امید

 دیپلماسی ایرانی: یک گزارش جدید با عنوان «جلوگیری از ایران مسلح به سلاح هسته ای» که توسط موسسه بروکینگز منتشر شده، توجه زیادی را به خود معطوف کرده است. رابرت آینهورن، نویسنده این گزارش که از سال 2009 تا 2013 مشاور دولت اوباما در امور ایران بوده است در این گزارش طرح هایی را برای توافق هسته ای نهایی با ایران ارایه کرده که پیتر جنکینز، نماینده سابق انگلیس در آژانس بین المللی انرژی اتمی به تحلیل آن پرداخته است. آنچه در زیر می خوانید تحلیل جنکینز است که در لوب لاگ منتشر شد.

این گزارش به موضوعاتی پرداخته است که در کانون مذکرات جاری در وین قرار دارد. مذاکراتی که هم اکنون در سطح کارشناسی بین ایران و گروه 1+5(آمریکا، انگلیس، فرانسه، چین، روسیه و آلمان) در جریان است. آینهورن به نکته های کلیدی و لازمه یک توافق هسته ای قابل قبول با ایران اشاره کرده است. الزاماتی که به منظور جلوگیری از دستیابی ایران به تکنولوژی ساخت سلاح هسته ای طراحی می شود.

جلوگیری از حرکت سریع ایران به سوی سلاح هسته ای

توانایی ایران برای غنی سازی اورانیوم ، یک دهه است که غرب را نگران کرده و تاسیسات غنی سازی نطنز و فوردو نیز دغدغه ای برای جامعه بین المللی به شمار می رود. پیمان منع اشاعه هسته ای تولید سلاح هسته ای توسط کشورهای عضو را ممنوع می کند اما مانع فعالیت تاسیسات غنی سازی آنها نمی شود. به همین دلیل دستور کار غرب در مذاکرات با ایران دشوار است. آنها باید ایران را مجاب کنند که با محدودیت هایی را در برنامه های غنی سازی خود اعمال کند و با بازرسی های گسترده تر موافقت کند.

آینهورن توضیح می دهد که مدت زمان لازم برای ورود به باشگاه هسته ای به تعداد و نوع سانتریفوژها بستگی دارد. او می گوید باید سانتریفوژهای موجود در ایران را بین دو تا شش هزار دستگاه محدود کرد.اما این یک هدف سخت به نظر می رسد چرا که ایران هم اکنون 19 هزار دستگاه سانتریفوژ نصب کرده که 10 هزار دستگاه از آنها فعال هستند. از سوی دیگر حسن روحانی، رئیس جمهور ایران نیز تاکید دارد که تاسیسات هسته ای در ایران برچیده نخواهد شد.
استفاده از سانتریفوژهای پیشرفته یا نسل سومی در ایران نیز نگران کننده است. راهکار آینهورن برای آن این است که محدودیت هایی در این زمینه در نظر گرفته شود اما به نظر می رسد از نگاه ایران این موضوع قابل مذاکره نباشد.

از سوی دیگر استفاده از سانتریفوژهای پیشرفته یا نسل سومی در ایران نیز نگران کننده است. راهکار آینهورن برای آن این است که محدودیت هایی در این زمینه در نظر گرفته شود اما به نظر می رسد از نگاه ایران این موضوع قابل مذاکره نباشد.

یک موضوع دیگر نیز به تولید پلوتونیوم باز می گردد که راکتور اراک می تواند در آن نقش داشته باشد. آینهورن برای آن هم راه حل هایی را پیشنهاد کرده است. اینکه ایرانیان اخیرا در مورد راکتور اراک انعطاف هایی به خرج داده اند، امیدوار کننده است. به این ترتیب این ریسک تا حدودی کاهش یافته اما به طور کامل از بین نرفته است.

مقابله با تصمیم ساخت سلاح هسته ای

از سال 2007 تحقیق هایی در مورد هزینه فایده های ساخت سلاح هسته ای برای ایران در جریان بوده است. شاید هزینه های این اقدام برای ایران بیش از فایده های آن باشد.حسن روحانی رئیس جمهور کنونی ایران که از سال 2003 مسئولیت مذاکرات هسته ای را بر عهده داشته از این هزینه ها آگاه است. او می داد که هزینه نقض پیمان منع اشاعه سنگین است و دستیابی به سلاح هسته ای منفعتی برای ایران ندارد. زیرا ایرن به بازدارندگی هسته ای نیاز ندارد. به نظر می رسد حتی منتقدان روحانی نیز به این واقعیت رسیده اند.

با این حال آینهورن بر این باور است که همچنان باید بازدارندگی بیشتری در مورد ایران اعمال شود. باید گفت که دیپلمات های ایرانی خیلی باهوشند. البته گزارش آینهورن قابل توجه و در مورد به نتیجه رسیدن مذاکرات هسته ای با ایران امیدوار کننده است. اما همانگونه که محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران می گوید دستیابی به راه حل مستلزم انعطاف پذیری طرفین است. غرب باید از درخواست های حداکثری از ایران که مذاکرات سال های 2004 و 2005 را به شکست کشاند، خودداری کند.