امید

به گزارش امیدنامه،دکتر محمدرضا عارف رئیس بنیاد امید ایرانیان، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و شورای عالی انقلاب فرهنگی با حضور در خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، به گفت‌و‌گویی تفصیلی با خبرنگاران  این خبرگزاری پرداخت.

متن کامل این گفتگو را در زیر می‌خوانید.

وی در ابتدای این گفت‌وگو در پاسخ به این پرسش که ارزیابی شما از فضای دانشگاه‌ها پیش از انتخابات ریاست‌جمهوری چگونه بود، گفت:‌ در آن دوره یک فضای بی‌انگیزگی و ناامیدی در بخشی از دانشگاه‌ها حس می‌شد که هیچ سنخیتی با انقلاب و نظام ما نداشت و باید اصلاح می‌شد. در سال‌های 89 و 90 به دوستان خود و حتی به اصولگرایان می‌گفتم ما مدعی مردمی‌ترین انقلاب هستیم و به همین دلیل نمی‌توانیم این مسیر را ادامه دهیم. من معتقد بودم یک رویداد سیاسی مهم مثل انتخابات می‌تواند فرصتی برای تغییر و اصلاح روند موجود باشد.

رئیس بنیاد امید ایرانیان در ادامه با بیان اینکه برای انتخابات 92 بحث‌های بسیاری با دوستان مختلف داشتیم ولی به این نتیجه نرسیدیم که بتوانیم با تصمیم جمعی به میدان بیاییم، خاطر نشان کرد: بنابراین با توکل به خدا و با مشورت با دوستان در بنیاد امید ایرانیان به این نتیجه رسیدم که به میدان بیایم. البته آمدن، نه انتخاب بلکه وظیفه من بود زیرا من دنبال برد و باخت نبوده و معتقد بودم که اگر وظیفه خود را انجام دهم پیروز هستم.

وی ادامه داد: با این وجود هرچه به زمان انتخابات نزدیک‌تر شدیم، فضا بیشتر تغییر می‌کرد و امیدواری بیشتری در میان دوستان ایجاد می‌شد. دانشگاه هم در سال 91 و با آغاز سال تحصیلی به تدریج نگاه خود را تغییر داد. در واقع یک قهر ناگفته بین دانشگاه و بخش‌هایی از حاکمیت ایجاد شده بود که به تدریج این دیدگاه تغییر یافت.

عارف با بیان خاطره‌ای از سخنرانی خود در دانشگاه صنعتی شریف، گفت: قبل از آن جلسه همه خیرخواهان توصیه می‌کردند که من به آن جلسه نروم اما من دنبال تغییر نگاه دانشجویان و برگرداندن نسل جوان و از بین بردن بی‌انگیزگی آنان بودم. پس از پایان سخنرانی من در دانشگاه تقریبا نگاه دانشجویان چه اصلاح طلب و چه اصولگرا تا حدود زیادی تغییر کرد و یک نوع همگرایی و تفاهم در محیط‌های دانشگاهی حس شد.

این عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام درباره فعالیت زودهنگام انتخاباتی خود تصریح کرد: من در مقطع رقابت‌های انتخاباتی ریاست‌ جمهوری این نگرانی را داشتم که آیا برخی نامزدها می‌توانند محور تغییر باشند یا آن‌ها ناخواسته در همان مسیر گذشته گام برمی‌دارند. خوشبختانه گام اول تغییر در انتخابات 92 با انتخاب آقای روحانی برداشته شد و ما خیلی زود به این نتیجه رسیدیم که این مسیر باید ادامه یابد و راهکار ادامه این مسیر، انتخابات مجلس 94 است. ما کلید انتخابات مجلس دهم را از مهرماه 92 زدیم و رسما اعلام کردیم که در انتخابات اسفند 94 حضور جدی داریم. در واقع ما برای اولین بار سی ماه قبل از اسفند 94، مساله انتخابات را مطرح کردیم.

