امید

به گزارش امیدنامه ،دكتر محمدرضا عارف در گفت‌وگو با ویژه‌نامه روزنامه اطلاعات که مناسبت اربعین آیت‌الله هاشمی رفسنجانی منتشر شد به ضرورت تبيين ديدگاه و نقش بزرگان انقلاب اسلامي براي نسل جوان اشاره می‌کند و مي‌گويد: تبيين ديدگاه و نقش ممتاز آيت‌الله هاشمي رفسنجاني در انقلاب اسلامي يك ضرورت و كار بسيار ارزشمندي به شمار مي‌آيد تا جوانان متوجه شوند چه كساني و با چه هزينه‌هايي انقلاب اسلامي را به موقعيت فعلي رسانده‌اند و همچنين با وظيفه سنگين خود در پاسداري از ارزش‌ها و همچنين ادامه راه، هرچه بيشتر آشنا شوند.

 وي با تاكيد بر اين كه آيت‌الله هاشمي رفسنجاني جزو پيشتازان انقلاب اسلامي و از ياران نزديك امام راحل بود، مي‌افزايد: نقش ايشان در قبل از پيروزي انقلاب اسلامي و مبارزات، بي‌بديل بود، البته كساني هم بودند كه قبل از انقلاب در مبارزات نقش داشتند و شناخته‌تر از ايشان بودند كه علت اين موضوع هم به دليل فعاليت‌هاي مخفيانه‌اي كه آيت‌الله هاشمي وظيفه به انجام رساندن آنها را داشت باز مي‌گردد.

دكترعارف مي‌گويد: در آن زمان و براساس تقسيم كار، قرار بر اين بود كه ايشان بيشتر فعاليت‌ها و كارهاي مخفي نهضت را به انجام برسانند و ديگر بزرگان و روحانيون به تبيين ديدگاه‌های امام و انجام سخنراني‌ها بپردازند كه از جمله اين افراد مي‌توان به آيت‌الله شهيد مطهري،شهید مفتح ، آيت‌الله خامنه‌اي و ديگر بزرگواران اشاره كرد.

نماينده مردم تهران در مجلس شوراي اسلامي با بيان اين كه سهم و نقش آيت‌الله هاشمي رفسنجاني پس از سال56 ظهور و بروز يافت و خودش را نشان داد، تأكيد مي‌كند: قوام بخشي از ويژگي‌هاي بارز ايفاي نقش ايشان بود .آقاي هاشمي به جايگاه‌ها و سمت‌ها، نگاه ارزشي داشت و نوع آن جايگاه اهميتي برايشان نداشت بلكه در هر پست و مقامي كه نياز بود، حضور مي‌يافت و مشغول خدمت مي‌شد.

وي از همدلي و همبستگي به عنوان رمز پيروزي انقلاب اسلامي ياد مي‌كند و مي‌گويد: پس از انقلاب اسلامي و به طور طبيعي افرادي وجود داشتند كه به دنبال ايجاد تفرقه بودند كه آقاي هاشمي با ايفاي نقش ويژه‌شان، در اين صحنه هم انسجام بخشي نيروهاي كليدي انقلاب را به انجام ‌می‌رساندند و اين نقش و نگاه را تا آخرين روز حيات دنبال می‌كردند.

عارف با تأكيد بر اين كه آيت‌الله هاشمي رفسنجاني يك چهره فراجناحي بود كه به خوبي شرايط را درك مي‌كرد و آينده‌نگري بسيار بالايي هم داشت، مي‌افزايد: ايشان با تكيه بر همين ويژگي‌ها، ديد عميقي نسبت به آينده داشت و پس از تحليل مسائل، موضع‌گيري لازم را به عمل مي‌آورد. همچنين ترجيح ندادن منافع شخصي بر منافع عمومي، ويژگي برجسته ديگر ايشان بود.

