امید

یه گزارش امید،اعتیاد در میان زنان ایرانی افزایش پیدا کرده است. این خبر جدید نیست. نزدیک به یک‌سال است که هشدارها در این باره بیشتر شده است. خصوصا که بنابرآمار منتشرشده در سال 93 تعداد 279 زن معتاد جانشان را از دست دادند؛ که این تعداد نسبت به سال 92، چیزی در حدود 33 درصد افزایش داشت. آنچه که در میان آمار و ارقام بیش از همه مسئولان را نگران کرده، کشیده‌شدن زنان به سمت مخدرهایی صنعتی مانند شیشه است. به تازگی مسئولین حوزه مواد مخدر گفته‌اند برگ جدیدِ اعتیاد زنان بالارفتن میزان مصرف مخدر گُل یا حشیش صنعتی است.
 

به گفته کارشناسان، هرچند که این روزها اعتیاد زنان رو به افزایش دارد، اما در گذشته نیز نیز زنان زیادی معتاد می‌شدند. اما تفاوت اعتیاد زنانه در قدیم و حال تفاوت در نوع مواد مصرفی، میزان آن و رده سنی اعتیاد است. اگر زمانی برخی از زنان ایرانی در کنار شوهرانشان به کشیدن تریاک مشغول بودند، حال دختران نوجوان ایرانی در محیط‌هایی غیر از خانواده اولین‌بارِ‌ مصرف مخدر را با مخدرهایی مانند شیشه، ماری‌جووانا و علف تجربه می‌کنند.

بنابر آمار رسمی، زنان به طور کلی 10 درصد از معتادان کشور را تشکیل می‌دهند. این 10 درصد بیش از همه حدِفاصل 20 تا 36 سالگی قرار دارد، اما سن خطر برای شروع مصرف مخدر در میان زنان 15 تا 19 سال است. جدای از این آمار، بسیاری معتقدند میزان اعتیاد زنان تا بخش زیادی پنهان است. چرا که اعتیاد زنان ممکن است به دلایل متفاوت اجتماعی و فرهنگی چندان مشخص شود.

چرا زنان شیشه، ماری‌جوانا و گُل می‌کشند؟

گذشته از هر نوع آمار و ارقام رسمی و غیررسمی، مسئولان و پژوهشگران به‌دنبال دلایل واقعی روند صعودی مصرف مواد مخدر در میان زنان هستند. دکتر فرید براتی - رییس‌کل پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی- در گفتگو با فرارو از دلایل روانی مصرف مواد مخدر در میان زنان ایرانی سخن می‌گوید. او معتقد است تا زمانی که تعریف مشخص و درستی از زن ایرانی نداشته باشیم و نگاهمان را تغییر ندهیم، نمی‌توانم ازاعتیاد زنان پیشگیری کنیم.

فرید براتی‌سده گفت: مسلما ما با افزایش مصرف مواد مخدر در میان زنان روبرو هستیم. اما میزان آن به‌روشنی مشخص نیست. البته آمار که درباره اعتیاد زنان پیش رو داریم به دو دلیل عمده در دستمان هست. یکی از این دلایل افزایش مراکز درمان ترک اعتیاد زنان در سال‌های اخیر است. با تاسیس این مراکز تعداد زیادی از زنان معتاد به این مراکز رفتند که بخشی از آمار توسط این مراکز ترک اعتیاد روشن شد. دلیل دیگر کم‌اهمیت‌تر شدن خوردن "برچسب" یا "انگ اجتماعی" برای زنان است. اگر زمانی زنان اعتیاد را انگی از میان نرفتنی تصور می‌کردند، حال راحت‌تر درباره اعتیاد و مصرف مواد مخدر صحبت می‌کنند.

دکتر براتی با واکاوی دلایل افزایش اعتیاد در میان زنان ادامه داد: دلایل مختلفی را می‌توان برای رشد اعتیاد زنان برشمرد. اما یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین این دلایل، ابراز وجود کردن از این طریق است. از آن‌جایی که برای ابراز هویت اجتماعی زنان راهکارهای مشخصی وجود ندارد، اعتیاد می‌تواند راهی باشد که زنان خود آن را برگزینند.

