امید

اگرچه همزمان هم اعلام شده‌ بود که مراسمی هم در مزینان محل تولد «شریعتی» برگزار شده ‌‌است؛ مراسمی که برایش ستاد مردمی تشکیل شد و حتی گفته ‌شد که از وزیر ارشاد برای حضور در این مراسم دعوت شده ‌است. این در حالی است که هیچ‌‌یک از اعضای خانواده در این مراسم حضور نداشتند.
تا پنج‌سال قبل، 29خرداد، حسینیه ارشاد هرساله محل برگزاری مراسم یادبود شریعتی بود. مراسم سال 86 اما ویژه‌تر بود چرا که برای نخستین‌بار همه خانواده شریعتی (همسر و سه فرزند) هم که به ایران بازگشته ‌بودند، همزمان در این مراسم شرکت کردند. از سال 89 به‌بعد اما سالگرد درگذشت شریعتی به همان جمع خانوادگی و دوستانه محدود مانده است. خانواده شریعتی امسال هم درخواست برگزاری مراسم را در حسینیه ارشاد داشتند اما مدیریت حسینیه اعلام کرد که با این درخواست موافقت نشده ‌است.
از «حسینیه» تا «کانون»
مکان‌هایی که زمانی پاتوق نواندیشان دینی بود، این‌روزها دوران فطرت خود را می‌گذراند. به‌طور مشخص «حسینیه ارشاد» و «کانون توحید» این‌روزها به خاطره جمعی از نسل ایرانی بدل شده است .
حسینیه ارشاد فعالیت خود را از سال‌های اول دهه 40، با حضور «مرتضی مطهری» و بعد «فخرالدین حجازی» آغاز کرد اما هویت اصلی خود را مدیون «علی شریعتی» است که از آبان 1347 به جمع سخنرانان حسینیه ارشاد می‌پیوندد و با قدرت بیان و سبک و رویکرد ویژه‌اش به مباحث دینی و سیاسی، عملا سایر سخنرانی‌های موسسه را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. از سال 50 تا51، علی شریعتی 70بار در حسینیه ارشاد سخنرانی می‌کند. این رقم برای «مطهری» در سال‌های قبل از آن نیز چیزی در همین حدود است. اگرچه سخنرانی‌ها به این دونفر محدود نبود و بسیاری دیگر هم پشت تریبون چوبی حسینیه قرار گرفتند. بعد از انقلاب هم تا پنج‌سال قبل نه‌تنها سالگرد شریعتی بلکه بازرگان، دکتر سحابی و آیت‌الله طالقانی هم مرتب در حسینیه برگزار می‌شد. از دیگربرنامه‌های به‌یادماندنی حسینیه در سال‌های اخیر مراسم شب‌های احیا و ایام عاشورا بود که آن هم فعلا برگزار نمی‌شود. این سال‌های اخیر بیشتر کتابخانه حسینیه فعال بوده و برخی کلاس‌های معمول. چندباری هم که پیش آمده بود مجوزی برای یک برنامه صادر شود، اما دقیقه 90 لغو شده ‌است. شاید آخرین موردش، مراسم روز عرفه همان اوایل بعد از انتخابات ریاست‌جمهوری سال گذشته بود. با درگذشت «ناصر میناچی» آینده «حسینیه ارشاد» بیشتر در ابهام فرو رفته است. او وصیت کرده بود که در حسینیه به خاک سپرده شود و سال 84 هم شهرداری در نامه‌ای موافقت خود را با این اقدام اعلام کرده ‌بود. در نامه شهرداری آمده‌ بود: «احتراما بازگشت به نامه مورخ ۲۵ اردیبهشت سال ۱۳۸۴ در ارتباط با تخصیص آرامگاه تهیه‌شده در پشت تالار حسینیه ارشاد به نام آن جناب به‌عنوان بنیانگذار و تنها عضو موسس باقیمانده از هیات سه‌نفره اصلی موسسه حسینیه ارشاد، مراتب به استحضار شهردار محترم تهران رسید. چنین مرقوم فرمودند خداوند همه را مشمول لطف، رحمت و مغفرت خود قرار دهد، با پیشنهاد مزبور موافقت می‌شود.» اما به‌دلیل مخالفت شهردار تهران تدفین پیکر زنده‌یاد میناچی در حسینیه ارشاد محقق نشد.
کانون توحید را «آیت‌الله موسوی‌اردبیلی» برای تقویت روحیه دینمداری و بسط فرهنگ تشیع و نیازهای اعتقادی، دینی، اخلاقی، اجتماعی و سیاسی جامعه در سال 1350 شمسی احداث کرد. اکبر «هاشمی‌رفسنجانی»، آیت‌الله «مهدی مهدوی‌کنی»، دکتر «سیدمحمد حسینی‌بهشتی» و «محمدجواد باهنر» بانیان کانون بودند. بعد از انقلاب هم‌ برنامه‌های کانون توحید ادامه داشت. دامنه میهمانانش هم گسترده بودند. از «عبدالکریم سروش» که بعدها به کیان پیوست تا «هاشمی‌رفسنجانی» که رییس‌جمهوری شد. «هاشمی» به دعوت آیت‌الله موسوی‌اردبیلی شهریور سال 65 آنجا سخنرانی می‌کند.
این‌روزها اما وضع «کانون توحید» امیدبخش‌تر از حسینیه ارشاد است. به‌تازگی همایشی از سوی سازمان دانشجویی حزب اسلامی کار و با حضور فعالان اصلاح‌طلب آنجا برگزار شد. آیت‌الله حسین موسوی‌تبریزی (دبیرکل مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم) و «غلامعلی رجایی» مشاور رییس مجمع‌تشخیص‌مصلحت‌نظام سخنرانی کردند. از این مراسم با عنوان جان‌دوباره‌یافتن کانون توحید یاد شد. آن هم بعد از آن رکود و رخوتی که طی هشت‌سال گذشته بر آن حاکم بوده. یک‌ماه پیشتر از آن هم اولین گردهمایی شاخه جوانان بنیاد امید ایرانیان در کانون توحید برگزار شد؛ بهانه‌ای که سالن اجتماعات کانون توحید شاهد شور و نشاطی از جنس دوران اصلاحات شود. «محمدرضا عارف» به‌همراه همسرش در این مراسم شرکت کرده ‌بود. مدیریت «کانون توحید» از سال 1389 با مدیریت حجت‌الاسلام رحمانی‌خلیلی، عضو هیات‌علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه آزاد بوده است. بر اساس آنچه در سایت کانون اعلام شده او به‌دنبال این است که برنامه‌های کانون توحید را گسترش دهد. در مطلبی در همین‌باره آمده ‌است: «کانون توحید در نظر دارد با همفکری و مشارکت فراگیر و همه‌جانبه شهروندان خیر و نیکوکار، نخبگان و اندیشمندان در توسعه و تقویت کمی و کیفی فعالیت‌های دینی و فرهنگی و بسط فرهنگ و تمدن اسلامی برای عموم جامعه خصوصا نسل جوان حرکت نماید. فعالیت‌های فراگیر آن در اساسنامه کانون گنجانده شده است. عزیزان می‌توانند با مراجعه به دفتر از اهداف ازپیش‌تعیین‌شده آگاهی یابند و با مشارکت مسوولانه، کانون را یاری نمایید.» اما اینکه سمت‌وسوی این فعالیت‌های فرهنگی چه خواهد بود و آیا می‌خواهد یا می‌تواند بازگشتی باشد به هویت گذشته‌اش؟