راز علاقه‌مندي امام(ره) به آيت‌الله هاشمي

وي در ادامه به علاقه‌ قلبي و اعتماد امام خميني(ره) به آيت‌الله هاشمي اشاره مي‌كند و مي‌گويد: شناخت امام(ره) از ايشان و ويژگي‌هاي ديگر شخصيتي مانند تيزبيني و تيزهوشي آقاي هاشمي، زمينه‌ساز اعتماد و علاقه امام راحل به ايشان شده بود. ايشان در هر پست و جايگاهي كه قرار داشت، با ديدگاه ژرف و عميق به مسائل مي‌نگريست و با مديريت زبانزد خود چه در مجلس شورای اسلامی و چه در دوران رياست جمهوري و مجع تشخیص مصلحت نظام در كنار ديگر افراد و با وجود اختلاف‌نظرها، به ادامه مسير مي‌پرداخت.

عارف به نگاه توسعه‌اي آيت‌الله هاشمي اشاره مي‌كند و مي‌گويد: حركت بر مبناي يك برنامه‌ريزي واحد، موضوعي بود كه ايشان از همان آغاز انقلاب اسلامي بر آن تاكيد داشت ودر سالهای اول بعد از پیروزی انقلاب عده‌اي وجود داشتند كه حركت برنامه‌اي را نمي‌پسنديدند اما آقاي هاشمي توانست پس از بحث‌هاي جدي و چالشي، مخالفان را به تدوين يك برنامه كاري قبل از انجام هر نوع فعاليتي وا دارد و همگان را متفاعد کنند که کشور برای توسعه و پیشرفت نیاز به برنامه مصوب دارد.

آيت‌الله هاشمي جزو سراني بودند كه به ضرورت داشتن برنامه اعتقاد راسخ داشت و در حقيقت ايشان جزو كساني بود كه در جا انداختن ضرورت داشتن برنامه و حركت بر اساس يك برنامه واحد، نقش ويژه‌اي داشت.

نقش آيت‌الله در توسعه فن‌آوري

وي، توسعه دانشگاه و در پي آن توسعه علم و فن‌آوري را از ديگر خدمات ارزشمند و ماندگار آيت‌الله هاشمي رفسنجاني مي‌داند و مي‌گويد: ايشان حل مشكلات كشور را در توسعه علم و فن‌آوري مي‌ديد و اهميت بسيار زيادي نسبت به اين حوزه قائل بود.

عارف در ادامه به بيان خاطره‌اي از زمان و نحوه تشكيل و راه‌اندازي دانشگاه آزاد مي‌پردازد و مي‌گويد: در شهريور و مهرماه سال 1360 و در دوره جديد دولت، در تشكيلات وزارت علوم این بحث جدی مطرح بود كه ظرفيت دانشگاه محدود است و نمي‌توان بيش از اين نيروي متخصص و تحصيل‌كرده، تربیت کرد و از سوي ديگر آموزش علمي و آكادميك جوانان براي جذب در بازار كار و جايگاها و مشاغل تخصصي یک ضرورت بود.در آن زمان در تشكيلات وزارت علوم، دفتر آموزش‌هاي آزاد را راه انداختيم تا جوانان پس از گذراندن آموزش‌های کوتاه مدت و عیر رسمی، آموزش‌هاي تخصصي را فرا بگيرند.

وی ادامه داد: اين موضوع را با آقاي هاشمي در ميان گذاشتيم و از اولويت انجام كار سخن گفتيم كه ايشان پس از شنيدن اظهارات ما در اين حوزه، بر ضرورت انجام آن تأكيد كردند كه اين موضوع مقدمه تهيه طرح تشكيل دانشگاه آزاد شد و آقاي هاشمي در همان سال موضوع تشكيل دانشگاه آزاد را در نماز جمعه عنوان كردند.

البته ورود بخش خصوصي به اين حوزه، مشكلاتي هم داشت ولي اكنون دانشگاه آزاد نقش مهمي در توليد علم و تربیت نيروي انساني متخصص و علم دارد.

رئيس فراكسيون اميد مجلس در بخش ديگري از اين مصاحبه، به بيان سوابق همكاري‌اش با آيت‌الله هاشمي رفسنجاني مي‌پردازد و مي‌افزايد: در سال 73 و هنگامي كه رياست دانشگاه تهران را عهده‌دار شدم، اين دانشگاه از يكسري مسائل و مشكلات رنج مي‌برد و تقريباً يك وضع بحراني حكمفرما بود. در آن ايام و در جلسه‌اي آقاي هاشمي اين موضوع را گوشزد كردند و خواستار اصلاح اين وضع شدند تا از سرايت اين مشكلات به كل آموزش عالي جلوگيري شود. همچنين مسأله دانشگاه تهران در جلسات شوراي عالي امنيت ملي هم مطرح شد كه تمامي اين موارد حكايت از لزوم رفع هرچه سريعتر مشكلات در اين حوزه داشت.

