، این بار، اما بالاترین مقام روسیه، دیپلماسی را کنار گذاشته و اظهارات صریحی بیان کرده است.

پوتین روز چهارشنبه طی یک کنفرانس خبری پس از دیدار با الکساندر وان دربلن، رئیس جمهور اتریش، از «ناتوانی» اروپا در نجات برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) و همچنین لزوم باقی ماندن ایران در این توافق سخن گفت. به گفته رئیس جمهور روسیه، کشورش نمی‌تواند به تنهایی مانع فروپاشی توافق هسته‌ای شود. توافقی که آمریکا عامل نابودی آن است و اروپا هم نمی‌تواند کاری کند. مسکو معتقد است که برجام باید حفظ شود، اما نجات این توافق مستلزم تلاش تمام امضاکنندگان آن است.

پوتین اعلام کرد: «روسیه تیم آتش‌نشانی نیست. ما نمی‌توانیم بگردیم و هر چیزی که کاملا به ما بستگی ندارد را نجات دهیم.»

لحن پوتین به حدی تند و کم‌سابقه بود که حتی خود او هم به این مسئله اشاره کرد. او با بیان اینکه گفتن چنین «چیز غیردیپلماتیک ممکن است گوش‌های دوستان اروپایی‌مان را بیازارد»، تقصیر فروپاشی برجام را مستقیما به گردن آمریکا انداخت و از ناتوانی اروپا برای نجات این توافق انتقاد کرد.

رئیس جمهور روسیه تصریح کرد: «آمریکایی‌ها از توافق خارج شده‌اند. توافق در حال فروپاشی است و کشور‌های اروپایی هیچ کاری برای نجات آن نمی‌توانند بکنند. (آنها) قادر نیستند واقعا با ایران کار کنند و خسارت‌های اقتصادی آن را جبران کنند.»

علاوه بر اروپایی‌ها، پوتین درباره ایران هم اظهارات قابل‌تأملی بیان کرده است. او گفت: «من مکررا به شرکای ایرانی‌مان گفته‌ام که به عقیده من، عاقلانه‌تر است که ایران، صرفنظر از هر نتیجه‌ای، در این توافق باقی بماند. ایران ممکن است اقدامات تلافی‌جویانه انجام دهد و بگوید که از چیزی (برجام) خارج می‌شود. اما فردای آن روز، همه فراموش خواهند کرد که آمریکا آغازگر این امر بوده و همه تقصیر‌ها گردن ایران خواهد افتاد و عمدا افکار عمومی جهان به همین سمت سوق داده خواهد شد.»

اینکه چرا پوتین گفته است برای ایران بهتر است صرف نظر از هر اتفاقی در برجام باقی بماند، هنوز معلوم نیست. اما به هر حال، «نصیحت» پوتین به ایران می‌تواند به این معنا باشد که در صورت خروج ایران از برجام، روسیه نمی‌تواند جلوی اجماع جهانی علیه ایران را بگیرد. خصوصا که او گفته است با برجام، صنعت هسته‌ای ایران شفاف شده است.