امید

دکتر جعفر توفیقی، وزیر علوم دولت اصلاحات و یکی از اعضای کارگروه‌های انتخاب وزرای حسن روحانی، درباره نحوه چینش کابینه یازدهم و سیاست‌های احتمالی دولت آینده به «بهار» می‌گوید: بنای کار ما در کارگروه‌ها تنها شایسته‌سالاری و هماهنگی با جریان اعتدال و اصلاح‌طلبی است.هرچند اصلاح طلبان و میانه رو ها به حسن روحانی رای دادند اما امروز او رییس جمهوری همه مردم است وباید منافع ملی را در نظر داشته باشد نه منافع حزبی را. به همین دلیل کابینه فراجناحی حسن روحانی همانند یک شرکت سهامی اداره نخواهد شد و برای احزاب در آن سهم در نظر نخواهند گرفت. جعفر توفیقی امید وار است کابینه یازدهم کابینه ای باشد برای حفظ منافع همه مردم و همه جناح ها.

برخی از احزاب و تشکل‌های اصولگرا سعی می‌کنند به حسن روحانی و دولت او نزدیک شوند. آیا برای اصولگرایان سهم خاصی در تشکیل دولت در نظر گرفته شده است؟
آقای روحانی سیاست‌هایی برای انتخاب وزرا و افراد کابینه در نظر گرفته‌اند که کاملا غیرحزبی و غیرجناحی است. طبق سیاست‌های او انتخاب وزرا مبتنی بر شایسته‌سالاری و توانمندی‌های مدیریتی خواهد بود. با این شاخص‌ها وابستگی‌های حزبی و جناحی افراد مطرح نیست. بنای کار ما در کارگروه‌ها تنها شایسته‌سالاری و هماهنگی با جریان اعتدال و اصلاح‌طلبی است.
احزاب اصلاح‌طلب به صورت رسمی اعلام کردند که به دنبال سهم‌خواهی از کابینه نیستند. تاکنون هیچ خبری از سهم‌خواهی اصولگرایان به صورت رسمی نیز منتشر نشده است. آیا پشت پرده، سهم‌خواهی‌هایی از کابینه و دولت یازدهم در جریان است؟
تا جایی که اطلاع دارم، تا این لحظه هیچ سهم‌خواهی از کابینه یازدهم از سوی هیچ‌یک از احزاب یا جناح‌ها در جریان نبوده است. با توجه به این راهکارهایی که برای چینش کابینه در نظر گفته شده است، بحث سهم‌خواهی برای کابینه وجود ندارد.

فراجناحی‌بودن کابینه به چه معناست؟ آیا قرار است کابینه یازدهم مانند یک شرکت سهامی اداره شود و به هر حزب یا جناحی سهمی تعلق بگیرد یا دولت به‌گونه‌ای تشکیل خواهد شد که منافع همه احزاب را رعایت کند؟
من از حوزه مسئولیت خودم که آموزش عالی و تحقیقات است می‌توانم صحبت کنم. برنامه ما در این حوزه این است که سهمیه‌بندی جناحی انجام نشود. ما برای احزاب، سهمی از دولت در نظر نگرفتیم. در این حوزه بیشتر قصد و هدف ما انتخاب وزرایی است که منافع همه مردم را تامین کنند. امیدواریم کابینه یازدهم را به‌گونه‌ای بچینیم که حتی اگر گرایش‌های سیاسی خاص دارند، در مقام عمل و هنگام برنامه‌ریزی برای چهار سال آینده، منافع همه مردم را در نظر بگیرند.
حق مردم در کابینه یازدهم کجاست؟ هرچند احزاب میانه‌رو و اصلاح‌طلب از حسن روحانی حمایت کردند تا در انتخابات پیروز شود ولی این مردم بودند که به او رای دادند. آیا حق مردم را در نحوه چینش کابینه در نظر گرفته‌اید؟
هرچند بخشی از مردم به حسن روحانی رای دادند، اما امروز او رییس‌جمهوری همه مردم است. رییس‌جمهوری یک کشور موظف است در خدمت همه مردم باشد. کابینه یازدهم امیدوار است بتواند از طریق اتخاذ سازوکارهای لازم شرایطی را فراهم کند که مردم بتوانند در اکثر شئون کشور مشارکت کنند. دولت یازدهم امیدوار است بتواند شرایط را به‌گونه‌ای پیش ببرد که نه‌تنها مردم به هیچ‌وجه در حاشیه قرار نگیرند، بلکه حتی تسریع‌کننده میزان مشارکت مردم در کلیه شئون اجتماعی، سیاسی و اقتصادی باشد. طبیعتا تمام وزرای نماینده‌های مردم در کابینه هستند و باید منافع مردم و همه کشور را تامین و این‌گونه از حق مردم در کابینه دفاع کنند.