وي با بيان اين ‌كه حدود 3 هفته بعد با تهيه برنامه، نزد آقاي هاشمي رفتم و با اعلام سه شرط، كار را آغاز كرديم، مي‌گويد: در جلسه با آقاي هاشمي اعلام كردم براي رفع اين مشكلات، سه شرط و خواسته‌ دارم كه با اجراي آنها، بازگشت به وضع عادي، انجام پذير خواهد بود.آقاي هاشمي به لحاظ ديد دلسوزانه‌شان و علاقه‌مندي به دانشگاه و علم، اعلام كردند شروط و خواسته‌‌ها را مي‌پذيرم ولي بايد هرچه زودتر دست به كار شويم.

عارف با تأكيد بر اين‌كه يكي از شروط و خواسته‌هاي ما موضوع ساماندهی و گسترش فضاي فيزيكي دانشگاه بود، مي‌افزايد: زماني در دانشگاه بحث جابجايي فیزیکی دانشگاه مطرح بود و موافقان آن به دنبال انجام اين كار بودند ولي من پس از آغاز به كار در دانشگاه، با اين برنامه مخالفت کردم و اعتقاد داشتم كه دانشگاه بايد در متن جامعه باشد نه اين‌كه آن را به حاشيه شهرها منتقل كنيم. ما در طرح جديدمان، بحث گسترش دانشگاه از محل فعلي تا تپه‌هاي ژئوفیزیک(انتهای کارگر شمالی) را عنوان كرديم، همانطور كه اغلب زمين‌ها و ساختمان‌ها در محدوده ياد شده هنوز هم متعلق به دانشگاه تهران است یا می‌تواند در اختیار دانشگاه تهران قرار گیرد.

عارف با اشاره به همزماني اجراي اين پروژه با دوره مديريت غلامحسين كرباسچي در شهرداري تهران مي‌گويد: اجراي اين طرح در قالب سه فاز تعريف و قرار شد در فاز نخست و پس از تملك ساختمان‌هايي در خيابان پورسينا، دانشگاه به بلوار كشاورز متصل شود و در فاز بعدي هم، پارك لاله به فضاي سبز دانشگاه تبديل شود و دانشگاه تهران در حدفاصل بین وصال شیرازی (از شرق) و خیابان کارگر(از غرب)ساماندهی شود.

ما براي خريد و تملك ساختمان‌ها در آن زمان به 10 ميليارد تومان نياز داشتيم، لذا طرحي را به آقاي هاشمي ارائه كرديم و قرار شد اين مبلغ را شهرداري تهران، دانشگاه تهران و دولت تأمین كنند كه آقاي هاشمي هم پس از بررسي موضوع، آن را پذيرفتند و اعتبار لازم (3 ميليارد تومان سهم دولت) را در بودجه سال 75 لحاظ كردند.

وي مي‌افزايد: شهرداري در آن زمان با يكسري مشكلات مواجه شد و نتوانست تعهداتش را به انجام برساند و ما هم در فروش و ساماندهي اموال دانشگاه با مشكل مواجه شديم. لذا موضوع را به ايشان اعلام كرديم كه آقاي هاشمي بر اساس توجه‌اي كه به محيط دانشگاهي و توسعه علم داشتند، دستور اعطاي وام از حساب 210 را برايمان صادر كردند. اين موضوع و موافقت آقاي هاشمي با گسترش فضاهاي آموزشي و دانشگاهي، از نگاه ويژه ايشان حكايت دارد و انصافاً آقاي هاشمي در توسعه دانشگاه، علم و فن‌آوري نگاه عميقي داشت.

