امید

مرحوم عبدالحسین نوشین نمایشنامه‌نویس و کارگردان، آغازگر تئاتر مدرن در ایران بود. با اقداماتی که در دهه‌ بیست در تئاتر ایران انجام داد باعث و بانی تحولات عمیق و بنیادین در این زمینه شد. در واقع او تئاتر را از سرگرمی، تفریح، خوش‌گذرانی و در بهترین حالت ترویج روحیه‌ی میهن‌پرستی، شاه‌پرستی، باستان‌گرایی و پرداختن به امور اخلاقی و تربیتی به تئاتری جدی، انتقادی و جهانی ارتقا داد. حال با گذشت 4 دهه از فوت او قرار است زندگی‌نامه‌اش با کارگردانی غلامحسین دولت‌آبادی به روی صحنه تئاتر برود و نقش نوشین را اصغر همت ایفا کند.

نمایشنامه «پرتره مرد ریخته» با عنوان دوم «مکاشفه‌ای در زندگی عبدالحسین نوشین» یک مونودرام درباره زندگی زنده‌یاد عبدالحسین نوشین است که تنها یک بازیگر دارد.

در همین ارتباط اصغر همت به عنوان نقش اصلی این نمایش در گفت‌وگویی با «امید ایرانیان» به سؤالات ما پاسخ داد.

 عبدالحسین نوشین نقش بسیار تاثیرگذاری در شکل‌گیری تئاتر در ایران داشته است، پرداختن به این نقش از چه جنبه‌هایی در نظر شما است؟

در طول کار مشخص می‌شود که عبدالحسین نوشین چه فرد تاثیرگذاری بوده است اما بیش از هر چیز در این نمایش به نکاتی بعد از ماجرای 15 بهمن 1327 تأکید داریم که نوشین را از تئاتر ایران گرفت! ضمن اینکه مروری هم بر گذشته این هنرمند داریم.

این نمایش چنده پرده دارد؟

نمایش در دو پرده و مجموعاً 45 دقیقه آماده می‌شود. پرده اول عبدالحسین نوشین را 45 دقیقه قبل از ترک و فرار از تهران در سال 31 نشان می‌دهد و پرده دوم آخرین شبی است که نوشین در خانه‌اش است، سرطان معده گرفته و می‌خواهد به بیمارستان برود و بستری شود. من در این اجرا در هشت نقش روی صحنه می‌روم؛ هشت نقشی که در واقع عبدالحسین نوشین آن را بازی می‌کند. به بیان دیگر در پرده یک نمایش «پرتره مرد ریخته»، وقتی نوشین می‌خواهد با غرور از ایران فرار کند دولت کمونیستی او را می‌گیرد. در پرده دوم با نوشینی مواجه هستیم که همه آرمان‌هایی که روزی به آنها فکر می‌کرده را شکست خورده می‌بینید و در تنهایی دچار بیماری هول‌آور و سخت سرطان پیشرفته است که خیلی زود هم می‌میرد.

شخصیت نوشین دو وجه مهم سیاسی و هنری دارد قرار است در این نمایش به کدام یک از این وجوه توجه بیشتری می‌شود؟

مستقیم به هیچکدام از این وجوه به طور خاص پرداخته نمی‌شود اما هر دو مورد به نوعی در این نمایش وجود دارد.

تأثیر نوشین بر شکل گیری جریان‌های سیاسی یا همراهی با آن‌ها یکی از نکاتی است که هم بر تاریخ معاصر ایران تأثیر گذاشته و هم بر سرنوشت و جریان تئاتر در ایران، از این منظر شما نقش خود را چگونه تحلیل می‌کنید؟

موضوع اصلی این است که چگونه یک هنرمند احتیاج ندارد که فعالیت سیاسی مستقیم داشته باشد. تجربه ثابت کرده که در تمام دنیا وقتی یک هنرمند تخصصی به دنبال هدفی رفته آنچنان موفق عمل نکرده است. تئاتر باید در خدمت بشریت قرار بگیرد. تئاتر هجوم تبلیغاتی نیست جز تبلیغات برای اخلاق درست در زندگی است.

 گزارشات تاریخی هم در این نمایش ارائه می‌شود؟

بله، در لا به لای این نمایش گزارشات تاریخی ارائه می‌شود. یک اتفاقات تاریخی که در دوران نوشین رخ می‌دهد این است که چگونه او و عده‌ای دیگر به عنوان اولین گروه دانشجویی برای تحصیل به پاریس اعزام می‌شوند، چگونه در رشته تئاتر تحصیل می‌کند.

 از نظر سیاسی چه گزارشاتی را در این نمایش خواهیم داشت؟

از نظر سیاسی آشنایی نوشین با گروه‌های مبارز فرانسوی و در مقابل زمینه‌هایی که او را برای مدیریت حزب آماده می‌کند را بررسی می‌کنیم. بخش‌هایی از ملاقات‌های با دوستانش و البته آشنایی با «لرتا» همسرش را خواهیم داشت. در واقع می‌توان گفت که در این نمایش بخش‌هایی یا به بیان دیگر بریده‌هایی از زندگی او را می‌بینیم که موقعیت تاریخی زندگی نوشین را نمایش می‌دهد.