عارف با بیان اینکه ما خیلی زود و بدون توجه به اینکه چه کسی برای انتخابات به صحنه می‌آید، کلید انتخابات را زدیم، افزود: در کنگره حزب مردم سالاری در بهمن 92، راهبردهای اصلاح طلبان در انتخابات 94 یعنی حضور و مشارکت حداکثری مردم، تقویت احزاب، تغییر هرم تصمیم گیری از مرکز به حوزه رای گیری، اجماع کامل و توجه به زنان و جوانان را مطرح کردم.

با آغاز کار دولت، ضرورت به کارگیری جوانان بیشتر حس شد
وی افزود: مساله جوانان و میدان دادن به آن‌ها بعد از آغاز کار دولت روحانی، خود را بیشتر نشان داد زیرا اتکای بیشتر دولت به نسل اول است در حالی‌که اکنون در اروپا وزیر خارجه سی و چند ساله داریم. در اول انقلاب جوان 24 ساله وزیر می‌شد اما حالا به افراد 40 ساله هم حق نمی‌دهیم که وزیر باشند. جوان‌گرایی از محورهای فعالیت در بنیاد امید ایرانیان است.

بسیاری از نخبگان و دانشگاهیان دعوت انتخاباتی ما را پذیرفته‌اند
این عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در پاسخ به پرسشی درباره نتیجه فعالیت بنیاد امید ایرانیان در حوزه جذب سرمایه اجتماعی، نیز گفت: ما تصمیم گرفتیم که مثل سال 76 همه به دولت نروند و پست اجرایی نگیرند. در آن مقطع اصلاح‌طلبان به دولت رفتند و از جامعه مدنی غافل شدند. ما از این تجربه استفاده کردیم و دوستان ما در بنیاد امید ایرانیان در حوزه مدنی فعال شده و وارد کار اجرایی نشدند .اکنون فضای جامعه مدنی و دانشگاهی بسیار امیدوار کننده است و تعداد زیادی از دانشگاهیان برجسته برای نامزدی در انتخابات اعلام آمادگی کرده‌اند. ما در تهران و شهرستان‌ها به سراغ نخبگان رفته‌ایم و آن‌ها هم دعوت ما را پذیرفته‌اند.

از رفتار و عملکرد اصلاح طلبان راضی هستم
وی در بخش دیگری از این گفت‌وگو با اشاره به روند طی شده توسط اصلاح‌طلبان در دو سال گذشته، خاطرنشان کرد: از رفتار و عملکرد اصلاح طلبان در این مدت راضی هستم. ما از ابتدا بحث اکثریت مجلس را مطرح کردیم و با گذر زمان خوش‌بینی من به کسب این اکثریت بیشتر می‌شد اما در نیمه دوم سال گذشته اتفاقاتی رخ داد که همگرایی را تحت الشعاع قرار داد. اصرار ما به فعالیت کمیته و شوراها در استان‌ها با محوریت حوزه‌های انتخابیه بود. با این رویکرد دیگر نیازی نبود خیلی زود به استان‌ها ورود پیدا کنیم و کارها با یک ساز و کار بومی و منطقه‌ای انجام می‌گرفت اما برخی مصاحبه‌های دوستان موجب تحت‌الشعاع قرار گرفتن همگرایی شد. من با بعضی دوستان گفت‌وگو و از آن‌ها خواهش کردم که این مباحث را رسانه‌ای نکنند. خوشبختانه از اسفندماه سال قبل دیگر این صحبت‌ها رسانه‌ای نشد و شرایط برای رسیدن به اجماع تا حدود زیادی فراهم شده است.

معاون اول دولت اصلاحات همچنین گفت: با روش بحث و اقناع، دوستان متقاعد شدند که در استان‌ها نمی‌توان چند صدایی داشت. برای حل این مشکل،‌ ساز و کار لازم نوشته شده و سند کوتاهی درباره راهبردهای اصلاح طلبان و منشور اخلاقی نامزدهای اصلاح طلب نیز تهیه شده است. روند امور به خوبی پیش می‌رود و امیدواریم هر چه زودتر وحدت و هماهنگی بین نیروهای فعال در انتخابات اعلام شود.

