امید

پرونده برج آزادی و مشکل نفوذ آب به بخشی از طبقات پایینی این سازه حرف امروز و دیروز نیست. دست‌کم ١٥‌سال است که پرونده نشت آب به سازه اولین نماد تهران روی میز مسئولان باز است. ده‌ها گزارش و مصاحبه درباره پیامدهای منفی نفوذ آب به این اثر تاریخی منتشر و میلیاردها تومان اعتبار صرف مرمت و تعمیرات محوطه بیرونی و فضای سبز میدان آزادی شده است، اما هنوز آب از سقف‌ها و دیوارها چکه می‌کند. هنوز یعنی تا همین چند روز پیش، تا همین الان. خبرگزاری ایسنا دیروز تصاویری از مجموعه برج آزادی در تعطیلات نوروزی امسال منتشر کرد که نشان می‌داد در کنار ویترین موزه و بخش‌های دیگری از این مجموعه سطل‌های پلاستیکی کوچک و بزرگ چیده‌اند تا آبی که از سقف‌ها همزمان با بارندگی‌های فروردین امسال به برج آزادی نفوذ می‌کرده را جمع کنند. این تصاویر نشان می‌دهد که حجم ورود آب به ساختمان برج آزادی آن‌قدر بوده که اغلب زمین مجموعه و پلکان آن خیس بوده است. اما واقعا در برج آزادی چه خبر است؟ آیا در کل مملکت با این تعداد پرشمار متخصصان و مهندسان یک نفر متخصص پیدا نمی‌شود که بتواند بعد از ١٥‌سال راه‌حلی برای جلوگیری از نفوذ و نشت آب به سازه برج آزادی پیدا کند؟
«احمد حکیمی‌پور»، رئیس کمیته میراث فرهنگی شورای شهر تهران که در ‌سال ٩٣ نماینده شورا در جلسات مشترک رسیدگی به وضع برج آزادی بود، درباره آخرین وضع این سازه و برنامه‌هایی که برای ساماندهی آن پیش‌بینی شده بود، گفت: «در‌ سال ٩٣ ما ٥/٧‌میلیارد تومان برای مرمت برج آزادی اختصاص دادیم. در تفاهمنامه سه جانبه‌ای که منعقد شده قرار بود در مرحله اول به مشکلات اصلی و اساسی برج مثل همین نفوذ آب رسیدگی شود و در مرحله بعد هم سازوکار لازم برای ساماندهی این مجموعه به صورتی که کاربری چند منظوره تاریخی و فرهنگی و اجتماعی دارد، فراهم شود.» چند‌سال پیش از این یعنی زمانی که حجت الله ملاصالحی، رئیس سازمان زیباسازی شهر تهران بود هم طرح و برنامه مشابهی برای صیانت از برج آزادی به اجرا درآمد، آن زمان نه فقط محوطه میدان را کندند و از نو ساختند بلکه سازه برج را هم با استفاده از تکنیک خاصی و البته با صرف هزینه‌های بسیار سنگین شستند و سفید کردند. طرح سازمان زیباسازی برای ساماندهی میدان آزادی، حدود یک‌سال به طول انجامید و حدود ٢٠‌میلیارد تومان هم خرج روی دست شهرداری تهران گذاشت. چند ماه بعد از این مرمت اما باز هم نشانه‌های نفوذ آب به طبقات پایینی برج آزادی پدیدار شد و دیوارها را دوباره نم گرفت و سقف‌ها به چکه چکه افتاد.

حالا«حکیمی پور» می‌گوید، شهرداری تهران هزینه مرمت و تعمیرات فضای سبز این محدوده را داده و آنچه موجب تداوم مشکلات برج آزادی است، مدیریت چندپاره و وجود چند سازمان متولی و تصمیم گیرنده درباره برج آزادی است. به گفته او قرار بوده با پایان زمستان فصل جدید مرمت‌ها در برج آزادی آغاز شود.
این عضو شورا به «شهروند» گفت: «اصلا چه کسی گفته که مسأله برج آزادی به شهرداری مربوط است، آن‌جا بهره‌بردار دیگری دارد، سازمان میراث فرهنگی پس چه باید بکند؟ تا الان هم هر چه هزینه برای نگهداری این برج بوده را شهرداری پرداخته است درحالی‌که اساسا بهره‌بردار برج بنیاد رودکی از زیرمجموعه‌های وزارت ارشاد است و براساس قانون، مسئولیت حفاظت از آثار تاریخی و ثبت شده در فهرست آثار ملی هم با سازمان میراث فرهنگی است.»
