امید

در خبرها آمده بود که تعدادی از نمایندگان استیضاح‌کننده وزیر محترم علوم، اقدام به تشکیل کمیته‌ای برای بررسی بورسیه‌های غیرقانونی دولت آقای احمدی‌نژاد که این نمایندگان طرفدارش بودند، کرده‌اند. پیش از نقد این اقدام باید به این نکته مهم اشاره کرد که فساد در دادن امتیازات علمی بسیار خطرناک‌تر از فساد در امور مالی است، زیرا فساد یا رانت مالی، یک بار انجام و تمام می‌شود، نتایج آن لزوماً مستمر نیست، ولی فساد در مدارک دانشگاهی و بورسیه‌های علمی چنین نیست. فرض کنید کسی پول ما را بدزدد. این کار ظلم و بی‌عدالتی در حق ما است، ولی او هم می‌تواند از این پول استفاده کند و شاید هم موثرتر از ما از آن استفاده کند! ولی فرض کنیم که کسی لایق قبولی در رشته پزشکی باشد، ولی به جای او، فرد بی‌لیاقتی جایگزین شود، یا از این بدتر به کسی همین طوری مدرک بدهند. آثار این سوءاستفاده در طول زمان و تا سال‌ها باقی خواهد ماند. نیروهای با استعداد حذف و نیروهای فاقد استعداد لازم بالاکشیده می‌شوند، مدیریت‌ها نیز به دست همان کسانی خواهد افتاد که مدرک دارند، ولی سواد و صلاحیت نه. به علاوه کسی که از این طریق بالاکشیده شود، حتماً باید جبران خدمت بالابر!! خود را بکند و این فرآیند معیوب همین طور ادامه خواهد یافت. از این رو مبارزه با فساد علمی مقدم بر هر نوع فساد دیگری است. اکنون ببینیم چرا این کمیته تشکیل شده است؟

1- استیضاح‌کنندگان در روز استیضاح سخنی از بورسیه‌های غیرقانونی بر زبان نیاوردند. آنان که از 9 سال پیش با شعار دست‌های پاک آمدند تا ریشه فساد را در کشور برچینند، نوبت به ام‌الفساد، یعنی رانت علمی که رسید سکوت معناداری کردند. آنان گمان می‌کردند که با این استیضاح پیام لازم به وزیر بعدی یا دولت داده شده است، غافل از اینکه دولت نیز پیام خود را داد و با شجاعت اعلام کرد اگر 10 وزیر هم عوض شود، پرونده فساد در بورسیه‌ها را پیگیری خواهد کرد. بنابراین روشن شد که تیر استیضاح‌کنندگان نه تنها به هدف نخورده، بلکه نتیجه معکوس داده است. به همین دلیل مخدوش کردن کل موضوع می‌تواند در دستور کار یک پیگیری سرسری قرار گیرد.

2- واقعیت این است که این کمیته باید پیش از استیضاح تشکیل می‌شد نه بعد از استیضاح!! یک نفر داشت هراسان از شهر خارج می‌شد، گفتند چرا فرار می‌کنی، گفت اعلام کرده‌اند که هر که سه چشم دارد، یک چشم اضافه آن را در می‌آورند: گفتند، تو که دو چشم داری جای نگرانی نیست؛ گفت مشکل اینجاست که آنان اول چشم‌ها را درمی‌آورند و بعد می‌شمرند. حکایت ما هم این است که اول استیضاح می‌کنیم بعد، کمیته‌ای برای رسیدگی تشکیل می‌دهیم! آن هم کمیته‌ای که عموماً از استیضاح‌کنندگان یا طرفداران آن تشکیل شده است. خُب، نتیجه از پیش معلوم خواهد بود، چون تأیید ادعای وزارت علوم در تخلف‌های گسترده در بورسیه‌ها به منزله رد استیضاح است و از آنجا که چاقو دسته خود را نمی‌برد، به ناچار این کمیته باید از بورسیه‌های غیرقانونی دولت پیش دفاع کند، ولو بلغ ما بلغ. بنابراین چنین کمیته‌ای را نمی‌توان رسیدگی‌کننده نامید، بلکه کمیته اعلام‌کننده نتایج از پیش معلوم است. هر هیأتی که قصد قضاوت و داوری را دارد باید به طور اصولی نسبت به نتایج موضوع مورد بررسی بی‌طرف باشد.