امید

به گزارش امید، حجت‌الاسلام دکتر داوود فیرحی سه شنبه شب در دومین شب سخنرانی خود در بنیاد امید ایرانیان در جمع عزاداران حسینی به بررسی ریشه‌های اجتماعی و فکری قیام عاشورا پرداخت و نهضت  امام حسین‌(ع) را نهضتی بسیار بزرگ دانست که درس‌های بزرگی را به جامعه انسانی و اسلامی می‌آموزد.

وی در ابتدا به بررسی اجمالی از سخنان شب گذشته خود در رابطه با ریشه‌های فکری و اجتماعی در به وجود آمدن قیام اباعبدالله الحسین(ع) پرداخت و گفت: با مطالعه آثار تولیدشده در رابطه با قیام عاشورا و بحث عاشورا‌پژوهی درجامعه و دیگر جوامع معمولا به 5 نظریه دراین زمینه برخورد می‌کنیم که نخستین و قطعی‌ترین نظریه، نظریه تقدس‌گرایانه و قدسی است و جمله «ان الله شاء ان یراک قتیلا» به معنی این‌که خدا خواست که تو کشته شوی بیانگر این مضمون است و یک جبر قدسی به شمار می‌رود و این نظریه تامدت‌ها در جامعه اسلامی رواج داشت. دومین نظریه تفسیری اجتماعی و اخلاقی است که بیشتر در جوامع شیعه رواج دارد و این که امام حسین(ع) شهید شد تا مسیح جهان اسلام شود و در واقع معیار و ملاکی باشد برای شفاعت اندوزی برای ارزیابی سالانه زندگی افراد و بازنگری سالانه زندگی برای اصلاح خطاها.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در ادامه خاطرنشان کرد: تفسیر دیگری که در این زمینه وجود دارد این است که قیام امام حسین(ع) را یک نگاه حکومتی می‌بیند که امام قیام کرد تا شکلی از حکومت را عرضه نماید و حتی اگر شکست هم می‌خورد آرمان آن حکومت ماندگار می‌شد. این نظریه در دوره صفوی بین مردم بیشتر رواج داشت و در دهه 40 نیز در ایران رشد کرد.  نظریه دیگر اینکه پیروان آن معتقدند قیام امام حسین(ع) یک نوع شهادت طلبی انقلابی است و طبق این نظریه فرض براین است که در جامعه چنین عملیات شهادت طلبانه‌ای به نوعی به صورت یک بمب خبری عمل می‌کند و این عمل مقدمه‌ای است برای حرکت‌های انقلابی بیشتر و در پایان کار به یک آگاهی انقلابی ختم می‌شود.

وی افزود: نظریه پنجم معتقد است که امام حسین(ع) را نمی‌توان دریک مقطع زمانی تحلیل و تعریف کرد، چراکه امام به اقتضای زمان‌هایی که درآن قرار داشتند مواضع متفاوتی داشته‌اند که این مرحله نیز به 4 برهه زمانی تقسیم می‌شود که ابتدا با مرحله اعتراض امام ‌یعنی حرکت ایشان از مدینه به مکه آغاز می‌شود و مرحله بعد میل به حکومت اسلامی (از مکه تا مواجهه با حر) و مرحله سوم تلاش برای گریز مصلحت‌گرایانه از معرکه (مواجهه با حر تا کربلا) و در آخر امر شهادت قهرمانانه امام را به دنبال دارد.

فیرحی خاطرنشان کرد: آنچه که بر همگان آشکار است این است که در بین سال های 50 تا 60 ه.ق در شهرهای مختلف عراق سه واقعه مهم به وقوع پیوسته است ازجمله گسست بین دولت و جامعه و به وجود آمدن یک رانش اجتماعی در جامعه آن زمان و شکل‌گیری گسل‌های اجتماعی و اعتراض به نظم سیاسی جامعه که در این میان حضرت اباعبدالله الحسین یکی از آن کسانی بودند که به دفاع از ارزش‌های دینی پرداخت و به مخالفت با حکومت وقت اقدام کرد.