وی با تشریح دلایل استفاده از مخدرهایی مانند شیشه و ماری‌جووانا در میان زنان توضیح داد: زن‌ها بیشتر سعی می‌کنند به سراغ مخدرهایی بروند که میزان اعتیادآوری آن‌ها زیاد نیست. زمانی زنان تصور می‌کردند که مخدر شیشه اعتیاد آور نیست، اما پس از مدتی اعتیاد شدید به این مواد مشخص شد. زنان از آن‌جایی که گمان می‌کردند این مواد اعتیاد نمی‌آورند و همچنین می‌توانند خواصی مانند لاغرشدن داشته باشندبیش از سایر مواد به آن‌ها تمایل نشان دادند.

براتی‌سده همچنین به موضوع مهمی به نام سلامت روان اشاره کرده و در ادامه گفت: بحث سلامت روان زنان در امر اعتیاد بسیار مهم است. اگر اعتیاد زنان روند افزایشی دارد بخش مهمی از آن به مشکلات سلامتِ روان زنان بازمی‌گردد. متاسفانه مسئولان نیز صراحتا گفته‌اند که در مورد بهداشت روانی افراد در طرح تحول نظام سلامت اقدامی نمی‌توان انجام داد. سلامت روان زنان، جزو آن دسته از مواردی است که در مورد زنان نادیده گرفته شده است. از آن‌جایی که نرخ اختلالات روانی در زنان بیشتر است، می‌تواند بر مصرف مواد تاثیر زیادی بگذارد. کما اینکه تمام سیستم‌های اجتماعی و انسانی به یکدیگر مربوط‌اند.

دکتر فرید براتی‌سده درباره نگرانی‌هایی که نسبت به استفاده زنان از ماده گُل وجود دارد و همچنین درباره این مخدر توضیح داد: در حشیش دوماده وجود دارد، که یکی از آن دو خاصیت درمانی دارد و می‌تواند اثرات ماده دیگر حشیش را که با توهم و نشئگی همراه هست کاهش دهد. در مخدر گُل(که به حشیش صنعتی معروف شده) این بخش درمانی و کاهش‌دهنده را از حشیش جدا می‌کنند که تاثیر، شدت و نشئه‌آوری آن را بسیار بیشتر از ماری‌جووانا می‌کند. هشداری که باید در رابطه با این مخدر داد اشکال جدید ورود آن به مصارف مردم است؛ در کشورهای آمریکایی و اروپایی این مواد به صورت چاشنی غذا استفاده می‌شود، که ما باید جلوی ورود این اشکال را بگیریم.

رییس‌کل پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی همچنین به مخدر خطرناک دیگری به نام بُنزای اشاره کرد و گفت: وجود این مخدر در ترکیه بیداد می‌کند و از آن‌جایی که ترکیه کشوری در نزدیکی ماست ممکن است که این مواد به داخل ایران راه پیدا کند که باید حتما جلوی آن گرفته شود. البته ممکن است تا به حال این مواد وارد ایران شده باشد. ما این مشکل را در مورد مخدر گُل نیز داشتیم. پیش از ورود این ماده به ایران و در اختیار مردم قرار گرفتن آن، بسیاری از مسئولان و افراد وارد شدن آن به کشور را انکار می‌کردند. در حالی که این ماده به دست توزیع‌کنندگان و مردم رسیده بود.

بهترین کار چیست؟
دکتر براتی در ادامه تصریح کرد: ما باید در زمینه مواد مخدر بسیار قوی‌تر و به روزتر عمل کنیم. دو عامل آگاه‌سازی و پیشگیری در این زمینه بسیار موثر است. پیش از ورود مخدرهای جدید ما باید بتوانیم به‌سرعت آن‌ها را شناسایی کرده و نسبت به آن آگاهی ببخشیم. اقدامی که در رابطه با مخدر گُل انجام ندادیم و حالا هرگونه اقدامی نوعی مداخله سطح سوم در این رابطه است و کار از پیشگیری گذشته است.

رییس‌کل پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی در انتها گفت: متاسفانه دستگاه‌های اطلاع‌رسانی ما ضعیف است. انواع رسانه‌های ما باید دست به دست یکدیگر بدهند و درمورد مخدرها آگاهی‌بخش باشند. با ابراز تاسف باید اذعان کنم که در مدارس ما هیچ اقدامی در این زمینه صورت نمی‌گیرد و همچنین در رسانه ملی آگاهی‌بخشی موثر و مفیدی درباره این مخدرها صورت نمی‌گیرد. کمک به پیشگیری و آگاهی سازی درمورد مواد مخدر در کشور نیازمند راهکارهای جدید و قوی، زیر نظر و مدیریت رئیس دولت و همت رسانه‌ای و همگانی است.