امید

به گزارش امید به نقل از پویش، چند روز پیش، شاهد خبر تودیع رئیس سازمان میراث فرهنگی، «محمد شریف ملک‌زاده»، از نزدیکان اسفندیار رحیم مشایی، از ریاست سازمان میراث فرهنگی بودیم. علی رغم آنچه به نظر می‌رسد، نفوذ جریان موسوم به انحراف در نهادهای دولت، تنها منحصر به سازمان میراث فرهنگی نبوده و دولت کنونی برای مبارزه با کسانی که «بی‌بلیط سوار اتوبوس دولت شده‌اند»، راه سختی در پیش دارد. یکی از این نهاد‌ها مؤسسة آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه ریزی (نیاوران) بوده است که دولت احمدی‌نژاد پس از روی کار آمدن، چند سالی تعطیلش کرد و پس از بازگشایی، ملک‌زاده را در کنار پست‌های گوناگون دولتی و غیردولتی به ریاست مؤسسه نشاند. ملک‌زاده که در سال پایانی عمر دولت پیشین، حکم ریاست ۵ سالة خود را از اسفندیار رحیم مشایی گرفته است، در سال اخیر استادان باسابقة مؤسسه را از ادامه تدریس در مؤسسه بازداشته و عده‌ای از نزدیکان خود را به عنوان استاد و عضو هیأت علمی، به کار گماشته است که همین امر موجب تضعیف شدید «اتاق فکر اقتصادی» دولت شده است.

مؤسسه نیاوران کجاست؟

موسسه عالی پژوهش در برنامه ریزی و توسعه (نیاوران) پس از مهاجرت دکتر مشایخی و دکتر طبیبیان به تهران، در سال ۱۳۶۹ شروع به کار کرد و دو سال اول، تنها به کار پژوهشی پرداخت. (فی المثل پروژة معروف «موانع توسعه در ایران» که تیم بزرگی از متخصصان رشته‌های مختلف روی آن کار می‌کردند از جمله دکتر مجتهدشبستری و دکتر محمد توکل و دکتر چلبی و الخ) پس از آن، برنامة کار‌شناسی ارشد مهندسی سیستم‌های اقتصادی- اجتماعی را راه اندازی کرد و به دلیل کیفیت‌اش توانست به زودی تبدیل به محل جذابی برای فارغ التحصیلان رشته‌های مختلف و نخبگان اقتصادی شود. دو هدف اصلی تأسیس این مؤسسه، ایجاد یک مرکز فکری برای سازمان مدیریت (برنامه و بودجه) و پرورش متخصصان و کارشناسانی بوده است که بتوانند در آینده به عنوان یک سرمایه انسانی نه تنها برای سازمان مدیریت که برای دیگر نهاد‌های اقتصادی نیز نقش ایفا کنند. مؤسسه که به نوعی «مادر اقتصاد شریف» به حساب می‌آمد، توانست در دوران خود، جمعی از تکنوکرات‌های دولت هاشمی را گرد هم آورد و با حضور دکتر مشایخی، دکتر طبیبیان، دکتر روغنی زنجانی، دکتر نیلی، دکتر فرجادی و دکتر راغفر، اتاق فکر اقتصادی اصلاح طلبان در کشور را به وجود آورد تا جایی که اساساَ برنامه‌های اول تا سوم توسعه، توسط اساتید مؤسسه – گروه موسوم به حلقة نیاوران- تدوین شد. بعد‌ها مؤسسه علاوه بر مهندسی سیستم‌ها (گرایش اقتصاد سنجی)، در رشته‌های مدیریت و حقوق هم برای مقاطع کار‌شناسی ارشد و دکتری، پذیرش دانشجو داشته است.

در تیرماه سال ۱۳۸۱ «مرکز آموزش مدیریت دولتی» با «مؤسسه عالی پژوهش در برنامه‌ریزی» در یکدیگر ادغام و مؤسسة جدیدی تحت عنوان «مؤسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه ریزی» وابسته به سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور شکل گرفت. با تعطیل شدن سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور در دولت محمود احمدی‌نژاد، «مرکز آموزش مدیریت دولتی» به عنوان یکی از واحدهای وابسته معاونت «توسعه مدیریت و سرمایة انسانی» ریاست جمهوری دوباره احیاء گردید و مؤسسه نیاوران – که چند سالی در همین دولت، بی‌دلیل تعطیل شده بود- بازگشایی شده و به معاونت «برنامه ریزی و نظارت راهبردی» ریاست جمهوری وابسته گشت، حدود یک سال پیش هم بدون سر و صدا، اساسنامه‌ای جدید برای مؤسسه در شورای عالی اداری به تصویب رسید و مؤسسه، مستقیماً زیر نظر نهاد ریاست جمهوری رفت.

