امید

شهردار برای رسیدن به پاستور تغییر عقیده داد
حالا 12 سال بعد از این هنرنمایی دولت بهار، شهردار تهران تصمیم گرفته از این هم روش برای جلب آرای عموم استفاده کند و از ساختمان بهشت به پاستور برود یعنی درست مثل سلفش، محمود احمدی نژاد و البته ظاهراً مهم نیست که هم قانونگذار آن را خلاف می‌داند و هم اقتصاددان‌ها از عواقبش بیم دارند. به عبارت دیگر این بار هم این هدف است که وسیله را توجیه می‌کند.
ماجرا وقتی جالب‌تر می‌شود که بدانیم کسی که امروز حرف از افزایش یارانه نقدی می زند و وعده‌اش را می‌دهد سال 87 وقتی در مقابل رییس جمهور وقت شمشیر را از رو بسته بود در نامه‌ای به رییس مجلس نوشت و تاکید کرد هر گونه توزیع یارانه‌ای در فضایی مبهم و غیرشفاف صورت پذیرفته و بدین لحاظ تنها توزیع رانت تلقی می‌شود و منجر به ترویج اخلاق دروغگویی، فقیرنمایی خواهد شد.
او به رییس مجلس گفت: پرداخت و اختصاص یارانه‌‏ها به اقشار فقیر و کم درآمد تنها یک روی سکه است روی دیگر سکه این است که در اثر اجرای این سیاست، افزایش قیمت برای سایر اقشار اتفاق می‌‏افتد. یعنی وقتی یارانه صرفاً به فقرا اختصاص داده شود،‌ قیمت‌‏ها برای سایر اشخاص و اقشار، ناگریز تغییر کرده، در این حالت برای کل جامعه افزایش قیمت به وجود خواهد آمد. پس باید بررسی شود که عوارض این افزایش عمومی قیمت‌‏ها چیست؟
قالیباف در ادامه نامه خود از پژوهش گروه خود در خصوص تأثیر هدفمندی یارانه‌ها بر بودجه شهرداری‌ها رونمایی کرد و افزود: در مجموع تأثیر لایحه هدفمند نمودن یارانه‌‏ها بر شهرداری‌‏های کل کشور مبلغ 81070 میلیارد ریال برآورد می‌‏شود که اثرات جبران‌‏ناپذیری را بر مدیریت شهری وارد خواهد کردتنها در دو شهر (تهران و مشهد) برآورد ریالی اثر لایحه مذکور مبلغ 55471 میلیارد ریال برآورد شده است که این میزان 68‌درصد از کل تأثیر لایحه بر شهرداری‌‏های کشور است.
به این ترتیب ظاهراً آقای شهردار در اثرگذر زمان فراموش کرده‌اند که زمانی منتقد هدفمندی یارانه‌ها بوده‌اند اما امروز که قرار است از مردم رأی بگیرند و اتفاقاً نگاهشان به اقشار کم درآمد جامعه است می‌توان انتقادها را کنار گذاشت و حتی و یارانه نقدی را افزایش داد.
البته قطعاً قالیباف می‌تواند همان پاسخی را به این پرسش بدهد که به وعده رشد 25 درصدی اقتصاد داد یعنی احتمالاً خواهد گفت با سبک نوین و به روز و جهادی مدیریت، می‌توانیم!
اما گذشته از این دفاعیه تکراری، آیا به نظر اقتصاددان‌ها هم می‌توان اقتصاد و البته اخلاق را نسبی فرض کرد و گفت که راهی جز افزایش یارانه‌های نقدی نیست؟

وعده‌های توخالی و خیال‌بافانه ندهید
احمد میدری معاون وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در این خصوص معتقد است: به جای این‌که با وعده‌های توخالی و خیالبافانه، مردم را به سمت خود جلب کنیم، مشکلات واقعی اقتصاد ایران را مورد هدف قرار دهیم و از بسیج عمومی استفاده کنیم تا مشکلات ساختاری اقتصاد ایران حل شود.
به گفته او این‌که ظرفیت هر کشوری برای بازتوزیع درآمد چقدر است، مساله بسیار پیچیده‌ای است. یعنی باید بتوان خلق ثروت کرد و از طریق سیستم مالیاتی پول‌ها را به گروه‌های کم‌درآمدی بدهیم که در شرایط نابرابر قرار دارند.
می‌دری افزود: زمانی که ما می‌خواهیم یارانه‌ها را چند برابر کنیم، اگر ثروت جامعه افزایش پیدا نکرده باشد، این در واقع به معنای ایجاد تورم بیشتر است که دولت مجبور می‌شود که درآمدهای مالیاتی را افزایش دهد؛ مثلاً مالیات بر ارزش افزوده که آثار ویرانگری بر اقتصاد خواهد داشت. یا این‌که از طریق افزایش قیمت حامل‌های انرژی، ایجاد تورم و چاپ اسکناس یارانه‌ها را افزایش دهد.
معاون رفاه اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با بیان این‌که در دولت قبل وقتی که یارانه 45 هزار و 500 تومانی پرداخت شد، مرکز پژوهش‌های مجلس اعلام کرد که قیمت حامل‌های انرژی که چند برابر شده بود، فقط 27 هزار تومان جواب می‌داد. از سوی دیگر، پیش‌بینی می‌شد که در ظرف 5 سال خطوط انتقال برق، آب و پالایشگاه‌ها با بحران روبه‌رو شوند.
می‌دری تصریح کرد: دولت بعد یارانه‌ها را ثابت نگه داشت، اما با افزایش قیمت حامل‌های انرژی، هم طرح تحول سلامت را اجرا کرد و هم این‌که اجازه نداد زیرساخت‌های فیزیکی ایران فرسوده‌تر از وضعیت کنونی شود.