لیست انتخاباتی برای تهران یک بحث جدی است
وی با بیان اینکه نگرانی من درباره اجماع اصلاح طلبان خیلی زیاد نیست، اظهار کرد: ما وقتی وارد تعیین مصادیق شویم طبیعی است که اختلاف پیش بیاید. تاکنون هم ما وارد تعیین مصادیق نشده‌ایم. انتخاب مصادیق و لیست انتخاباتی برای تهران یک بحث جدی است و ما تصمیم گرفته‌ایم که تهران آخرین حوزه‌ای باشد که لیست‌ آن اعلام می‌شود برای اینکه چالش‌های تهران به شهرستان‌ها منتقل نشود، لیست تهران در آخرین مرحله تهیه می‌شود. من معتقدم در هر حوزه یک مکانیسم اجماع نیاز است و گاهی دخالت ریش‌سفیدان، ‌گاهی نظرسنجی و گاهی هم خود نامزدها به نتیجه می‌رسند که چه کسی به صحنه بیاید.

رئیس بنیاد امید ایرانیان با تاکید بر اینکه هدف‌گذاری، جلب مشارکت حداقل 75 درصدی در انتخابات پیش‌رو است، گفت:‌ اگر بتوانیم میزان مشارکت را نسبت به انتخابات 92 افزایش دهیم پشتوانه خوبی برای استمرار موفقیت‌های بین‌المللی و برنامه‌های توسعه دولت بدست می‌آید.

معاون اول دولت اصلاحات در پاسخ به این پرسش که موضع شما درباره ایجاد شورای سیاستگذاری انتخاباتی اصلاح‌طلبان چیست، گفت:‌ از اول گفته‌ایم که تحت هیچ شرایطی فعالیت شورای هماهنگی جبهه اصلاحات و احزاب اصلاح طلب و سایر تشکل‌های سیاسی نباید متوقف شود اما باید فعالیت‌ها به سمت همگرایی پیش برود و برای ایجاد، تقویت و استمرار همگرایی یک شورای سیاست گذاری لازم است تا راهبردها را مشخص کند ولی نباید در امور اجرایی دخالتی داشته باشد.

رئیس بنیاد امید ایرانیان در ادامه تصریح کرد: در رای گیری در بعضی شورای استان‌ها، نقش احزاب یا افراد برجسته غیرحزبی کمرنگ شد. بنابراین باید این الگو اصلاح می‌شد که هم اکنون این اصلاح انجام شده و در شوراهای استانی هم احزاب و هم اشخاص برجسته و نخبه حضور دارند. در واقع این اختلاف‌ها تا حدود زیادی کم شده است.

اصلاح‌طلبان هویت خود را حفظ کنند
این فعال سیاسی درباره بحث سرلیستی لیست اصلاح طلبان در تهران و مطرح شدن نام حجت الاسلام و المسلمین ناطق نوری برای سرلیستی اصلاحات گفت: ‌برای جریان‌های سیاسی حفظ هویت یک اصل است. لیست اصلاحات باید در برگیرنده اصلاح طلبان و لیست اصولگرایان باید در برگیرنده نیروهای این جریان باشد. این مساله باید یک اصل باشد اما شرایط کشور ایجاب می‌کند که دو جناح بر سر افراد مشترکی اجماع کنند و مثلا در صورت امکان تا ده درصد لیست دو جناح مشترک باشد. می‌شود به این سمت رفت البته طرف مقابل ما این آمادگی را ندارد. حتی می‌شود که مثلا نفر دوم لیست ما در لیست رقیب و نفر دوم لیست رقیب در لیست ما باشد. خارج از این راه‌ها، نباید یک اصلاح طلب در لیست اصولگرا یا یک اصولگرا در لیست اصلاح طلب باشد. البته هستند کسانی که یک شبه اصلاح طلب یا اصولگرا می‌شوند.