ابوالمشاغل در نیاوران

دبیر شورای عالی ایرانیان خارج از کشور و رییس سابق سازمان میراث فرهنگی، «محمد شریف ملک‌زاده» و از حلقة نزدیکان اسفندیار رحیم مشایی بود و همو بود که علی اکبر صالحی، وزیر پیشین امور خارجه، به علت انتصاب وی به سمت معاونت اداری- مالی تا آستانة استیضاح پیش رفت و به ناچار، با فشار نمایندگان مجلس، ملک‌زاده از این سمت استعفا داد. ملک‌زاده در کنار عضویت و ریاست هیأت مدیرة «ایرانول»، مدیریت مؤسسة نیاوران (مؤسسه مدیریت و برنامه ریزی) را نیز به عهده گرفت. بار‌ها در مؤسسه از وی نقل شده است که ما حالا حالا از اینجا رفتنی نیستیم و تا ۵ سال دیگر هستیم. این عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی، که به سرعت خود را به عضویت در هیأت علمی مؤسسه نیاوران در آورده است، اخیراً حکم مدیریت گروهای سه گانه مدیریت (دولتی، صنعتی و بازرگانی) مؤسسه را هم از قائم مقام منصوب خود، دریافت کرده‌ است تا بتواند پس از پایان عمر دولت، تا سال‌های سال، عضو هیأت علمی، مدیر گروه و مدیر مؤسسه‌ای باشد که روزگاری پایگاه اساتید بنام اقتصاد و مدیریت کشور، بوده است. جالب‌تر از همه، این است که آقای ابوالمشاغل، در سال ۸۹ بازداشت شده و پس از تفهیم اتهام، به قرار وثیقه آزاد شده است.

وی پس از قطع همکاری مؤسسه با چهره‌های برجستة آکادمیک این رشته‌ها و از بین بردن فرصت تدریس آنان در مؤسسه، افراد را تنها بر اساس نزدیکی به خود، به کار گماشته است، به شکلی که امروز معاون آموزشی و قائم مقام مؤسسة آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه ریزی، دارای مدرک منابع طبیعی است و همین بی‌کفایتی، امروز، یکی از معتبر‌ترین مراکز آموزشی و پژوهشی اقتصاد و مدیریت در سطح کشور را با وضعیت اسفناکی مواجه کرده است. در دوران تصدی‌گری ملک‌زاده، اساتیدی چون دکتر عادل آذر، دکتر سید حمید خداداد حسینی، دکتر مهدی مرتضوی، دکتر جلیل دلخواه، دکتر غلام رضا کرمی، دکتر حمیدرضا رضوانی و دکتر محمود شیرازی تدریس در مؤسسه را به دلائل متعدد ترک کرده‌اند که همگی به مدیریت ناکارآمد مؤسسه برمی گردد. مدیریت ناکارآمدی که فضای پویای علمی مؤسسه را از بین برده و دانشجویان آن را که عمدتاً از بر‌ترین رتبه‌های کنکور سراسری در مقطع کار‌شناسی ارشد و دکتری، انتخاب شده‌اند، با مشکلات فراوانی دست به گریبان ساخته است، از کاهش سطح علمی و کم شدن محسوس امکانات دانشجویان (اعم از خوابگاه و غیره) گرفته تا وضعیت نامناسب طرح‌های پژوهشی.

سؤال اساسی اینجاست که آیا دولت جدید، می‌تواند بی‌بلیط‌ها را پیاده کرده و «مؤسسه مدیریت و برنامه ریزی» و «سازمان مدیریت و برنامه ریزی» را در جایگاه سابق خود احیا کرده و مؤسسه را به صاحبان اصلی دانشگاهی خود بازگرداند؟