امید

روز گذشته قيمت دلار در يك فرآيند صعودي از مرز 11هزار تومان عبور كرد و سكه تمام بهار آزادي نيز تا قيمت 4370 هزار تومان رسيد؛ موضوعي كه براي پيگيري وضعيت بازار ارز ما را به چهارراه استانبول كشاند. قيمت‌ها در بازار آشفته ارز به گونه‌اي شده كه ديگر حتي صفت نجومي نيز براي آن كفايت نمي‌كند. البته روز گذشته به دليل شرايط موجود هيچ خريد و فروشي در بازار صورت نمي‌گرفت. دليل افزايش لحظه به لحظه نرخ ارز را از صرافي‌ها جويا شديم ودريافتيم كه ماجرا از يك شايعه شروع شده،شايعه‌اي كه به گفته صاحبان صرافي‌ها خواب را از سر آن‌ها پرانده و چنين فاجعه‌اي را در بازار ارز آفريده است. ماجرا از اين قرار بود كه ظاهرا دو روز پيش زمزمه‌هايي مبني بر تزريق ارز در بازار پيچيده بود. طبق گفته فعالان بازار ارز خبرهايي به آن‌ها رسيده بود كه با تغيير رياست بانك مركزي و حضور رييس كل جديد قرار است مقدار قابل توجهي ارز به بازار تزريق شود. همين زمزمه‌ها صرافان و دلالان را در اين بازار به تكاپو انداخت و در جلسه‌اي كه ميان فعالان اين بازار و دلالان تشكيل شد، تصميم گرفتند كه نرخ ارز با سرعت بيشتري روند روبه رشد به خود بگيرد تا در هنگام تزريق ارز به بازار اين دلالان باشند كه بتوانند در تعيين نرخ ارز تاثير ويژه بگذارند. از گفته‌هاي فعالان بازار ارز اين طور برمي‌آمد كه طبق تصميم‌گيري نهايي قرار بر اين شده كه نرخ دلار تا اندازه‌اي افزايش پيدا كند كه پس از تزريق ارز به 8000 تومان برسد.جالب اينجاست كه اين خبر شايعه‌اي بيش نبود و هنوز هم منبع آن در هاله‌اي از ابهام است!درروزگذشته نيزهيچ خبري از تزريق ارز به بازار شنيده نشد اما دلار همچنان در مسير افزايش قدم برداشت و11هزارتومان را نيز پشت سر گذاشت.

آسيب به رسميت نشناختن بازار

با وجود اينكه درسال جاری دولت در سیاست ارزی خود تغییراتی ایجاد کرده اما به هر حال تا به امروز موفق به ساماندهي بازار ارز نشده است. نكته مورد توجه اين است كه كارشناسان نيز از همان ابتدا سياست‌هاي جديد ارزي دولت را شكست‌خورده مي‌دانستند. اما از آنجايي كه دولت علاقه چنداني به دريافت مشاوره از كارشناسان اقتصادي و اقتصاددانان ندارد، بر تصميمات خود پافشاري كرد و امروز نتيجه آن را مشاهده مي‌كنيم. زمانی که دلار تا مرز ۶۰۰۰ تومان پیش رفت، دولت به یک‌باره و طی یک سیاست دستوری آن را تک نرخی و با قیمت ۴۲۰۰ تومان برای واردات و صادرات اعلام کرده و در سویی دیگر بازار ارز را به رسمیت نشناخت. در اين خصوص بسياري از تحليلگران معتقد بودند ايراد بانك مركزي اين است كه معاملات دلار را در صرافي‌ها ممنوع اعلام کرده و همين امر باعث شده كه بازار ارز امنيتي شود و در پي آن به رسميت شناخته نشود. به اين ترتيب اين وضعيت به سرعت می‌تواند به التهابات ارزی دامن بزند و باعث تشديد معاملات غیرشفاف و زیرزمینی شود. همان‌طور كه ديديم هشدار كارشناسان درست از آب درآمد و نوسان و التهابات در اين بازار ادامه پيدا كرد و روند صعودي قيمت‌ها ادامه‌دار شد.در همین رابطه خبرگزاری فارس گفت‌وگویی بدون عنوان را با یک مقام آگاه منتشر کرد که در بخشی از این گفت‌وگو این مقام آگاهِ بدون نام ، با اشاره به افزایش دو هزار تومانی بهای دلار در دو روز اخیر، اظهارداشته بود: هیچ دلیل فنی تحریمی یا اقتصادی ویژه‌ای برای این افزایش وجود ندارد؛ حتی اگر کسانی این موضوع را به فرارسیدن دور جدید تحریم‌های آمریکا مرتبط می‌کنند باید پاسخ داد دسترسی بانک مرکزی به طلاواسکناس از کانال‌هایی است که تحریم‌ناپذیرند.این مقام آگاه افزود: تنها عاملی که می‌تواند باعث آن شود که آقای ريیس جمهور از تایید تعمیق بازار ثانویه ارز صرف نظر کند، نگرانی از افزایش نرخ ارز است؛صاحبان انحصار ارزی ابزاری بهتر از جهش‌های ناگهانی به محض مطرح شدن تعمیق بازار ثانویه برای انحراف تصمیم ريیس جمهور ندارند. ابزاری که به شدت و بدون توجه به منافع ملی در حال بهره‌گیری از آن هستند. وی با بیان اینکه همزمان محدودیت بسیار بازار آزاد باعث شده است با حجم‌های بسیار کوچک و الفاظ غیررسمی امکان هرنوع بازی با نرخ با هزینه اندک وجود داشته باشد، گفت: اگر بازار ثانویه عمیقی وجود داشت هرگز نمی‌توانست دراختیار این گروه قرار گیرد. این مقام مطّلع اظهارداشت: خواسته اغلب کارشناسان اقتصادی از ريیس جمهور این است که بدون اینکه وحشتی از فشار کوتاه مدت این گروه خاص داشته باشند، طرح تعمیق بازار ثانویه ارز راتایید کنند. به محض اجرایی شدن این تعمیق و ممکن شدن عرضه ارز پتروشیمی‌ها و فولادی‌ها دربازار ثانویه،چاقوی دراختیار این گروه خاص برای فشار به ريیس جمهور کند خواهد شد.

بنزين روي آتش نريزيم

درحال حاضردرشرايطي به سرمي‌بريم كه به هيچ عنوان امكان پيش‌بيني شرايط بازارارزحتي براي كارشناسان اين حوزه نيز وجود ندارد.به نوعي مي‌توان گفت تكليف بازار ارز به هيچ عنوان مشخص نيست.كارشناسان به طورمكررازدولت درخواست كرده‌اند كه در سياست‌هاي ارزي تغييرات دوباره‌اي ايجاد كنداما نكته اينجاست كه تا وقتي اهتمام جدي ازسوي مسئولان و همچنين مردم براي ايجاد تغيير در اوضاع نابسامان اقتصادي كشوروجود نداشته باشد،باتغييردركابينه وسياست‌ها كاري از پيش نخواهيم برد.

رفتار اجتماعي اين روزهاي مردم درواكنش به بازارهامصداق ريختن بنزين برآتش است.ازسوي ديگر تلاش جدي ازسوي مسئولان نيزبراي ساماندهي به وضعيت فعلي مشاهده نمي‌كنيم.اينجاست كه تنها يك شايعه مي‌تواند اين‌چنين به فاجعه بدل شودواگراين شرايط ادامه پيدا كند،سقوط درسراشيبي فروپاشي اقتصادي هرگز دور ازانتظارنخواهدبود.