نماينده مردم تهران در مجلس شوراي اسلامي مي‌افزايد: من به خاطر ندارم كه در جايگاه رياست دانشگاه كوچكترين درخواستي از ايشان داشته باشم و جواب نگرفته باشم، حتي در شوراي انقلاب فرهنگي هم شاهد همين نگاه و ديدگاه آقاي هاشمي بوديم.

نگاه ويژه در سياست خارجي

دكتر عارف در بخش ديگري از اين مصاحبه به تبيين نگاه آيت‌الله هاشمي رفسنجاني در حوزه سياست مي‌پردازد و مي‌گويد: نگاه ايشان در اين حوزه، از ويژگي‌‌ها و مولفه‌هاي خاص برخوردار بود كه از جمله آنها مي‌توان به ژرف‌انديشي و عاقبت انديشي اشاره كرد.

به عنوان مثال ايشان در حوزه سياست خارجي با به كار بستن مولفه‌هاي ياد شده، به توفيقات بسياري دست يافت به نحوي كه رابطه‌مان با اغلب كشورهاي عربي و اسلامي ويژه بود و اگر آن نگاه دنبال مي‌شد، به طور حتم امروز تاثيرگذاري‌مان در منطقه و دنياي اسلام به مراتب بيشتر از الان بود.

رئيس فراكسيون اميد مجلس از وحدت، همگرايي، توجه به مسائل كلان كشورهاي اسلامي و دوري كردن از مسائل جزئي به عنوان ويژگي‌هاي نگاه آيت‌الله هاشمي رفسنجاني در حوزه سياست خارجي ياد مي‌كند و مي‌گويد: بروز اختلاف بين كشورهاي مختلف يك امر طبيعي است و در تمام دنيا وجود دارد اما اين كه مبناي رابطه با كشورهاي ديگر را مسائل جزيي قرار دهيم، كار اشتباهي است و رفته‌رفته همين اختلاف‌هاي كوچك به بحران در روابط تبديل مي‌شود. لذا دنبال كردن اين نگاه، بايد در دستور كار کشور قرار گيرد. ما بايد با كشورهاي اسلامي و همسايه بهترين رابطه را داشته باشيم و حتي در مواردي و به رغم اختلاف نظرها و اختلافات مرزي، مي‌توانيم در يك فضاي كارشناسي به بحث و تبادل نظر بپردازيم و روابط مناسب خود را حفظ کنیم.

ديد فراجناحي

عارف همچنين درباره نگاه سياسي آيت‌الله هاشمي رفسنجاني به حوزه سياست داخلي، مي‌گويد: ايشان يك نگاه فراجناحي داشت و همواره سعي مي‌كرد ارتباط خود را با جريانات داخلي نظام حفظ كند. آقاي هاشمي يك چهره اعتدالي بود و نگاه و دراز مدت به مسائل داشت و همه تلاشش اين بود كه جريان‌هاي سياسي را به يكديگر نزديك كند.

وي درباره علت مخالفت برخي افراد با ايشان، تأكيد مي‌كند: وارد كردن هجمه و مخالفت با كسي كه فراجناحي عمل مي‌كند، يك موضوع طبيعي است و جاي تعجب هم ندارد و عمدتاً ازهر دو طرف می‌خورد آقاي هاشمي با صبر و بردباري مثال زدني‌شان اين هجمه‌ها را تحمل می‌کرد و رفتاري كه موجب وارد شدن ضرر و زيان به اصل انقلاب شود را  هیچگاه از خود بروز نمی‌داد.آقاي هاشمي به ويژه طي 10 سال گذشته نقش ويژه‌اي در ايجاد همدلي و همبستگي بچه‌هاي انقلاب داشتند.

رفتار قابل تقدير پس از رد صلاحيت

وي همچنين به موضوع رد صلاحيت آيت‌الله هاشمي‌رفسنجاني و رفتار ايشان پس از اين موضوع اشاره مي‌كند و مي‌گويد: رفتار سنجيده آقاي هاشمي بايد براي همگان درس عبرتي باشد كه چگونه يك رهبر انقلاب و كسي كه در همه صحنه‌هاي انقلاب سهيم است و حضور تاٍثیرگذار دارد.‌ از حق، مسئوليت و وظيفه‌ اجتماعي‌اش مي‌گذرد و گله‌ای هم نمي‌كند.