با توجه به این‌که حسن روحانی با تکیه بر شعار‌هایی مشخص در این انتخابات رای آورد، شاید بتوان دید حق مردم در کابینه را به این معنا دانست که کابینه یازدهم عمل به شعار‌های انتخاباتی منتخب مردم را در اولویت کارهایشان قرار دهند. آیا این موضوع در کارگروه‌های انتخاب وزرا مورد توجه قرار گرفته است؟
از مهم‌ترین ملاک‌های انتخاب مدیران ارشد و وزرای دولت یازدهم، همین پاسخگویی به مطالبات مردم است. مجموعه اطرافیان حسن روحانی و شخص او این باور را دارند که مردم در شعار‌های انتخاباتی حسن روحانی امید دستیابی به مطالباتشان را دیدند. به همین دلیل هم به او رای دادند؛ بنابراین پاسخگویی به مطالبات مردم مهم‌ترین وظیفه ما در چینش کابینه و بعد از آن مهم‌ترین وظیفه دولت آینده خواهد بود.
حسن روحانی در سخنرانی آخر تاکید کرد که وامدار هیچ حزب و گروهی نیست. عبارت «وامدار هیچ حزب و گروهی نیستم» جز معدود سخنان رییس‌جمهوری منتخب بوده است که از سوی جامعه با واکنش مواجه شد. آیا حسن روحانی می‌خواهد نقش سیدمحمد خاتمی و آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی را در پیروزی او در انتخابات فراموش کند که این‌گونه سخن می‌گوید؟
البته من سخنگوی حسن روحانی نیستم و تنها می‌توانم برداشت‌های شخصی‌ام را در این‌باره بگویم. اما فراموش نکنید یک رییس‌جمهوری ممکن است با پشتیبانی گروه یا گروه‌هایی خاص در انتخابات پیروز شود ولی در عمل و در سیاست‌گذاری باید منافع همه مردم را در نظر بگیرد. از سوی دیگر او وظیفه دارد برای همه ملت ایران سیاست‌گذاری کند و تضمین و تامین کنند منافع یک ملت باشد، نه فقط یک حزب یا یک جناح. عبارت «من وامدار هیچ حزب و گروهی نیستم» با توجه به تاکید چندباره منتخب ملت بر تشکر از آقایان سیدمحمد خاتمی و آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی و اشاره به نقش این دو در جریان انتخابات، به معنی انکار‌کردن نقش افراد و احزاب در انتخابات نیست. این گفته آقای حسن روحانی بیشتر به این معناست که سیاست‌ها و برنامه‌های دولت آینده صرفا تامین‌کننده سیاست‌های یک جناح یا چند حزب نیست.
از طرف دیگر ممکن است تاکید حسن روحانی بر این‌که وامدار هیچ حزب و گروهی نیست، به نوعی اعلام نظر به احزاب و گروه‌ها باشد که نباید از دولت تقاضا داشته باشند که منافع آن‌ها در اولویت قرار بگیرد. البته فکر می‌کنم مخاطب این گفته رییس‌جمهوری منتخب بیشتر احزاب و گروه‌هایی باشند که پس از پیروزی حسن روحانی ناگهان به یاد آوردند که حامی او بودند. تمام احزاب و گروه‌ها باید باور داشته باشند که «دولت» یک نهاد ملی است. زمانی که ملت یک رییس جدید برای جمهوری انتخاب می‌کنند، آن رییس‌جمهوری موظف است منافع همه مردم را تامین کند.

برخی چهره‌های شاخص اصلاح‌طلب و میانه‌رو مانند محمدرضا عارف و آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی از سوی مردم با درخواست تاسیس احزاب جدید مواجه هستند. آیا سیاست‌های دولت یازدهم به‌گونه‌ای طرح‌ریزی خواهد شد که احزاب قدیمی اصلاح‌طلب که نیمه‌فعال شده‌اند و احزاب تازه‌تاسیس فرصتی دوباره برای فعالیت پیدا کنند؟ دولت یازدهم برنامه‌ای برای رونق‌بخشی به فعالیت‌های حزبی در کشور دارد؟
فراهم‌شدن شرایط لازم برای فعالیت‌های حزبی از مطالبات مردم در طول دوران تبلیغات انتخاباتی از آقای روحانی بود. بخشی از شعار‌های منتخب یازدهم در طول دوران تبلیغات نیز تامین آزادی‌بیان برای سلیقه‌های مختلف، آزادی احزاب و آزادی تشکل‌ها بود. با توجه به این شعار‌ها و خواست عمومی مردم فکر می‌کنم پس از تشکیل دولت یازدهم حتما فضا به‌گونه‌ای خواهد بود که مشارکت مردم در بالا‌ترین سطح خود باشد. از سوی دیگر امیدوارم برنامه‌ها به‌گونه‌ای پیش رود که شکل‌گیری احزاب جدید و فعال‌شدن احزاب قدیمی بسیار سهل‌تر از گذشته باشد.
با توجه به شناختی که از کابینه دولت آینده دارید، فکر می‌کنید بهتر است چهره‌های شاخص اصلاح‌طلب یا میانه‌رو وارد دولت شوند و به دولت یازدهم در حل مشکلات پیش‌رو کمک کنند یا به توسعه جامعه مدنی بپردازند و نقش دولت سایه را ایفا کنند؟
از نظر من منافاتی بین مشارکت در دولت و تلاش برای توسعه جامعه مدنی نیست. این موضوع را هم در نظر بگیرید که شرایط پیش‌روی این دولت به‌گونه‌ای است که برای مرتفع‌کردن مشکلات به کمک و مشارکت همه نیاز است. آنچه در هشت سال گذشته بر مردم و کشور گذشت، نشان داد که با یک فکر و یک سلیقه نمی‌توان کشوری به گستردگی و تنوع فکر و اندیشه ایران را اداره کرد. بنابر‌این همه باید برای کمک به این دولت بیایند. هرچند در کمک به حل مشکلات کشور تفاوتی بین حضور در دولت یا توسعه جامعه مدنی وجود ندارد، اما امیدوارم مخصوصا چهره‌های شاخص اصلاح‌طلب و میانه‌رو دولت یازدهم را رویارویی با مشکلات تنها نگذارند. البته دولت یازدهم افراد را موظف به انتخاب بین دولت یا مشارکت مدنی نمی‌کند. افراد می‌توانند همزمان در هر دو حوزه حضور داشته باشند.