از ناطق‌نوری نشنیده‌ام که گفته باشد از اصولگرایی عدول کرده است
رئیس بنیاد امید ایرانیان درباره برخی تحلیل‌ها مبنی بر خروج حجت‌السلام ناطق نوری از درون جریان اصولگرایی و اصلاح‌طلب شدن وی پاسخ داد که اصولا این سوال را باید از آقای ناطق بپرسید ولی من تا کنون از ایشان نشنیده‌ام که از اصولگرایی عدول کرده باشند.

وی همچنین در پاسخ به این پرسش که آیا اخیرا دیداری با حجت‌السلام ناطق نوری داشته‌اید یا در حاشیه مجمع تشخیص مصلحت نظام صحبت انتخاباتی با وی داشته اید؟ اظهار کرد: من و آقای ناطق نوری از دوستان قدیمی هستیم ولی اخیرا غیر از جلسات مجمع تشخیص با هم ملاقاتی نداشته‌ایم.

در جریان اصلاح‌طلب هیچ گروه بر گروه دیگر برتری ندارد
عارف در پاسخ به این پرسش که آیا بر این اعتقاد هستید که برخی جریان‌ها در درون جبهه اصلاحات دنبال پدرخواندگی اصلاح‌طلبان هستند؟ گفت: من خیلی اعتقادی به اینگونه تعابیر (پدرخواندگی) ندارم. در جریان اصلاح‌طلب هیچ گروه بر گروه دیگر برتری ندارد و خوشبختانه همگرایی خوبی در بین این جریان وجود دارد. بنا داریم بدون وزن‌کشی گروه‌ها و جریان‌های داخل جبهه اصلاحات، بحث اجماع و همگرایی را به سامان برسانیم و امیدواریم همه گروه‌ها بدون سهم‌خواهی همکاری کنند و از تجارب گذشته درس بگیرند.

اگر اکثریت شدیم سهم اقلیت را می‌دهیم
عارف در رابطه با پیش‌بینی خود از ترکیب مجلس بعدی اظهار کرد: من گفته‌ام که باید دنبال اکثریت کرسی‌های تهران باشیم. هدف‌گذاری ما هم 200 کرسی مجلس بود. البته این دیدگاه خوش‌بینانه است ولی معتقدم می‌توانیم تا 150 کرسی مجلس را بدست آوریم. ما اگر اکثریت مجلس را بدست آوریم با اقلیت همراهی کرده و سهم آن‌ها را در مدیریت مجلس می‌دهیم و اگر اقلیت شدیم انتظار داریم اکثریت سهم ما را بدهد.

وی با بیان اینکه مجلس بعدی به لحاظ تخصصی و نگاه به منافع ملی ارتقا می‌یابد و قابل مقایسه با مجلس فعلی نیست، ادامه داد: این مجلس با دولت همراه می‌شود و البته از اهرم‌های قانونی و نظارتی خود استفاده می‌کند. این مجلس متعادل، ‌برجسته و نخبه است.

رئیس بنیاد امید ایرانیان درباره احتمال ائتلاف اصلاح‌طلبان با حامیان دولت نیز گفت:‌ پیش‌بینی من این است که اکثر حامیان دولت با اصلاح‌طلبان همراه می‌شوند. جلسات پراکنده در سطوح مختلف در این راستا بین اصلاح‌طلبان و حامیان دولت برگزار شده ولی هنوز تصمیم جدی در این باره گرفته نشده است. با توجه به اینکه مدت زیادی تا انتخابات مجلس نمانده است پیشنهاد می‌کنم که حامیان دولت برنامه‌های انتخاباتی خود را به صورت جدی پیگیری کنند.

ذهنیت اشتباه درباره اصلاح‌طلبان باید اصلاح شود
رئیس بنیاد امید ایرانیان درباره تعامل اصلاح‌طلبان با اعضای شورای نگهبان نیز اظهار کرد: در دو سال گذشته یکی از راهبردهای مهم ما، تعامل با بخش‌های مختلف حاکمیت است که این تعامل فقط برای انتخابات نبوده است. یک ذهنیت درباره اصلاح طلبان ایجاد شده که با واقعیت متفاوت است. این ذهنیت باید اصلاح شود. دوستان ما در سطوح مختلف با بخش‌های مختلف حاکمیت در ارتباط بوده و هستند که این ارتباط خیلی به ما کمک کرده است.