مهر ‌سال ٩٣ رئیس سابق شورای شهر تهران به همراه تیم تهرانگردی از برج آزادی دیدن کرد و قرار شد برای بهتر شدن حال «برج آزادی»، ٢‌میلیارد تومان برای تعمیر داخل برج و ۱۸‌میلیارد تومان هم برای محوطه بیرون آن در نظر گرفته شود. البته پس از این دیدار تفاهمنامه‌ای هم بین سازمان‌های متولی بهره‌برداری و نگهداری از برج آزادی به امضا رسید و شورای شهر تهران هم در مصوبه‌ای مقرر کرد تا چنانچه به اعتباری بیش از مبلغ تعیین شده برای مرمت برج آزادی نیاز بود، اصلاحیه‌ای داده و اعتبارات مورد نیازتأمین شود.
حالا اگرچه به نظر می‌رسد مرمت برج شروع شده، اما به نوشته ایسنا، این روند از مهرماه‌سال ٩٣ یعنی زمانی که قول پرداخت بودجه لازم برای تعمیرات برج داده شد تا فروردین‌سال ٩٤ به درازا کشیده است و تاکنون فقط پشت‌بام برج مرمت شده، آن هم نه به‌صورت کامل. با صبر و حوصله‌ای که متولیان امر برای بازسازی «برج آزادی» دارند و در صورتی که آسیب‌های داخلی این بنا جدی باشد، باید نگران آینده‌ نماد شهر تهران بود!
مدیر اجرایی برج آزادی: مرمت آغازشده است
از سوی دیگر «علی سلطانی»، مدیر اجرایی برج آزادی درباره آنچه که نوروز امسال در این مجموعه گذشته به «شهروند»، گفت: « تعمیرات و عایق‌کاری محوطه بیرونی و فضای سبز میدان آزادی آغاز شده است. برای این‌که بتوانیم مشکلات را شناسایی و برطرف کنیم سنگفرش‌های میدان جمع‌آوری شده و به همین دلیل هم همزمان با بارش‌های فروردین امسال آب از سطح باز بالای میدان و همین‌طور از کانال‌های نوری سربازی که در این سازه پیش‌بینی شده به داخل ساختمان نفوذ کرده است و این‌طور نبوده که ما بی‌توجهی کرده باشیم.» البته منتقدان می‌گویند که با وجود چنین شرایطی انتظار می‌رفت که مجموعه آزادی دست‌کم طبقات پایینی‌اش را در زمان اجرای طرح و برنامه‌های مرمت تعطیل و حتی اشیای موزه‌ای نفیس را جمع‌آوری می‌کردند نه این‌که مرمت فضای بیرونی برج زمینه‌ای را برای آسیب رساندن به فضای داخلی آن فراهم کند.
مدیر اجرایی برج آزادی در پاسخ به پرسش «شهروند» که «چرا پس از گذشت ١٥‌سال و با وجود یک دوره مرمت و بهسازی محوطه میدان، همچنان نشت آب به سازه برج آزادی» ادامه دارد، گفت: «بخش زیادی از مشکلات امروز به اقداماتی برمی‌گردد که پیش از این برای رفع خطر و مشکل انجام شده بود اما چون در مرمت قبلی کار به صورت استاندارد انجام نشده بود، آسیب‌ها خودش را خیلی زود نشان داد.» به گفته سلطانی، در این مرحله از مرمت محوطه میدان، عایق‌کشی فضای سبز محوطه در دستور کار است که مرحله به مرحله انجام می‌شود. مسئولیت اجرای این پروژه را سازمان فنی و مهندسی شهرداری تهران برعهده دارد.
رئیس مجموعه برج آزادی در بخش دیگری از سخنانش به «شهروند» گفت که براساس برنامه زمان‌بندی مرمت و عایق‌کشی محوطه میدان آزادی تا پایان شهریور امسال و پیش از آغاز بارندگی‌ها به پایان می‌رسد. این حرف‌ها و بحث این‌که مسئولان و متولیان نگهداری از برج آزادی نقطه پایانی بر مسأله نفوذ آب به این اثر تاریخی بگذارند سال‌هاست که مطرح می‌شود، از ١٥‌سال پیش تاکنون قرار است تا چند ماه دیگر برج آزادی ساماندهی شود و تاکنون چند‌سال گذشته و این چندماه تمام نشده است حالا باید دید آیا صرف‌ میلیاردها تومان اعتبار تازه برای ساماندهی برج آزادی می‌تواند مانع از نفوذ جریان آب به پی و پیکره سازه نماد تهران شود یا این‌که این بار هم چند ماه بعد و پس از صرف میلیاردها تومان اعتبار بار دیگر برج آزادی را خواهیم دید درحالی‌که در نم و رطوبت و نا،فرو رفته است.