امید

این ماده سبزرنگ است و بو و طعم بسیار تندی دارد. «قبلا ناس داشتیم اما الان چند وقت است که برای ما نمی‌آید، اما اگر بخواهی می‌گویم برای تو بیاورند» عباس، نام یکی از عطارهایی است که با ناس برخورد خیلی عادی داشت و اصلا از اینکه این یک ماده مخدر است، اطلاعی نداشت. رضا، عطار دیگری است که درباره ناس گفت: «من شنیده‌ام که ناس ماده خطرناکی است اما خب ما نه زیاد اما فروش داریم. کسی تا امروز نیامده درباره فروش ناس از ما سوال کند و آن را جرم تلقی کند. هنوز هیچ گونه تذکری به ما داده نشده است.» شرایط قانونی عرضه ناس و بلاتکلیفی هویت آن که، ناس مخدر است یا محرک آسیب جدی به شمار می‌آید. ناس از برگ تنباکو که در سایه خشک شده و به‌همین خاطر سبز رنگ است ساخته می‌شود. این برگ‌ها را نرم می‌کوبند و با اندکی آهک مخلوط کرده در جلوی دهان، میان لب و دندان می‌گذارند. برخی از ناسی‌ها هم ناس را با دستمال کاغذی در دهان می‌گذارند. این ماده بیشتر در افغانستان کشت و ساخته می‌شود و برخی مردم ایران، بیشتر مناطق افغانستان و پاکستان و قسمت‌هایی از هند، ترکمنستان، تاجیکستان و ازبکستان از این ماده استفاده می‌کنند. در دفعات اول عوارض آن عبارت است از احساس سرگیجه، سردرد و تهوع و سایر عوارض استفاده مدید از ناس شامل از دست دادن تعادل رفتاری و حرکتی، ایجاد حرکات غیر طبیعی در چشم‌ها، تغییرات محسوس در فشار خون، افزایش ضربان قلب، دندان قروچه، لرزش، اختلال در خواب، وابستگی روحی و روانی، بیماری‌ها و سرطان لثه، سرطان حنجره و روده بزرگ و نارسایی‌های کلیوی است. ناس به صورت سنتی و به شکلی که در افغانستان و پاکستان استفاده می‌شود، مصرف می‌کنند.

ناس، ارزان و بدون منع قانونی

عباس دیلمی‌زاده‌، مدیرعامل جمعیت تولد دوباره درباره حضور ناس در کشور و ریشه تاریخی آن به ما گفت: ناس سال‌هاست که در ایران مصرف می‌شود، این ماده از طریق افاغنه به ایران وارد شده است که به صورت سنتی خودشان از این ماده استفاده می‌کنند. به اعتقاد افغان‌ها این ماده انرژی زا هست. خیلی از عطاری‌ها به صورت قانونی این ماده را می‌فروشند اما تا امروز فکر نمی‌کنم درباره منع قانونی فروش این ماده چیزی گفته شده باشد.

خبرگزاری مهر درباره خلأ قانونی برخورد با فروش ناس در گزارشی نوشت: سرهنگ علیرضا پریور با اشاره به اینکه ناس جزو مواد مخدر نیست، افزود: به همین دلیل نیروی انتظامی نمی‌تواند در این زمینه وارد شده و اقدام به جمع‌آوری آن کند و ما تنها در مواردی می‌توانیم از ورود ناس به استان جلوگیری کنیم که به عنوان قاچاق کالا محسوب شود. این مسوول با اذعان به اینکه که در این زمینه خلأ قانونی احساس می‌شود، ادامه می‌دهد: شاید در آینده قانونی وضع شود که به نیروی انتظامی اجازه برخورد با فروشندگان این ماده گیاهی مضر را بدهد. وی می‌گوید: در این خصوص متولیان امر مانند سلامت و بهداشت باید ورود پیدا کنند. سرهنگ پریور همچنین تنها مصرف‌کنندگان ناس را افاغنه می‌داند و می‌افزاید: درباره مصرف ناس نگرانی وجود ندارد زیرا مصرف این ماده مضر در بین ایرانی‌ها رواج ندارد.