عارف در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به اینکه اصلاح‌طلبان از همه پتانسیل‌های خود استفاده کرده و به دنبال حذف هیچ‌ کس نیستند، افزود: به هر حال هر فردی یک عقبه دارد که با حضور او آن عقبه هم به صحنه می‌آید. بنابراین برای برگزاری انتخاباتی پرشور و با حضور حداکثری مردم باید از همه پتانسیل‌ها و نیروهای تاثیرگذار حداکثر استفاده بعمل آید.

این عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی همچنین درباره حضور اصلاح‌طلبان در دولت اظهار کرد: باید از مسأله سهم اصلاحات در دولت عبور کرد زیرا مسأله اصلی ما انتخابات است. ما توقعی از دولت نداشتیم و دولت هم قولی به ما نداده بود.

برخی نمایندگان فعلی درخصوص انتخابات رایزنی‌هایی با من دارند
عارف درباره رایزنی نمایندگان فعلی مجلس با وی نیز گفت: من ملاقات‌های فردی زیادی در زمینه انتخابات دارم و برخی از نمایندگان فعلی مجلس نیز درخصوص انتخابات مجلس رایزنی‌هایی با من دارند. البته خود را محدود به یک طیف نکرده‌ام و هم با اصلاح طلبان و هم با اصولگرایان مجلس رابطه خوبی دارم.

وی درباره اظهارنظر رقبای اصلاح طلبان درباره رد صلاحیت آنها توسط شورای نگهبان خاطر نشان کرد: ما فعلا نگران این مسائل نیستیم و فعالیت خود را به درون جبهه اصلاحات و انسجام بخشی آن معطوف کرده و دنبال سامان دادن به فعالیت‌های خود هستیم. معتقدیم نهادهای دست‌اندرکار انتخابات انشاءلله بر اساس قانون عمل می‌کنند و ما هم تعامل خوبی با این نهادها داریم و امیدوارم با تعامل با همه دست اندرکاران انتخابات این دغدغه برای نیروهای واجد شرایط مرتفع شود.

حضور سید حسن خمینی در انتخابات خبرگان به تصمیم خودشان بستگی دارد
عارف درباره انتخابات مجلس خبرگان و اهمیت آن و همچنین احتمال حضور حجت‌الاسلام سیدحسن خمینی در این انتخابات نیز گفت: این انتخابات بسیار مهم است زیرا مجلس خبرگان مهمترین نقش را در انتخاب رهبری و نظارت بر رهبری دارد. در انتخابات این مجلس هم باید بزرگان شرکت کنند. من معتقدم کسانی که توانایی دارند باید وارد این انتخابات شوند. البته بر اساس تقسیم‌بندی‌های سیاسی کشور معتقدم هم در مجلس خبرگان و هم در انتخابات مجلس حداقل دو لیست قوی وجود خواهد داشت.

وی با بیان اینکه امیدواریم ترکیب مجلس خبرگان بعدی با حضور مجتهدین برجسته شکل بگیرد، گفت: حجت الاسلام و المسلمین سید حسن خمینی چهره تاثیرگذاری است و حضور ایشان در انتخابات مجلس خبرگان به تصمیم خودشان بستگی دارد. البته تفاوت دیدگاه درباره حضور یا عدم حضورشان در انتخابات مجلس وجود دارد اما در نهایت خود ایشان باید تصمیم نهایی را بگیرند.

عوامل خارج از دانشگاه در برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی دخالت می‌کنند
این عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در بخش دیگری از این گفت‌وگو درباره ضرورت برگزاری کرسی‌های آزاد‌اندیشی در دانشگاه‌های کشور گفت: برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی است اما فقط با تصویب قانون این کرسی‌ها برگزار نمی‌شوند بلکه باید باورها عوض شود. بر اساس گزارش‌های رسیده به ما در برخی از دانشگاه‌ها باور به شکل‌گیری کرسی‌های آزاداندیشی وجود ندارد و از سویی عوامل خارج از دانشگاه نیز در برگزاری این کرسی‌ها دخالت می‌کنند. باید با یک نگاه عمیق فرهنگی و با هدف اعتلای بینش سیاسی-فرهنگی دانشجویان، برگزاری این کرسی‌ها جدی گرفته شود و این وظیفه مدیریت دانشگاه‌ها و هم تشکل‌های دانشجویی فعال در دانشگاه‌ها است.

