امید

آن‌ها گله می‌کنند که چرا باید اسم آدم‌های خارجی روی خیابان‌های ما باشد؛ آدم‌هایی که اصلاً نمی‌شناسیمشان و در عوض آن‌ها را که می‌شناسیم اسمشان نباشد و بعد برای نمونه مصدق (رئیس دولت ملی؛ قهرمان ایرانی و کسی که صنعت نفت ایران را با قرار گرفتن مقابل استعمار خارجی و استثمار داخلی، ملی کرد) را می‌گوید که خوب می‌شناسندش اما نامی از او در شهر نمی‌بینند.

شهر قاهره، پایتخت مصر، سال‌هاست که خیابانی را به نام «مصدق» دارد. مردم مصر شاید ادعای فرهنگ و تمدن ایرانی را نداشته باشند؛ ان‌ها اما آن‌ها مصدق دارند و ما مصدق روزگاری در تک تک خیابان‌ها شهر و در همه این سرزمین نفس کشیده و خاک و آبش را با جان دوست داشته نباید داشته باشیم و در واقع، داشته باشیم اما نبینیمش؛ داشته‌ای پنهان در شهر.

ما نمی‌توانیم هر روز نامش را صدا بزنیم و سر خیابانش قرا بگذاریم. شاید آن‌ها که نمی‌خواهند خیابانی به این نام داشته باشیم، دوست ندارند که هر روز نام مصدق در شهر، تکرار شود. نسل جوان اما مصدق را می‌شناسند؛ آن‌ها می‌دانند که اگر دکتر نبود شاید الان ایران هم نبود. حالا که خیابانش را نداریم قول می‌دهیم خودش ا فراموش نکنیم. قول می‌دهیم بیشتر از پیش بشناسیمش و نسل به نسل و سینه به سینه یادش را منتقل کنیم و هر روز نامش را نه در خیابان که در دل‌هایمان صدا بزنیم.

در این میان اما عده‌ای (که شامل افرادی با گرایشات اصلاح‌طلبانه می‌شوند) هرازچندگاهی و به نظر می‌رسد از روی درخواست مردم، فراخور مسئولیت خود، به بیان این مسئله پرداخته و نبود جایی در تهران برای محمد مصدق را با نزدیک‌شدن یا عبور از مناسبت‌هایی که به مصدق نزدیک است، نظیر کودتای 28 مرداد، بار دیگر مطرح می‌کنند.

این‌بار پیشنهاد انصاری برای نامگذاری چهارراه پارک وی به نام مصدق؛ غلامرضا انصاری عضو کمیسیون برنامه و بودجه شورای شهر تهران روز سه‌شنبه در تذکر پیش از دستور خود در جلسه شورای شهر تهران با اشاره به کودتای 28 مرداد گفت: سال‌هاست که نام دکتر مصدق بر روی یکی از خیابان‌های قاهره نام‌گذاری شده اما متاسفانه در تهران هیچ نامی از مصدق بر خیابان‌ها نیست و پیشنهاد می‌کنیم چهارراه پارک‌وی یا خیابان نفت به نام دکتر مصدق نامگذاری شود.

این طرح اما تازگی ندارد؛ انصاری و احمد حکیمی‌پور سال گذشته هم این پیشنهاد را مطرح کرده بود. در آن زمان، معصومه آباد، عضو اصولگرای شورا که در آن زمان ریاست کمیته نامگذاری شورای شهر را بر عهده داشت، در پاسخ به پیشنهاد نامگذاری خیابانی به نام مصدق گفته بود: نامگذاری خیابانی به نام دکتر مصدق شرایط طرح در کمیته نامگذاری را ندارد چرا که آرا و افکار ایشان مورد تائید مقامات رسمی ایران نیست.

طرح‌ها را کمیته نامگذاری وتو می‌کند

از سوی دیگر محمد مهدی تندگویان، یکی دیگر از اعضای شورای شهر با گرایش اصلاح‌طلبانه، در گفت‌وگویی کوتاه با «امید ایرانیان» به این نکته اشاره می‌کند که نام‌گذاری‌ها در کمیته مخصوص آن مورد بررسی قرا می‌گیرد و ما به عنوان اعضاء نمی‌توانیم شخصاً اظهار نظر کنیم؛ اگر هم طرحی بدهیم باز تکلیفش در کمیته نامگذاری مشخص می‌شود.

تندگویان با اشاهر به سیکل شورا به این نکته اذعان می‌کند که در حال حاضر تمامی نامگذاری‌های خیابان‌های شهر تهران که مردم همه روزه با آن درگیر هستند در دست عده معدودی در شورای شهر است.

او در مورد این‌که تهران خیابان مصدق داشته باشد یا نه، می‌گوید: اسامی خیلی از ادم‌ها بر خیابان‌های شهر ما قرار گرفته که افراد مطرحی هم نیستند و این‌که چرا اسم دکتر مصدق نباید در این میان جایی داشته باشد، جای سؤال است.