این ماده به دلیل ارزان قیمت بودن در بین جوانان ایرانی هم مشتریان تازه‌یی پیدا کرده است. یک بسته ناس را تنها با 300تومان می‌توان خرید. با گران شدن سیگار و مخدرهای دیگر استقبال به مصرف ناس بیشتر خواهد شد. پان پراگ یا همان ناس، ماده مخدری است که به تازگی در غالب آدامس وارد ایران شده است. پان‌پراگ، راجا، تایتانیک، ناس خارجی، پان پاکستان، پان عربی، ویتامین، ملوان زبل، پان اسفناج وگوتکا، نام‌های دیگر این ماده مخدر یا محرک است، به اعتقاد بعضی کارشناسان این ماده نوعی مخدر و به اعتقاد برخی دیگر محرک است. مخدری که این‌بار در بسته‌های شکیل با عکس‌های هنرپیشه‌های خوش‌تیپ هندی و پاکستانی به عنوان آدامس، پاستیل و پودرهایی با طعم نعنا و خوشبوکننده دهان وارد شده است. این آدامس‌های مخدر را خیلی راحت می‌شود مثل سیگار از مغازه‌ها خرید. آلمان در سال 1912 ، ناس را برای درمان بیماران روانی ساخته بود، ولی 40 سال بعد در امریکا، مهر ممنوعیت خورده بودند و حالا پس از نیم قرن، دوباره در بسته‌بندی‌های شیک سر و کله‌شان پیدا شده است.

ترک اعتیاد ناس سخت‌تر از سیگار

ناس یکی از کثیف‌ترین موادی است که در گروه مخدرها قرار گرفته است. نحوه استفاده ناس به این‌گونه است که این ماده را به لب و دندان‌های خود می‌زنند یا با انگشت زیر لثه قرار می‌دهند و بعد از مدتی مکیدن، آن را با یک تف غلیظ به بیرون پرتاب می‌کنند که قرمزرنگ است. تمام خیابان‌ها به این رنگ درمی‌آید. آدامس‌ها و خوشبوکننده‌های پان پراگ ترکیب مخدر ناس را دارند. مخدر کثیفی که مرزنشینان شرق ایران و خراسانی‌ها و ساکنان قسمت‌هایی از آذربایجان، آن را که از افغانستان، پاکستان و هند وارد می‌شود به خوبی می‌شناسند و به تازگی در بقیه شهرهای ایران هم یافت می‌شود.

دیلمی‌زاده می‌افزاید: متاسفانه این ماده خیلی پدیده تازه‌یی نیست و از زمان ورود افاغنه به ایران ناس هم آمده است. سوءِ مصرف ناس در میان ایرانی‌ها زیاد نیست، اما خب حضورش نگران‌کننده است. فروش ناس نباید به صورت قانونی باشد و فکر می‌کنم امروز هم فروش این ماده غیرقانونی است. این ماده ابتدا به دهان و لثه‌ها آسیب وارد می‌کند، سپس معده و روده را از کار می‌اندازد. ناس در گروه محرک‌ها قرار می‌گیرد. مصطفی، عطار آخری است که به او سر می‌زنم، او از وارد شدن این آدامس‌ها و پاستیل‌ها اطلاع دارد اما می‌گوید جوانان ناس را به خوبی می‌شناسند و تمایل به مصرف این ماده دارند، مصطفی ادامه داد: خیلی از این جوان‌ها به اشتباه فکر می‌کنند که ناس برای ترک سیگار مفید است اما این در صورتی است که بیشتر از آن ضرر دارد و این دستاورد افغان‌های داخل ایران است.

اگرچه ناس خودش به شکل وحشتناکی اوضاع دهان و دندان را به هم می‌ریزد، اما مهم‌ترین هراسی که از این ماده وجود دارد، وابستگی‌ است که این ماده به مخدرهای سنگین‌تر و قوی‌تر ایجاد می‌کند. این ماده که در ایران به صورت سنتی همچنان مصرف می‌شود، عوارض بسیار مخربی دارد که براساس تحقیقات دانشگاه پزشکی کراچی، جذب نیکوتین موجود در ناس و تنباکو‌های جویدنی 4-3 برابر سیگار است و به همین ترتیب اعتیاد به آن سنگین‌تر بوده و رهایی و ترک آن دشوارتر است. خطر مرگ و میر ناشی از بیماری‌های قلبی و عروقی در استفاده‌کنندگان تنباکو‌های جویدنی 4/1 برابر افراد عادی است.