افزایش یارانه یعنی موج سنگین گرانی
او افزود: حالا اگر براساس شعار یکی از کاندیداهای ریاست‌جمهوری، یارانه‌ها سه برابر شود، حتماً ما شاهد یکی از این پدیده‌ها خواهیم بود. یا باید قیمت حامل‌های انرژی بالا رود که به معنای این است که فعالیت خیلی از کارخانه‌ها متوقف شود و یا راه‌های مخرب دیگری انتخاب شود. در حال حاضر دنیا و اقتصادها به سمت نابرابری سیر می‌کند و کسانی که راهکارهای آسان برای حل نابرابری دهند، آن‌ها با استقبال عمومی روبه‌رو می‌شوند.
می‌دری گفت: در ایران نیز به علت این‌که بخش‌های مهمی از جامعه زیر خط فقر و فاقد سیستم‌های حمایتی مناسب هستند، به جای این‌که اقشار کم‌درآمد را هدف قرار دهیم، وعده‌های عمومی می‌دهیم. ما باید ببینیم افزایش یارانه‌های نقدی چه بار مالی به وجود خواهد آورد؛ ضمن این که قرار است به همه یارانه 150 هزار تومانی بدهند یا گروهی از جامعه. اما در هر صورت اگر آقای قالیباف یارانه‌ها را سه برابر کند، ظرف مدت یک‌سال تورم دوباره قدرت خرید مردم را یک‌سوم می‌کند.
معاون رفاه اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی تصریح کرد: پدیده‌ای که در دولت احمدی‌نژاد رخ داد، یک قاعده است. یعنی از طریق ایجاد تورم یارانه پرداخت می‌شود و آن یارانه قدرت آحاد جامعه را از بین می‌برد. یک‌سال و نیم بعد از اجرای هدفمند یارانه‌ها همه اقشار جامعه که بالای 800 هزار تومان درآمد داشتند، قدرت خریدشان کاهش پیدا کرد. برای مثال، یک فرد 800 هزار تومان درآمد داشت و 200 هزار تومان یارانه گرفته بود. تورم 40 درصدی که ایجاد شد، یعنی 300 هزار تومان قدرت خرید را پایین آورد. این نوع پرداخت یارانه، هم به زیان طبقه محروم و هم طبقه متوسط جامعه خواهد بود و آحاد مردم را متضرر می‌کند.
به جز معاون وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، داوود دانش جعفری وزیر اقتصاد دولت احمدی نژاد و البته پایه گذار طرح هدفمندی یارانه‌ها هم معتقد است این رقابتی که بعضی کاندیداهای اقتصادی در خصوص یارانه نقدی به راه انداخته‌اند به زیان اقتصاد کشور است.

