امید

عکسی که برهان اوزبیلیجی عکاس ترک خبرگزاری آسوشیتدپرس از صحنه پس از ترور سفیر روسیه در ترکیه گرفت، به‌عنوان برنده جایزه امسال رقابت‌های «ورلد پرس فوتو» معرفی شد.

این عکس زمانی ثبت شد که اسلحه هنوز در دست قاتلی است که قربانی‌اش را چند لحظه پیش با شلیک گلوله به قتل رسانده و حالا آن را در اوج هیجان در دست دارد و فریاد می‌زند، یعنی هنوز قاتل در صحنه است، نفس می‌کشد و زنده است. مردی که تا چند لحظه قبل از ترور با خونسردی تمام پشت سفیر ایستاده بود، در این صحنه، یک تروریست خطرناک است.

عکاس در این لحظه، یک عکس گرفته است، در لحظه بهت، ترس و حیرت. به‌خاطر عکاسی در همین شرایط است که ارزش این عکس بالاست. عکاس به سرنوشت‌ساز بودن عکاسی در آن لحظه واقف بوده و حالا مزد آن را گرفته است.

اوزبیلیجی درباره آن روز گفته است: «از لحظه‌ای که صدای تیراندازی‌ها را شنیدم، می‌دانستم که این لحظه‌ای تاریخی است. آگاه بودم که به‌عنوان یک ژورنالیست نمی‌توانستم صرفا فرار کنم و خود را نجات دهم.»

این تقدیر و این بازدیدهای میلیونی از عکس او نشان می‌دهد که در دنیای امروز که همه یک دوربین همراه خود دارند و عکاسی می‌کنند، موفقیت و رضایت نصیب آن‌هایی می‌شود که در حساس‌ترین لحظه، تصویری را در قاب دوبین‌شان ثبت می‌کنند که ثبت آن شاید کار هر کسی نباشد.

عکس برهان از این اتفاق تنها عکس ثبت‌شده در شرایط سخت نیست. در طول تاریخ عکس‌هایی توسط عکاسان به ثبت رسیده‌اند که امروز آن‌ها را با همان تک‌عکس‌شان می‌شناسند و با همان به شهرت رسیده‌اند، چون در شرایط سخت ثبت شده‌اند.

عکس جف وایدنر و ثبت رویارویی یک مرد با تانک‌ها در جریان اعتراضات سال ۱۹۸۹ دانشجویان در میدان تیان‌آن‌من چین از این نوع تصاویر است. او نیز در این‌باره گفته است: «اولین چیزی که به فکرم آمد این بود که از این مرد عکس بگیرم، ولی همزمان مثل بسیاری دیگر دچار شوک شده بودم. تصور می‌کردم که او را بلافاصله خواهند کشت، ولی این اتفاق نیفتاد. برای همین تصمیم گرفتم از لنز قوی‌تری استفاده کنم، چون از صحنه خیلی دور بودم. گرفتن این عکس برایم تجربه‌ای غیرقابل باور بود.»

رابرت کاپا، عکاس، فتوژورنالیست و یکی از مؤسسان آژانس بین‌المللی عکس «مگنوم» نیز در سال ۱۹۳۶ از لحظه کشته شدن یک سرباز در جنگ داخلی اسپانیا، عکسی گرفت که یکی از جنجالی‌ترین عکس‌های قرن بیستم است. عکسی که هم برای کاپا شهرت و آبرو خرید و هم به‌دلیل انتشار شایعه‌هایی مبنی بر ساختگی بودن عکس، او را در مظان اتهام قرار داد و بازتاب‌های مختلفی را درپی داشت.

همچنین عکس اِدی آدامز، خبرنگار و عکاس خبرگزاری آسوشیتدپرس و مجله تایم که سال ۱۹۶۸ از اعدام یک ویت‌کنگ در جنگ ویتنام گرفته شد، توانست بر روند این جنگ تاثیر بگذارد. این عکس برنده جایزه پولیتزر و جایزه ورلد پرس فوتو شد.