وی افزود: شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوبه‌ای داشته که هیچ نهادی حتی کمیته انضباطی دانشگاه حق برخورد با دانشجویانی که در این کرسی‌ها شرکت و اظهار نظر می‌کنند، ندارد. ضمانت اجرایی این مصوبه نیز باور به تاثیرگذاری این کرسی‌هاست اما گاهی ترجیح داده می‌شود که این کرسی‌ها برگزار نشود و به اصطلاح آرامش دانشگاه‌ها حفظ شود در حالی‌که رهبر معظم انقلاب در یک نشست خصوصی با اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی گله کردند که چرا به این کرسی‌ها توجه کافی نمی‌شود. دانشجو باید باور کند که برای اظهارنظر هزینه نمی‌دهد و باید در فضای دانشگاه مصونیت ایجاد شود. تشکل‌های دانشجویی هم باید فعال شوند و به جای درگیری با هم به سمت برگزاری این کرسی‌ها بروند. مصوبه اخیر شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز از نهادهای بیرون دانشگاه برای دخالت در امور دانشگاه، سلب مسئولیت کرده است.

عارف درباره مسأله حج و فاجعه منا نیز گفت:‌ از کنار این مسأله نباید به سادگی گذشت و باید گروه حقیقت‌یابی تشکیل شده تا ریشه این فاجعه شناخته شود. دولت عربستان هم باید شهامت عذرخواهی داشته باشد. من معتقدم باید سازمان‌ کشورهای اسلامی با همگاری کشورهای اسلامی و با انگیزه جلوگیری از تکرار این حوادث به دنبال ریشه‌یابی این فاجعه باشند. قطعا پس از بررسی جدی موضوع، چنانچه عمدی یا تقصیری در کار بوده است باید با عوامل آن به شدت برخورد شود.

وی درباره سیاست‌های کلی انتخابات که به تصویب مجمع تشخیص مصلحت نظام رسیده‌ است نیز گفت که مجمع، این سیاست‌ها را تقدیم مقام معظم رهبری کرده است.

برنامه ما برای جلوگیری از تغییر کاربری اراضی در برنامه سوم توسعه موفق نبود
معاون اول دولت اصلاحات در بخش دیگری از این گفت‌وگو در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه یک مجلس فعال چگونه می‌تواند در حفظ منابع آب و خاک، مقابله با تغییر کاربری اراضی کشاورزی و زمین خواری موثر باشد؟ گفت: بخشی از گرفتاری‌های ما به خاطر عدم شفافیت قوانین است به گونه‌ای که از یک ماده قانونی می‌شود هم برداشت منفی و هم برداشت مثبت کرد. یکی از اقدامات مجلس بعدی باید ساده سازی و دقیق کردن قوانین باشد. نگاه ما هم به قانون باید عوض شود و قانون نه با هدف مچ‌گیری بلکه با هدف تسهیل‌گری وضع شود.

وی تصریح کرد: مجلس باید با یک برنامه و با اولویت‌هایی همسو با سند چشم انداز و سیاست‌های کلی نظام در بخش‌های مختلف فعالیت خود را دنبال کند.

عارف با بیان اینکه اگر قانون شفاف و غیرقابل تفسیر باشد بخش مهمی از مشکلات ما حل می‌شود، خاطرنشان کرد: برنامه ما برای جلوگیری از تغییر کاربری اراضی در برنامه سوم توسعه موفق نبود. یکی از راهکارهای مقابله با این مسأله اصلاح قانون شوراهای شهر و روستا است زیرا بعضی از این شوراها با تفسیر قانون، اجازه تغییر کاربری اراضی را به خود می‌دهند.