عارف با اشاره به ارتباط نزديكش با آيت‌الله هاشمي رفسنجاني پس از رد صلاحيت ايشان، تاكيد مي‌كند: من بعد از رد صلاحيت، با آقاي هاشمي در ارتباط بودم چون مبناي كار من در انتخابات سال 92 اين بود كه اگر ايشان بيايند، من كناره‌گيري كنم.

آقاي هاشمي پس از رد صلاحيت، ‌به طور مدام به ما توصيه مي‌كرد با همه توان در صحنه بمانيم و موضعي اتخاذ نشود كه سبب ريزش حضور مردم در انتخابات شود. هدف اصلي براي ايشان مانند همه بزرگان، حضور حداكثري مردم در انتخابات بود و ايشان مراقبت مي‌كرد كه مبادا رد‌صلاحيتشان، سبب كاهش حضور و مشاركت مردم شود كه همين نگاه سبب خلق حماسه‌اي پرشور در خرداد 92 شد.

وي در ادامه از دانشگاه آزاد به عنوان يادگار فيزيكي و علمي و همچنين از رفتار ايشان به عنوان يادگار فكري آيت‌الله هاشمي رفسنجاني ياد مي‌كند و مي‌گويد: افراد مختلفي با دیدگاه‌های متفاوت در مجمع تشخيص مصلحت نظام حضور دارند و آقاي هاشمي با رفتار مناسب و ويژه‌شان، جلسه را به نحو احسن اداره مي‌كرد و همين موضوع سبب شده بود يك فضاي آرام توأم با اخوت و صميميت در جلسات حكمفرما باشد. لذا اين مسأله بايد مورد واكاوي قرار گيرد كه چگونه مي‌توانيم ضمن حفظ ديدگاه‌هاي خودمان، در يك فضاي صميمي، به اجماع برسيم. البته همين نگاه ايشان را مي‌توان در دوران رياست در مجلس هم مشاهده كرد.

عارف همچنين با اشاره به وجود ناهنجاري‌ها و آسيب‌هاي اجتماعي در كشور،‌ تأكيد مي‌كند: آقاي هاشمي در دهه60 مباحثی را در خطبه‌های نماز جمعه در حوزه آسيب‌هاي اجتماعي مطرح كردند، به عنوان مثال ايشان به ايراد سخنراني‌هايي در موضوعات طلاق، اعتياد و لزوم ثبات خانواده و بحث‌هاي اخلاقي می‌پرداختند كه شايد اگر به تذكرات ايشان توجه مي‌كرديم، آسيب‌هاي اجتماعي در آستانه بحران قرار نمي‌گرفت البته با جلسات اخيرمقام معظم رهبري با مسئولین ذی ربط، اين موضوع در دستور كار قرار گرفته است و امیدوارم با جدیت و تا رسیدن به نتایج مطلوب پیگیری شود.

وي با تأكيد بر اين كه البته به صرف سخن گفتن نمي‌توان آسيب‌هاي اجتماعي را كاهش داد، مي‌افزايد: اين موضوع بايد از سوي همه دستگاه‌ها دنبال و مقابله با آسيب‌هاي اجتماعي تبديل به يك عزم ملي شود و فقط در اولويت برنامه‌هاي دولت، مجلس يا قوه قضائيه نباشد بلكه همه دستگاه‌ها و نهادهای مردمی به طور ويژه به آن بپردازند.

ساخت مترو و عزم آيت‌الله هاشمي رفسنجاني براي اجراي اين مهم، موضوع ديگري است كه دكتر عارف از آن به عنوان يك كار ويژه ياد مي‌كند و مي‌گويد: توجه به نظر كارشناسي و عمل به آن، مسأله‌اي بود كه آقاي هاشمي بر مبناي آن به تصميم‌گيري‌ در تمامي امور مي‌پرداخت.

وي در پايان با يادآوري مجدد اقدامات آيت‌الله هاشمي رفسنجاني در حوزه توسعه علم و فن‌آوري، تأكيد مي‌كند: اگر دستاوردي در دانشگاه تهران داشتم، به خاطر حمايت‌هاي جدی ايشان بود.