این پژوهشگر حقوق و فقه سیاسی شیعه در ادامه سخنان خود، امام حسین(ع) را یکی از شخصیت‌های تاریخ ساز شیعه خواند و گفت: امام حسین(ع) در جامعه‌ای قرار داشت که از یک سو مردم انتظار داشتند که امام به دفاع از ارزش‌های دینی بپردازد و از طرف‌ دیگر حکومت از امام توقع داشت که دولتی ظالم را تایید کند و یا حداقل در برابر آن سکوت کند و امام ناچار بود در مبادله و موازنه بین حمایت از جامعه و ارزش‌های مذهبی یا سکوت و بیعت با حکومت اموی سمت جامعه را بگیرد.

وی خاطرنشان کرد: امروزه اگر نویسندگان و تاریخ نویسان جامعه ما بتوانند به درستی دولت اموی و قیام امام حسین(ع) را مورد تحلیل و بررسی قرار دهند وبا آگاهی از این‌که در واقع جهان اسلام همیشه تکرارهای این چنینی داشته و دارد و در این میان تنها اسامی تغییر می‌کند به این نکته دست پیدا خواهند کرد که تحلیل و بررسی دولت معاویه به عنوان دولت دینی نما  ارزش زیادی دارد چراکه دولت معاویه هرچند به ظاهر از ارزش‌های دینی از جمله نماز، حج، زکات و ...حمایت می‌کرد و به جمع آوری احادیث و نوشتن تاریخ همت می‌گمارد اما انگشت کنترل خود را نیز بر روی این تاریخ نویسی و احادیث می‌گذاشت و روایت‌هایی تحریف شده را به جامعه عرضه می‌کرد.

وی ادامه داد: در آن زمان شرایط به گونه‌ای رقم خورده بود که جامعه اسلامی از معنویت و حقیقت اسلام تهی شده و با اینکه جامعه، ظاهری اسلامی داشت، از باطن پوسیده و دچار فرسودگی گردیده بود.

این استاد حوزه و دانشگاه ادامه داد: معاویه، سیاستمداری زیرک و حیله‏گر بود و اگر امام حسین‌(ع) در برابر او به پا می‏خاست، معاویه او را مانند امام علی‌(ع) و امام حسن(ع) به شهادت می‏رساند، آن‌گاه خود با پوشیدن جامهٴ‌ماتم، مردم را می‏فریفت و مانع ثمربخشی قیام عظیم عاشورا می‏شد و اینجا بود که با توجه به انحطاط فکری مردم آن زمان معاویه در زمان خلافت خود تلاش نمود دو کار اصلی و اساسی را انجام دهد و ایجاد تضاد بین دین پیامبر و اهل بیتش و ایجاد تضاد بین دین پیامبر(ص) و دینی که طی سالیان بعد توسط بنی‌امیه در جامعه آن زمان توسعه پیدا کرد و ساخته شد و در چنین شرایطی بود که امام حسین(ع)  مصلحت را بر این دید که به مبارزه با حکومت وقت بپردازند و مجبور به موضع‌گیری در برابر حکومت اموی شد.

وی ادامه داد: زمانی که انسان در مواجهه با چند نوع یقین متضاد قرار بگیرد و یا به زبانی دیگر ذهنی چند پاره داشته باشد به یقین نخواهد رسید و زمانی که انسان به یقین درست نرسد به دنبال آن تمامی اعمال وی نیز تغییر خواهد کرد. مانند مردم کوفه که با نوشتن حدود 12000نامه به امام حسین(ع)  از ایشان دعوت کردند که به کوفه بیاید و در نهایت کار به جنگ با امام رفتند و ایشان را به شهادت رساندند و اینجاست که می‌توان گفت کوفه از یک سو نماد سربلندی و از سویی دیگر نماد سرکوبی شخصیت یک انسان مسلمان است.

مقتل‌خوانی، نی‌نوازی و بررسی شعر عاشورایی از دیگر برنامه‌های این مراسم بود.

برنامه عزاداری در بنیاد امید ایرانیان، تا روز جمعه یکم آذر ادامه دارد.