امید

هاشمی غیر از حضور در مناصب حکومتی مانند ریاست مجمع تشخیص و عضویت در مجلس خبرگان رهبری یک جایگاه رفیع ملی نیز داشت و آن، جایگاه "ریش سفیدی و بزرگی جریان اصلاح و اعتدال" بود به ویژه در شرایطی که برخی رهبران این جریان، با محدودیت‌های متعددی مواجه بودند و هستند.

هر چند کسی نمی‌توان به لحاظ تاریخی و شخصیتی، جایگزین آیت الله اکبر هاشمی رفسنجانی شود ولی آتیه اندیشی حکم می‌کند نزدیک‌ترین شخص به لحاظ منش و تفکر، راه او را ادامه دهد چه آن که طی مسیر پرسنگلاخ و ناهموار پیش رو، بدون داشتن مرجعی که همه به او اعتماد کنند و در موارد اختلاف، به خاطر مصالح ملی نظر او را مقدم بر خویش دارند، اگر ناممکن نباشد، بسیار دشوار و پرهزینه خواهد بود.

روز گذشته بعد از برگزاری مراسم هفتمین روز درگذشت آیت الله هاشمی در حرم امام، حسن روحانی عکسی منتشرنشده از دیدار او، هاشمی رفسنجانی و سید حسن خمینی را منتشر کرد.

در ذیل این عکس این بیت شعر آمده است:

ما را عبای گرم تو امید می‌داد

در برگ‌ریزان‌های سرد فصل پاییز

تحلیل محتوای این عکس و این بیت شعر تنها و تنها این تصویر را در اذهان نقش می‌بندد که خمینی جوان می‌تواند لنگرگاه جریان اعتدال در نبود هاشمی رفسنجانی شود چه آنکه هاشمی در زمان حیات خود بویژه در سالیان اخیر بارها سید حسن خمینی را با لفظ «علامه» خطاب کرد واژه‌ای که بار مفهومی بسیار دارد و نشان از باور عمیق هاشمی به یادگار امام داشت. از سوی دیگر روش و منش سید حسن خمینی نشان داد که او به دلیل آنکه خود را فراتر از جریانات مرسوم سیاسی تعریف کرده است می‌تواند محوریت جریان اعتدال که پایه گذارش هاشمی رفسنجانی بود قرار بگیرد. اما سؤال اینجاست که چرا حسن روحانی خود نمی‌خواهد و یا نمی‌تواند محور جریان اعتدال باشد.

روحانی اکنون رییس جمهور اعتدال است و اگر هم بخواهد مجال و فرصت ندارد. او به دلیل مشغله‌های فراوان نمی‌تواند زمانی را برای مدیریت یک جریان سیاسی در کشور اختصاص دهد. روحانی ناگزیر است رییس جمهور بماند و فارغ از مسائل حاشیه‌ای به فکر پیش برد ایران بعد از برجام باشد.

سایت عصر ایران هم در هیمن ارتباط با ذکر مثال سید محمد خاتمی برای رهبری جریان اصلاحات نوشت: «نمونه رییس دولت اصلاحات نیز تجربه خوبی برای این مسئله است. برای اصلاح طلبان خاتمی هم رهبر اصلاحات بود هم رییس جمهور آن. در انتخابات سال 84 چشم تمام جریان اصلاحات به دستان و تصمیمات او بود اما رییس دولت اصلاحات به دلیل جایگاه قانونی خود که برگزار کننده انتخابات بود نتوانست به خوبی نقش رهبری خود را بازی کند. این عدم حضور باعث شد تا اصلاح طلبان نتوانند بر روی یک گزینه به توافق برسند و با چند نامزد وارد کارزار انتخابات شدند. این نامزدهای متعدد زمینه شکستن رأی اصلاح طلبان را فراهم کرد و در نهایت زمینه ساز پیروزی احمدی نژاد شد.»

از سوی دیگر برخی تحیل گران معتقدند با توجه به اینکه حسن روحانی یکی از بزرگترین حامیان خود را از دست داده امکان اینکه برای باقی ماندن در قدرت به جریان اصولگرا نزدیک شود دور از ذهن نخواهد بود.

اما در ارتباط با مدیریت جریان اعتدال توسط سید حسن خمینی، رسانه‌های خارجی از جمله المانیتور هم در همین زمینه با ارائه تحلیلی می‌نویسد: «نوه بنیانگذار انقلاب اسلامی جانشین بالقوه آیت الله رفسنجانی برای رهبری جریان‌های سیاسی بود که تحت پرچم هاشمی حرکت می‌کردند.»

از سوی دیگر برخی تحلیل‌ها حکایت از این دارد که ناطق نوری گزینه مناسبی برای راهبری جریان اعتدال در کشور است اما ناطق نوری سال‌ها در رأس جریان اصول‌گرایی بود. هنوز هم در جامعه ایرانی به عنوان اصول‌گرا شناخته می‌شود. درست است که او در این سال‌ها به اصلاحات نزدیک شده است و مورد احترام این جریان است اما نمی‌توان تصور کرد که اصلاحات به عنوان رکن اصلی جریان اعتدال حاضر به پذیرش ناطق نوری به عنوان جانشین هاشمی رفسنجانی باشند.

به همین دلیل در بین شخصیت‌های سیاسی تنها شخصی که از این جهت (فراجناحی بودن) به هاشمی رفسنجانی شبیه است سید حسن خمینی است.

سید حسن خمینی متعلق به هیچ جناح سیاسی نیست و نزدیک به تمام جریان‌های سیاسی است. او مورد احترام اصول‌گرایان و اصلاح طلبان است. به خاطر همین احترام می‌تواند جریان اعتدال را به وحدت کلمه نزدیک کند.

به نظر می‌رسد فصل سیاست ورزی سید حسن خمینی آغاز شده است. او سال‌ها وقت خود را در حوزه سپری کرده است و بسیاری از جمله هاشمی رفسنجانی او را «آیت‌الله» خطاب کرده و می‌کنند. حضور در انتخابات مجلس خبرگان کلید این حضور بود و حالا با فقدان هاشمی، سید حسن خمینی می‌تواند جای او را برای جریان اعتدال پر کند.

با توجه به نزدیک بودن انتخابات ریاست جمهوری دوازدهم و آمادگی رقیب برای ورود بر عرصه انتخابات، جریان اعتدال باید هرچه زودتر تکلیف خود را مشخص کند. درگذشت هاشمی شوک نسبتاً بزرگی برای این جریان بود اما آنها باید هرچه زودتر از این شوک خارج شوند و فصل تازه‌ای از فعالیت‌های خود را در دوران بعد از هاشمی آغاز کنند.