تندگویان می‌گوید؛ دکتر مصدق و آقای فاطمی که وزیر او بوده در یک دوره و یک رده بوده‌اند و این‌که چه مشکلی می‌تواند در رابطه با مصدق وجود داشته باشد، هنوز معلوم نیست.

این عضو شورای شهر در این‌باره که به جز شورا، وزارت کشور، دولت یا نهاد دیگری می‌تواند در این باره نظر دهد یا خیر، می‌گوید که «درذ این زمینه قانون خاصی وجود ندارد مگر این‌که دولت به صورت جداگانه دستوری را ابلاغ کتد و کسی نمی‌تواند مقابلاین تصمیم بایستد.

طرحی معلق از سال 78 تا کنون

احمد حکیمی پور، یکی دیگر از اعضای اصلاح‌طلب شورای شهر، درباره این‌که چرا تهران مصدق ندارد، به «امید ایرانیان»، می‌گوید: در‌ سال٧٨ که این موضوع در شورا مطرح شد، برخی شورا را تهدید کردند و جوسازی شد تا این‌که عملاً این موضوع از دستورکار خارج شد.

او می‌گوید: این‌که تهران خیابانی به نام مصدق ندارد، زیبنده این شهر نیست، چراکه مصدق از شخصیت‌های برجسته تاریخ ایران و «یکی از پرچمداران استقلال ایران به لحاظ اقتصادی است» و نهضت ملی‌شدن صنعت نفت ایران «الهام‌بخش جنبش‌های استقلال‌طلبانه» زیادی در کشورهای درحال توسعه بوده است.

حکیمی‌پور ادامه می‌دهد: مصدق در ردیف شخصیت‌هایی «مبارز و ضداستکبار و ضداستعمار» است که با «سلطه مستعمرانه بیگانگان بر منابع کشورها» مخالف بوده است. درحالی‌که نام افرادی با این خصوصیات مانند «گاندی و پاتریس لومومبا» بر خیابان‌های تهران است.

حکیمی‌پور پیش از این هم درباره خیابان مصدق گفته بود: خوب نیست نام مصدق بر یکی از خیابان‌های تهران نباشد؛ این در حالی است که نام دکتر حسین فاطمی به‌عنوان وزیر امورخارجه دولت مصدق بر یکی از خیابان‌های تهران نقش بسته است.

از پهلوی به مصدق؛ از مصدق به ولیعصر

خیابان پهلوی سابق در جریان راهپیمایی تاسوعا و عاشورا توسط مردم و در جریان انقلاب اسلامی به نام دکتر مصدق نامگذاری شد و چهاراره مصدق هم (تقاطع ولیعصر- انقلاب فعلی) به همین ترتیب نامگذاری شد؛ این نامگذاری توسط شورای شهر تهران تصویب شد و بنابراین، خیابان پهلوی سابق، خیابان دکتر مصدق نام گرفت که از میدان راه‌آهن تا تجریش بود.

محمد توسلی (اولین شهردار تهران پس از انقلاب) که دران دوره مسئولیت اداره شهر را بر عهده داشته، می‌گوید «آقای فلسفی در نماز جمعه سخنرانی کردند و این نام را به «ولیعصر» تغییر دادند؛ نامی که که به لحاظ فرهنگی (به دلیل پیوند مردم با زمینه‌های مذهبی نامی که مورد احترام ما هست و جایگاه خود را دارد) کسی نمی‌تواند این نام را عوض نکند.

به نظر می‌رسد که اگر خیابان دکتر مصدق توسط مردم نامگذاری و تأیید شد به دلایل تاریخی‌ای بود؛ بنابراین امروز بر اعضای محترم شورای شهر واجب است که بررسی کنند و ببینند شخصیت‌هایی که ما در طول تاریخ صدساله‌مان داریم چه کسانی هستند و با بررسی مجدد در این زمینه برای پاسخگویی به این نقیصه و کمبود در شهر تهران بیشتر تلاش کنند.

به نظر می‌رسد، خیابان، میدان یا هرچیز دیگری که باید نامش مصدق باشد، در کش و قوس اختلافات سیاسی و عقیدتی گرفتار آمده و اگر کسی بخواهد پا دراین خیابان بگذارد شاید تویش گم شود یا نتواند همان مسیری را که رفته بود، برگدد.

در دنیا شهری هست که مردمش ممکن است هر روز نام «مصدق» را به زبان بیاورند؛ شاید تعداد زیادی از آن‌ها مصدق را نشناسند و تنها برایشان عادت شده که زیر تابلویی آبی‌رنگ (پنهان شده در لای شاخ و برگ انبوده درختان) که با خط سفید رویش نوشته‌اند؛ «شارع مصدق»، از اتومبیل پیاده شوند؛ سوار شوند؛ یا زیرش بایستند و منتظر آمدن یک دوست باشند.