پول برای افزایش یارانه نداریم
به گفته وزیر سابق اقتصاد، طرح هدفمندی یارانه‌ها که خود من در طراحی اولیه آن نقش داشتم، این بود که منابع حاصل از افزایش قیمت حامل‌های انرژی به سمت سرمایه گذاری‌های جدید هدایت شود. یعنی 50 درصد از منابع جدید ناشی از آن صرف مردم و جبران قدرت خرید آن‌ها به کار رود و ۵۰ درصد دیگر به جبران منابع لازم برای سرمایه گذاری اختصاص یابد اما متاسفانه در اجرا سهم مردم به ۹۵ درصد تبدیل شد یعنی به سمت مصرف رفت.
او تصریح کرد: در حال حاضر دوباره موضوع استفاده از ظرفیت‌های طرح هدفمندی یارانه‌ها در محافل اقتصادی و سیاسی کشور مورد بحث قرار گرفته است اما ما نباید همان اشتباهی که در سال‌های گذشته مرتکب شدیم و ۹۵ درصد از عایدی ناشی از هدفمندی را به مردم دادیم دوباره تکرار کنیم چون باز هم هیچ چیزی برای تولید نمی‌ماند.
دانش جعفری به رقابت کاندیداها برای پرداخت بیشتر یارانه‌ها اشاره کرد و گفت: مسابقه‌ای که امروز بین نامزدها برگزار شده در واقع ضد اقتصاد و اقتصاد مقاومتی است. نباید فکر کرد که این افزایش موجب بالا رفتن درآمد مردم می‌شود. درآمد مردم باید از محل کار و تلاش باشد نه اینکه کالا را گران و تورم را به جامعه تزریق کنیم.
او با اشاره به نبود منابع کافی برای افزایش یارانه‌های نقدی افزود: زمانی که طرح هدفمندی اجرایی شد قیمت بنزین ۱۵ درصد قیمت جهانی بود اما امروز تقریباً بالاتر از قیمت صادرات جهانی است پس ظرفیت برای افزایش منابع از طریق قیمت بنزین وجود ندارد مگر اینکه مالیات بنزین را افزایش دهیم که دیگر طرح هدفمندی نیست. ولی آیا دولت امکان این را دارد که مخصوصاً با مشکلاتی که در بخش حمل و نقل یا کشاورزی ایجاد می‌شود این کار افزایش قیمت گازوئیل را دنبال کند؟ چرا در سال‌های گذشته اینکار انجام نشده است؟! آیا محدودیت‌ها در آینده برطرف می‌شود؟!
دانش جعفری خاطرنشان کرد: فرض کنیم توانستیم فاز دوم هدف مندی یارانه‌ها را اجرا کنیم و منابعی فراهم شد طبق قانون تنها ۵۰ درصد منابع را می‌توان به مصرف داد یعنی آنقدر پول ایجاد نمی‌شود که عده‌ای می گویند پرداخت یارانه به مردم را چندبرابر می‌کنیم! این نوع شعارها انتخاباتی است ولی در سال‌های بعد قطعاً نمی‌توانند به این شعارها عمل کنند، یا اگر توانستند نتیجه این می‌شود یک اقدام ضد اقتصادی جدید در کشور به وقوع می‌پیوندد.
به گفته او نباید فضای کسب و کار و به طور کلی اقتصاد را به فضای سیاسی گره بزنیم. بسیاری ازطرح های اقتصادی که ارائه می‌شود واجد نگرش سیاسی است. بسیاری از ضربه‌هایی که به اقتصاد وارد می‌شود از تلاطمات بخش سیاسی است.

یک مشت وعده خیالی
حسین عبده تبریزی مشاور وزیر اقتصاد دولت اصلاحات هم در همین خصوص با اشاره به مناظره‌های کاندیداها گفت: متاسفانه هیچ برنامه مدونی در این مناظرات ارائه نمی‌شود و افرادی که تا دیروز طی نامه نگاری با یارانه‌ها مخالف بودند؛ امروز وعده‌های خیالی افزایش یارانه می‌دهند که به هیچ وجه با ظرفیت‌های اقتصادی کشور مطابقت ندارد.
او اظهار کرد: دولت اصلاحات کشور را در مرحله مطلوبی از توسعه و اقتصاد تحویل داد که تا چند سال این اثرات مثبت پابرجا بود ولی مدیریت غلط و انحصاری دولت گذشته باعث شد کشور به پرتگاه روانه شود و بسیاری از زیرساخت‌ها و سرمایه‌های اجتماعی رو به اضمحلال برود. ادامه روند دولت قبل، ایران را به کشوری مثل ونزوئلا با اقتصادی از هم گسیخته تبدیل می‌کرد که خوشبختانه با تدبیر مردم این روند متوقف شد و عقلانیت به کشور بازگشت.
او برخی ادعاهای کاندیداها را مصداق خرید رأی دانست و گفت: در بسیاری از کشورها با چنین اقداماتی برخورد قانونی می‌شود.

شعور روستاییان را دست کم می‌گیرند
سعید لیلاز تحلیل گر و کارشناس مسائل اقتصادی هم اعتقاد دارد وعده‌هایی که برای جذب رأی روستاییان به واسطه پرداخت یارانه بیشتر مطرح می‌شود، بر اساس یک عدم شناخت از زندگی روستایی و روستانشینان در ایران است. در وهله نخست باید بگویم چنین پیش فرضی اساساً شعور روستاییان را دست کم می‌گیرد؛ در صورتی که اصلاً اینطور نیست. شواهدی که در گذشته داریم نشان می‌دهد که بالاترین و بهترین پایگاه رأی ما در جریان اصلاح طلبی روستاها بوده است.
او گفت: صرفاً وعده پرداخت یارانه بیشتر به روستاییان به معنای جذب رأی روستانشینان نیست. به دلیل ستم مضاعفی که در دوران هشت سال فعالیت دولت گذشته به روستاییان وارد شده، اساساً انتخابشان جریان اصلاح طلبی است.