امید

قانون نوشت: سال گذشته شاهد فروریزی‌ مکرر بناي باستانی کوشک نورآباد، کاروانسرای دهدز، قلعه امیر مجاهد، ارگ اتابکی(تاق طویله)، خانه ماپار، کوشک حمیدیه، پل‌های تاریخی شوشتر و دزفول بوده‌ايم.

معبد شمي، قرباني بي‌تدبيري

دوباره ميراث فرهنگي كشور، قرباني بي‌تدبيري مسئولان شد. اين‌بار نوبت معبد شمي بود كه تخريب شود اما ماجراي تخريب معبد با تمامي تخريب‌ها، متفاوت است؛ چراكه قاچاقچيان آثار باستاني به‌راحتي در روز روشن جلوي چشم مردم و مسئولان اين معبد را منفجر كرده و آثار تاريخي آن را به يغما برده‌اند.

اخراج نگهبان معبد

دبیر انجمن دوستداران میراث فرهنگی ایذه به «قانون» درباره انفجار معبد شمي خوزستان مي‌گويد:« روز 15 شهریور سال جاري، تعدادی از قاچاقچیان، معبد باستانی شمی را با مواد منفجره مانند دینامیت، منفجر کرده‌اند. پس از اين انفجار مهیب، دود و خاک ناشی از آن در تمامي منطقه قابل مشاهده بود. يكي از مسائلي كه درباره معبد شمي وجود دارد، نحوه حراست از آن است. در گذشته معبد دارای نگهبان بوده است که متاسفانه مدیر کل فعلی اداره کل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری ایذه، نگهبان را اخراج كرده و درحال حاضر معبد نگهبان ندارد».

بي‌توجهي اداره ميراث فرهنگي به حراست معبد

فرامز خوشاب ادامه مي‌دهد:« باتوجه به اهمیت جهانی معبد باستانی شمی، بارها با مدیر میراث فرهنگي ايذه درخصوص ضرورت وجود نگهبان براي حراست از معبد، جلسه برگزار شده‌است اما به‌دلایل نامعلومي، ترتيب اثري داده نشد. نكته قابل توجه اينجاست، در مدتی که محوطه معبد شمي توسط نگهبان حراست مي‌شد، تنها یک یا دو مورد گزارش حفاری محدود بيان شده است که با حضور به موقع نگهبان، قاچاقچیان نتوانستند کاری از پیش برند».

باند سازمان‌يافته در معبد شمي

او با اشاره به اينكه در بررسي اوليه از اين فاجعه تخريب، مشخص شده كه با باند سازمان‌يافته و حرفه‌اي به‌همراه لجستیک قوی مواجه هستيم، عنوان كرد:« معبد شمي در منطقه بن‌بست و قابل کنترلي قرار دارد كه چنين تخريبي حاكي از وجود باند سازمان‌يافته قاچاق اشياي عتيقه است.

در محل معبد شمي، نیروهای یگان حفاظت از میراث فرهنگی ایذه، یک رأس الاغ،موتور برق،یک دستگاه هلتی بزرگ و ادوات حفاری از قبیل بیل و کلنگ کشف و ضبط کردند. همچنين موضوع به‌صورت ویژه از سوی نماینده مجلس،فرماندار شهرستان و استانداری خوزستان درحال بررسی است».

اداره ناتوان ميراث فرهنگي

خوشاب درباره اقدامات اداره ميراث فرهنگي خوزستان پس از منفجر كردن معبد شمي مي‌گويد:«متاسفانه اداره کل میراث فرهنگی خوزستان در انجام ماموریت‌های ذاتی خود ناتوان است. یگان حفاظت از میراث فرهنگی خوزستان براي حراست از ميراث تاريخي نیازمند ابزار، ادوات دفاعی، حفاظتی، حراستی و وسایل نقلیه متناسب با ماموریت‌های محوله است. همچنين تعداد نیروهای فعلی یگان حفاظت، طبق برآوردها بايد چهار برابر افزايش يابد. اما حال پرسش اين است چرا با وقوع چنین تخريبي که در گذشته بارها نسبت به وقوع آن هشدار داده بوديم، همچنان هیچ‌گونه اقدامي برای حل مشكل صورت نگرفته است؟ چرا مدیران میراث فرهنگی فرافکنی انجام مي‌دهند؟».

اشياي عتيقه‌اي كه جلوي چشمان همه غيب مي‌شد

او با اشاره به سرقت‌هاي مكرر در اين معبد مي‌گويد:« زماني‌كه باستان‌شناسان با حضور هيات باستان‌شناسي ايتاليايي درحال كاوش بوده‌اند، اين معبد مورد سرقت‌هاي مكرري قرار گرفت. به‌عنوان نمونه، کوزه درون قبر كه در حفاری‌ها كشف شده بود، در مقابل دیدگان باستان‌شناسان و هیات حفاری شبانه به سرقت رفته است.

هم اکنون هشدار می‌دهیم محوطه‌های باستانی ایذه مانند محوطه باستانی اشکفت سلمان و کول فرح نیز در معرض سرقت ، حفاری و تخریب قرار دارند».

معبد شمي

79سال پیش وقتی «آرول اشتاین» مجارستانی، طراح برنامه‌های «جاده‌های کهن» با قاطر به سمت «مال‌میر»(لرستان کنونی) می‌رفت، در این نقطه نشانه‌هایی از مجسمه «مرد شمی» را دید و آن را از زیر خاک بیرون آورد، تا دوره عیلامی نشانه‌های جدیدی از خود بروز دهد. اشتاین با این کشف در حدود یک هفته در این محوطه درحال کاوش بود. تندیس مفرغی مرد شمی در سال 1314 کشف شد و در تالار موزه ملی به نمایش درآمد. هیات مشترک باستان‌شناسی ایران و ایتالیا بر بنیان تفاهمنامه‌ای بین پژوهشگاه میراث فرهنگی و دانشگاه تورینو، بررسی‌های اولیه خود در منطقه شمی واقع در ایذه خوزستان را آغاز کرد.دره شمی، دامنه‌های کوه بی لوا در کرانه باختری تا خشک رود شمی در سوی خاوری و آب رودهایی در شمال و جنوب گستره‌ای که یک مثلت را تشکیل می‌دهد، در بر می‌گیرد. این معبد در میانه زاگرس میانی ومرتبط با دوره الیمایی است؛ دوره ای که با سرزمین بختیاری‌نشین زاگرس منطبق بوده و به تعبیری همان قلمروي کوهستانی آیاپیر یا دوره عیلام نو و پیش از هخامنشی است. در دره شمی ما با فرهنگی آشنا می‌شویم که با داشتن ویژگی‌های خاص بومی از عیلامیان و سلوکیان و پارت‌ها بهره گرفته است.